هنگامی که یک دختر متولد میشود، تخمدان‌هایش حاوی میلیون‌ها تخمک نابالغ است. به طور معمول در هر ماه تنها یک تخمک، بالغ و رها میشود. هنگامی که تخمک از تخمدان آزاد میشود، ۱۲ تا ۲۴ ساعت پیش از لقاح احتمالی، می‌تواند زنده بماند. هر تخمکی که لقاح پیدا نمی‌کند، بوسیله پوشش رحم جذب میشود.
تخمک‌گذاری می‌تواند تحت تاثیر عواملی مانند استرس، اضطراب، بیماری، یا به هم خوردن روال معمول زندگی تغییر کند.
تخمک‌گذاری ممکن است باعث احساس درد، حساسیت یا سوزش در تخمدانها یا اطراف آنها شود.
هر ماه داخل تخمدان تعدادی از تخمکها شروع به رشد میکنند. این تخمکها توسط حبابی از مایع احاطه می‌شوند که در این حالت به آنها فولیکول گفته میشود و تحت اثر هورمون محرکه فولیکولی شروع به رشد میکنند.
هر ماه حدود 20 تخمک این مراحل را آغاز میکنند، اما تنها یک فولیکول که بعنوان فولیکول غالب نامگذاری میشود تخمک‌گذاری میکند و تخمک‌های درون فولیکول‌های دیگر ناپدید میشود.
اندازه طبیعی فولیکول برای بارداری چقدر است؟
فولیکول نرمال و بالغ که آماده لقاح و تخمک گذاری است در حدود 18 تا 24 میلی متر قطر دارد. در سیکل منظم، فولیکول‌های مختلفی بزرگ و بالغ می‌شوند اما تنها یک فولیکول می‌تواند پروسه بالغ شدن را در هر ماه کامل کند.
عملکرد فولیکول در تخمدانها
فولیکول‌های تخمدانی محل ذخیره تخمکها هستند و هورمونهای جنسی زنانه مانند پروژسترون و استروژن را تولید میکنند. فولیکول‌ها در ماه رشد میکنند و در هرسیکل یک تخمک را بالغ میکنند که قدرت باروری داشته باشد.
درباره سیکل قاعدگی خود بیشتر بدانید
در نیمه اول سیکل قاعدگی، یک کیست کوچک که فولیکول نامیده میشود در یکی از تخمدانهای زن شروع به رشد می کند. بافت احاطه کننده این فولیکول باعث ترشح هورمون ها ی استروژنی میشود. استروژن در دهانه رحم در گردش است و تولید موکوس را تحریک میکند. موکوس مسیر حرکت اسپرم را در لوله فالوپ آسان می کند. استروژن در حال گردش در دیواره رحم باعث رشد بافتی میشود و مکان را برای لقاح تخمک و اسپرم فراهم میکند. در اواسط سیکل قاعدگی غده هیپوفیز باعث آزاد شدن هورمونLH میشود که این هورمون به آزاد شدن تخمک از تخمدان میکند. سرانجام LH شروع ترشح هورمون پروژسترون را از فولیکول آغاز میکند. حالا فولیکول لتئوم نامیده میشود و ترشح پروژسترون را تا قاعدگی ادامه میدهد. اگر بارداری اتفاق بیافتد این هورمون همچنان در حال ترشح باقی می ماند و باعث لقاح تخمک و اسپرم میشود.
سلول جدید ترکیبی از تخمک و اسپرم هورمون HCG را ترشح میکنند. این هورمون باعث ادامه یافتن ترشح هورمونهای پروژسترون و استروژن میشود. اگر بارداری اتفاق نیافتد به یکباره پروژسترون کاهش می یابد و دیواره رحم فرو ریخته و خونریزی صورت میگیرد.
بطور دقیق‌تر و خلاصه می‌توان گفت، در شروع هر چرخه قاعدگی، حدود ۱۲ تا ۲۰ فولیکول اولیه حاوی تخمک نارس تحت تاثیر هورمون محرک فولیکولی (FSH) شروع به رشد میکنند تا به فولیکول ثانوی بدل شوند. خود فولیکول‌های اولیه از فولیکول‌های ابتدایی منشأ می‌گیرند. فولیکول‌های اولیه در تخمدان جنین مونث در ۱۰ تا ۳۰ هفتگی به وجود می‌آیند. تا حدود روز ۹ چرخه قاعدگی، تنها یکی از فولیکول‌های ثانوی باقی می‌ماند و بقیه فولیکول‌های در حال رشد تحلیل می‌روند. فولیکول باقی مانده که فولیکول غالب نام دارد، مقدار زیادی هورمون جنسی زنانه یا استرادیول تولید میکند.
تولید این هورمون به همکاری میان سلول‌های تکا و سلول‌های گرانولوزا بستگی دارد. در روز ۱۴ سیکل، تولید هورمون محرک لوتئینی کننده (LH) اوج میگیرد و این امر باعث تبدیل فولیکول ثانوی به فولیکول ثالثیه میشود که در طول ۲۴ تا ۳۶ ساعت بعدی آزاد میشود.