زنان ممکن است بر اثر رشد انواع باکتری، قارچ یا ویروس درون واژن و یا در اطراف آن دچار عفونت واژن شوند. در حالی که وجود برخی انواع باکتری در درون واژن رخدادی نرمال است دیگر انواع باکتری، ویروس و قارچ نباید در واژن یافت شوند.
برخی عفونت‌های واژن شایعند، برای مثال، در حدود سه چهارم زنان در مقطعی از زندگی خود دچار تراش یا برفک می‌شوند.
علایم عفونت‌های شایع واژن
وجود برخی ترشحات در واژن زنان موضوعی طبیعی و پدیدهای سالم محسوب میشود.
مقدار و رنگ ترشح مورد اشاره ممکن است در طول چرخۀ عادت ماهانه، در صورت استفاده از داروهای پیشگیری از بارداری و باردار بودن زن تغییر کند.
علایم یک عفونت واژینال شامل موارد زیر است:
• ترشح غیر نرمال از واژن - این غیر نرمال بودن ممکن است مربوط به رنگ و بوی ترشح باشد
• وجود حالت تحریکپذیری و زخم در فرج
• احساس خارش در واژن
• احساس درد در هنگام رابطه جنسی
• بروز خونریزی در فاصلۀ میان پریودها و پس از مبادرت به رابطه جنسی
• احساس درد در ناحیۀ پایین شکم یا لگن
• بروز توده، سرخی، تورم، تاول یا اولسر (زخم) در فرج یا مقعد
• احساس درد در هنگام ادرار کردن
اگر زنی دچار هر یک از این علایم باشد باید به پزشک مراجعه کند.
در این مقاله انواع اصلی عفونت‌های شایع واژن تشریح میشود. این موضوع اهمیت دارد که زنان برای پیشگیری از بروز عواقب نسبت به درمان عفونت‌های واژن اقدام کنند.
تشخیص عفونت‌های شایع واژن
دکتر در مورد علایم مبتلا به فرد و تاریخچۀ پزشکی وی سؤال میکند.
راه‌های متفاوتی برای درمان عفونت واژن وجود دارد. ممکن است از بیمار نمونۀ ادرار گرفته شود. پزشک ممکن است با استفاده از اسپکلوم داخل واژن زن را معاینه کند. اسپکلوم ابزاری است که به نرمی داخل واژن میشود. از این وسیله در انجام تستهای اسمیر نیز استفاده میشود. آنها با سواب نمونهای از سلولهای ترشحات واژن تهیه و برای بررسی به آزمایشگاه ارسال میکنند.
واژینوزیس باکتریایی
واژینوزیس باکتریایی هنگامی ایجاد میشود که برخی باکتریها که به طور طبیعی در واژن زندگی میکنند دچار رشد بیش از حد می‌شوند. واژینوزیس باکتریایی شایعترین عفونت واژن است، و در حدود نیمی از زنان مبتلا به آن علامتی ندارند. محرکهای محتمل واژینوزیس باکتریایی شامل موارد زیر است:
• صابون‌های قوی، اسپری‌های بهداشتی زنان یا دوش واژینال
• داشتن سیستم داخل رحمی مسی IUS) یا کویل(
• سیگار کشیدن
مردم معمولاً از طریق رابطه جنسی دچار واژینوزیس باکتریایی نمیشوند، اگرچه به نظر میرسد که ارتباطی میان فعال بودن از نظر جنسی و داشتن یک شریک جنسی جدید وجود دارد.
عفونت مزبور معمولاً در صورت مصرف آنتیبیوتیک از بین میرود. دارو معمولاً به صورت قرص به بیمار تجویز میشود اما گاهی از اوقات ممکن است ژل یا کرم تجویز شود. در صورتی که زن دارای شریک جنسی مرد باشد نیازی به انجام درمان در مورد مرد نیست. چنین به نظر میرسد که واژینوزیس باکتریایی در میان زنان بیشتر شایع است.
کلامیدیا
کلامیدیا شایعترین عفونت واگیردار جنسی است. کلامیدیا توسط یک باکتری به نام کلامیدیا تراکوماتیس ایجاد میشود.
بسیاری از زنان دچار کلامیدیا هستند بیآنکه از بیماری خود باخبر باشند. 7 زن از هر 10 زن و نیمی از مردان دچار کلامیدیا از ابتلا خود به آن بی‌خبرند.
کلامیدیا با آنتیبیوتیک درمان میشود. دکتر ممکن است یک دوره مصرف آنتیبیوتیک یا یک دوز واحد آن را تجویز کند. هر فردی نیز که در دوره‌های اخیر با بیمار رابطۀ جنسی داشته است باید تحت درمان قرار گیرد.
دکتر ممکن است تست مجدد فرد قرار گرفته تحت درمان را سه تا چهار ماه پس از انجام درمان توصیه کند با این هدف که از عدم بازگشت بیماری به طور کامل مطمئن گردد.
تبخال تناسلی (هرپس تناسلی)
هرپس تناسلی توسط ویروس هرپس سیمپلکس (HSV) ایجاد میشود، که میتواند از طریق مقاربت جنسی منتقل شود. وقتی یک بار کسی به این ویروس آلوده شود، ویروس مزبور برای مابقی عمر فرد در بدن وی باقی میماند، اگرچه همیشه سبب بروز علایم نمیشود.
پزشک ممکن است برای کاهش شدت حملات ویروس داروهای ضد ویروسی برای فرد تجویز کند اما دارو قادر به ریشه کن کردن عفونت هرپس تناسلی نیست. این بدان معنی است که فرد کماکان در معرض خطر حملات بعدی ویروس قرار دارد. اما داروهای ضد ویروسی میتوانند کمک کنند تا ویروس به شکلی سرکوب شود که تعدد موارد حملۀ آن کاسته شود.
در عین حال ممکن است برای کاهش درد پزشک مصرف یک داروی بی‌حسی موضعی را برای استفاده در ناحیۀ آسیب دیده تجویز کند.
زگیل تناسلی
زگیل تناسلی یکی از شایعترین انواع عفونت‌های مقاربتی به ویژه در افراد زیر 25 سال است. زگیل تناسلی توسط ویروس HPV (ویروس پاپیلومای انسانی) ایجاد میشود، که دارای رشد سلولی غیر معمول است. فرد ممکن است از طریق تماس جنسی یا تماس پوست به پوست با فرد دچار این ویروس به آن مبتلا شود.
زگیل‌های تناسلی به صورت تودههای کوچک گرد در اطراف فرج، دهانه رحم یا مقعد ظاهر می‌شوند. احتمال دارد بروز آنها چند هفته یا حتی چند ماه پس از ابتلا به عفونت صورت گیرد. وقتی فرد به HSV آلوده شود این ویروس برای مابقی عمر وی در بدن او باقی خواهد ماند، اگرچه همیشه سبب بروز علایم نمیشود.
درمان بستگی به محل بروز زگیل، چگونگی نمای ظاهری زگیلها و تعداد زگیل دارد. ممکن است برای بیمار کرم یا مایعات درمانی، کرایوتراپی (انجماد زگیل)، جراحی یا لیزر درمانی توصیه شود. فرد ممکن است پس از یک بار درمان از شر زگیلها خلاص شود یا ممکن است به درمانهای متعدد نیاز پیدا کند.
سوزاک
سوزاک توسط یک نوع باکتری به نام نیسیریا گونورهآ ایجاد میشود که میتواند از طریق رابطه جنسی محافظت نشده انتقال یابد.
نیمی از زنان دچار سوزاک هیچ علامتی ندارند. اگر کسی دچار علامت شود این علامت(ها) در حدود 10 روز پس از ابتلا به عفونت بروز میکند.
سوزاک با آنتیبیوتیک درمان میشود. متخصص زنان آنتیبیوتیک را به صورت یک دوز تزریقی واحد و قرص تجویز میکند. هر فردی که اخیراً با شخص مبتلا دارای ارتباط جنسی بوده است باید تحت درمان قرار گیرد.
بیمار یک هفته پس از درمان باید تحت بررسی مجدد قرار گیرد تا اطمیان حاصل شود که عفونت به طور کامل از بین رفته است.
برفک
در حدود نیمی از زنان دارای مخمر کاندیدا آلبیکانس هستند که به شکل بی‌ضرر در واژن آنها به زندگی ادامه میدهد. اگر محیط داخل واژن دچار برخی تغییرات شود، احتمال رشد بیش از حد مخمر ایجاد خواهد شود و این وضعیت میتواند به بروز برفک واژینال (کاندیدیازیس واژینال) منجر شود. محرکهای شایع برفک شامل موارد زیرند:
• مصرف برخی انواع آنتیبیوتیک
• بارداری
• ابتلا به دیابت کنترل نشده
مصرف صابونها یا اسپری‌های بهداشتی زنان، مصرف داروهای پیشگیری از بارداری ترکیبی و پوشیدن زیرلباسی یا
لباسهای تنگ و چسبان با ابتلا به برفک مرتبط شدهاند.
اگر زنی باردار باشد، وی باید پیش از مصرف هر گونه دارویی برای درمان برفک به متخصص زنان مراجعه کند. در صورتی که زن دارای شریک جنسی مرد باشد به درمان وی نیازی نیست مگر اینکه روی آلت تناسلی مرد راشی ظاهر شده یا آلت دچار زخم شده باشد.
تریکومونیازیس
تریکومونیازیس بر اثر انگلی به نام تریکوموناس واژینالیس ایجاد میشود که فرد معمولاً بر اثر رابطه جنسی محافظت نشده به آن مبتلا میگردد. تا نیمی از زنان دچار تریکومونیازیس فاقد هرگونه علامتی هستند.
تریکومونیازیس گاهی از اوقات ممکن است بدون درمان نیز خود به خود بهبود یابد اما پزشک برای از بین بردن کامل عفونت برخی آنتیبیوتیکها را تجویز میکند. دکتر ممکن است یک دوره مصرف آنتیبیوتیک را به صورت قرص برای پنج تا 7 روز تجویز کند، یا ممکن است یک تک دوز بالاتر دارو را تجویز نماید. شریک جنسی زن نیز باید تحت درمان قرار گیرد حتی اگر دچار علامتی از بروز عفونت در خود نباشد.
پیشگیری از عفونت‌های شایع واژینال
کلامیدیا، سوزاک، تریکومونیازیس، زگیل‌های تناسلی و هرپس همگی از طریق طریق تماس پوست به پوست در ناحیۀ تناسلی یا از طریق مایعات بدن در طول رابطه جنسی منتقل می‌شوند. استفاده از کاندوم در بسیاری از موارد وسیلۀ مناسبی برای پیشگیری از انتقال عفونت واگیردار جنسی (STIs) است. اما زگیل‌های تناسلی و هرپس کماکان ممکن است در تماس پوست به پوست در نواحی محافظت نشده توسط کاندوم منتقل شوند. کارهای دیگری که برای کاهش ریسک ابتلا به عفونت واژن میتوان انجام داد شامل موارد زیر است:
• عدم استفاده از صابون‌های معطر یا محصولات ضد عفونی مخصوص بهداشت زنان
• عدم استفاده از دوش واژینال، این دوشها باعث از بین رفتن حفاظ اسیدی طبیعی موجود در واژن می‌شوند
اگر زنی دچار تشخیص ابتلا به بیماریهای مقاربتی شده باشد لازم است تا موضوع را به شریک جنسی فعلی یا قبلی خود اطلاع دهد. این کار میتواند به پیشگیری از انتقال عفونت کمک کند.
پرسش و پاسخ:
* آیا وقتی من دچار عفونت واژن میشوم کاری هست که بتوانم برای احساس آرامش بیشتر خود انجام دهم؟
کارهایی که شما میتوانید برای کاهش علایم خود در مرحلۀ درمان انجام دهید شامل پوشیدن لباس‌ها و زیرلباسیهای راحت و استفاده از داروهای ضد درد است. همچنین شما باید از استفاده از مواد معطر برای حمام کردن و فرآورده‌های اصلاح خودداری کنید.
اگر شما انجام موارد زیر را در دستور کار قرار دهید، ممکن است احساس آرامش بیشتری داشته باشید:
• به جای پوشیدن لباسهای تنگ و چسبان یا لباس زیر نایلونی یا تنگ از لباسهای نخی و راحت استفاده کنید.
• از آب معمولی یا نرمکنندههایی مثل E45 برای شستشو استفاده کنید - صابون‌های معطر، محصولات حمام یا اصلاح، دئودورانتهای ضد عفونی یا واژینال ممکن است باعث تحریک پوست شما شوند.
• از کشیدن فلانل یا اسفنج بر روی پوست ناحیه خودداری کنید. و برای آنکه شامپو روی ناحیه نریزد موهای خود را درون سینک شستشو دهید..
* چقدر وقت میبرد تا عفونت واژن از بین برود و آیا امکان برگشت آن هست؟
موضوع یکسان نیست. عفونت‌های باکتریایی شایع واژن اغلب با یک دوره مصرف آنتیبیوتیک درمان می‌شوند اما احتمال بازگشت برخی عفونتها وجود دارد. شما میتوانید از طریق مصرف داروهای تجویزی به صورت کامل و نیز به پایان رساندن دورۀ درمان از بروز این خطر پیشگیری کنید.
زمان خلاص شدن شما از عفونت بستگی به نوع عفونتی دارد که به آن مبتلا شدهاید. اگر شما پس از تکمیل دورۀ درمان هنوز دچار علایمی از بیماری هستید، یا اگر دوباره به آن مبتلا شدهاید، باید به پزشک مراجعه کنید.
این موضوع مهم است که حتی در صورت بروز علایم بهبود شما دورۀ درمان خود را کامل کنید. همیشه پمفلت همراه داروی خود را به طور دقیق مطالعه کنید. در صورت وجود سؤالی در مورد داروی مصرفی خویش با پزشک تماس بگیرید.
برخی عفونت‌های واژن مثل تبخال تناسلی و زگیل‌های تناسلی میتوانند مکرراَ فرد را مبتلا کنند. این بدان دلیل است که این ویروس‌ها هرگز به طور کامل از بدن فرد مبتلا خارج نمیشوند. عفونت‌های دیگر مثل کلامیدیا و سوزاک به طور معمول فقط هنگامی برمیگردند که شما دوباره به آنها مبتلا شده باشید.