مایع آمنیوتیک (آب اطراف جنین) نقش بسیار مهمی در سلامتی جنین دارد و باید در طول دوره بارداری میزان آن نرمال باشد.
کاهش آب دور رحم یا اولیگوهیدرآمنیوس به حالتی گفته می‌شود که در سونوگرافی ایندکس(شاخص) مایع آمنیوتیک به کمتر از ۲-۳سانتی‌متر برسد.
در طی نیمه اول حاملگی،مایع آمنیوتیک با عبور آب و مولکول‌های کوچک دیگر از میان پرده آمنیون و پوست جنین ساخته می‌شود.
در هفته ۱۴بارداری مایع آمنیوتیک به‌تدریج از سیستم گردش خون وارد کیسه آب جنین می‌گردد، در سه‌ماهه دوم بارداری جنین شروع به ادرار کردن و بلع و استنشاق مایع آمنیوتیک می‌کنند و بدین ترتیب میزان مایع آمنیوتیک کنترل می‌شود،بااین‌حال گاهی اوقات این سیستم به هم می‌ریزد و موجب بیشتر یا کمتر شدن مایع ازحدمعمول در کیسه می‌شود که هردو حالت می‌تواند مشکلاتی را ایجاد کنند.
مایع آمنیوتیک معمولاً در ابتدای سه‌ماهه سوم بارداری زیاد می‌شود، معمولاً در هفته‌های ۳۴تا۳۶بارداری میزان آب اطراف جنین به حداکثر خود خواهد رسید و شخص باردار در حدود ۱لیتر مایع آمنیوتیک با خود حمل می‌کند، پس‌ازاین زمان میزان مایع به‌تدریج کاهش می‌یابد تا زمانی که زایمان انجام شود.
تقریباً ۴درصد زنان باردار در سه ماه سوم بارداری دچار اولیگوهیدرآمنیوس (کاهش مایع آمنیوتیک) می‌شوند.
وظایف مایع آمنیوتیک
مایع آمنیوتیک مایعی است که اطراف جنین را در کیسه آب در برگرفته است و وظایف مهمی را در طول دوره بارداری بر عهده دارد که عبارتند از:
از فشار آمدن به جفت و درهم فرورفتن آن جلوگیری می‌کند و باعث می‌شود جفت عملکرد بهتری داشته باشد
به تولد جنین کمک می‌کند
دمای ثابت برای محیط رشد و نمو جنین مهیا می‌کند
حفظ جنین و رحم از عفونت
به رشد عضلات و استخوان‌های کودک در اثر حرکت در محیط رحم کمک می‌کند
مایع آمنیوتیک در رشد و بهبود عملکرد ریه، کلیه و دستگاه گوارش نقش بسزایی دارد
مایع دور جنین باعث می‌شود که ضربات آسیبی به جنین درون رحم و بندناف وارد نکنند
علامت کاهش مایع آمنیوتیک
چنانچه خانم باردار دارای یکی از نشانه‌های زیر باشد باید مقدار مایع آمنیوتیک را اندازه‌گیری کرد:
ترشح مایع از واژن
کوچک‌تر بودن شکم مادر نسبت به سن بارداری
کاهش حرکات جنین
کم بودن رشد جنین
دلایل کم شدن مایع آمنیوتیک
عوامل گوناگونی میتوانند آب دور جنین را کم کنند. دلایل شایع کم شدن مایع آمنیوتیک عبارتند از:
پاره یا سوراخ شدن کیسه آب جنین
وجود مشکلات مربوط به جفت(دکلمان جفت)
حاملگی دوقلویی یا بیشتر
ناهنجاری‌های جنین
مصرف بعضی داروها
عفونت داخلی رحم
بارداری طولانی‌مدت
ناشناخته‌ها، گاهی بدون وجود هیچ مشکلی حجم مایع به‌طور خودبه‌خود کاهش می‌یابد
عوارض کم شدن مایع آمنیوتیک
مایع آمنیوتیک اثرات زیادی بر رشد جنین دارد و کاهش آن عوارضی برای جنین ایجاد می کند:
ایجاد فشار به جفت و بند ناف و کاهش رشد جنین
کاهش تحرک جنین و رشد نکردن مناسب دست‌وپا
ایجاد اختلال در تکامل ریه، کلیه و دستگاه گوارش جنین
پارگی زودهنگام کیسه آب
بالا رفتن و احتمال بروز دیابت بارداری و فشارخون مادر
فشار آمدن به بند ناف و کاهش میزان خون‌رسانی به کودک و درنتیجه کاهش ضربان قلب جنین
پوست خشک و چروکیده و چرمی در جنین
مشکلات عضلانی و استخوانی
افت ضربان قلب جنین
تشخیص کاهش آب دور جنین
برای تشخیص اولیگوهیدرآمنیوس(کاهش مایع آمنیوتیک) علاوه بر معاینه بدنی از سونوگرافی می‌توان استفاده کرد، چنانچه شاخص(اندکس) مایع آمنیوتیک زیر ۵سانتی‌متر (کمتر از حد طبیعی) باشد بیمار دچار اولیگو هیدرآمنیوس می‌باشد.
درمان کاهش مایع آمنیوتیک
مهم‌ترین اقدام درمانی در کاهش آب دور جنین از بین بردن عوامل آن است. مادر باید تحت نظر باشد و هفته‌ای دو بار نوار قلب جنین NST برای او صورت گیرد و درصورتی‌که جان جنین درخطر باشد ختم حاملگی لازم است.
کاهش مایع دور جنین در اواخر بارداری بسیار شایع‌تر است و درصورتی‌که جنین تکامل کافی یافته و نارس نباشد باید به‌سرعت به ختم حاملگی اقدام کرد.
در مواردی که جنین نارس است تصمیم‌گیری مشکل است، چون کاهش مایع آمنیوتیک می‌تواند باعث مرگ جنین شود و از طرف دیگر تولد زودهنگام ممکن است باعث مرگ نوزاد شود. در این موارد سعی می‌شود به مادر و جنین زمان داد و درنهایت در صورت ادامه مشکل با وجود نارس بودن جنین؛ پزشک برای نجات جان نوزاد حاملگی را ختم می‌کند.