چرا پس از رابطه جنسی خونریزی دارم؟

خونریزی غیرمنتظره در طول رابطه جنسی ناخوشایند است، اما دلایل متعددی برای این موضوع وجود دارد. اولین نکته مهم این است که نباید خونریزی واژینال را نادیده گرفت. همان گونه که خونریزی غیر منتظره از هر بخش از بدن هرگز نباید نادیده گرفته شود، خونریزی واژینال نیز در این مورد استثنا نیست. چه میزان خونریزی مشاهده شده در حد لکه‌ای روی لباس زیر شما باشد و یا جریان غیر منتظره‌ای که نیاز به نوعی حفاظت بهداشتی دارد.

خونریزی پس از مقاربت جنسی به خونریزی ناحیه تناسلی پس از مقاربت جنسی اشاره دارد، که اتفاقی نسبتاً شایع که بر اثر طیف گسترده‎ای از عوامل رخ می‎دهد.

در حدود 0.7 تا 9 درصد زنان دارای عادت ماهانه دچار خونریزی پس از مقاربت جنسی می‎شوند که مقدمتاً از دهانه رحم نشأت می‎گیرد.

منبع این خونریزی در زنانی که دارای عادت ماهانه نیستند دارای تفاوت‎هایی است.

علل شایع خونریزی پس از رابطه جنسی عبارتند از:

جراحت

• اصطکاک و سایش ایجاد شده در هنگام مقاربت جنسی می‎تواند به آسانی پارگی‎ها و بریدگی‎های کوچکی در بافت‎های حساس ناحیه تناسلی ایجاد کند.
• زایمان نیز می‌‏تواند باعث ایجاد کشیدگی و پارگی در بافت‎های واژن شود، که برخی از اوقات سبب آسیب‌پذیرتر شدن آنها در برابر جراحت می‎شود.
• در نخستین بار مقاربت جنسی یک پردۀ کوچک پوست واژن موسوم به پرده بکارت اغلب دچار کشیدگی و پارگی می‎شود. خونریزی خفیف ناشی از بروز این وضعیت ممکن است 1 تا 2 روز ادامه یابد.

خشکی واژن

خشکی واژن در میان شایع‌ترین علل خونریزی پس از مقاربت قرار دارد. وقتی پوست خشک باشد میزان آسیب‌پذیری آن در برابر صدمات بسیار افزایش می‎یابد. بافت‎های تولید کنندۀ مخاط مثل بافت‎های موجود در واژن به ویژه در این مورد آسیب‌پذیر هستند.

علل شایع خشکی واژن شامل موارد زیر است:

• سندرم مجاری تناسلی و ادراری یائسگی (GSM) : این سندرم که زمانی آتروفی واژن خوانده می‎شد به کاهش مواد لیز کننده، زبری و انعطاف‌پذیری بافت واژن اشاره دارد.

• آسیب یا برداشتن تخمدان: آسیب‎های شدید وارد شده به تخمدان‌ها یا وضعیت‎هایی که به برداشتن آنها منجر می‎شود، باعث از بین رفتن بزرگ‎ترین منبع تولید استروژن در بدن می‎گردد.

• زایمان و شیردهی: در طول بارداری ســطح استروژن بسیار افزایش پیدا می‎کند. به هر حال، میزان استروژن تقریباً بلافاصله پس از تولد بچه افت می‎کند، زیرا استروژن می‎تواند در تولید شیر پستان اختلال ایجاد کند.

• داروهای موجب بروز اختلال در استروژن یا کم‎آب شدن بدن: خشکی واژن ممکن است بر اثر مصرف داروهای ضد استروژن، داروهای ضد سرماخوردگی یا آنفولانزا، داورهای استروئیدی، آرام‎بخش‎ها، برخی داروهای ضد افسردگی و کلسیم یا بتا بلوکرها رخ دهد.

• مواد شیمیایی یا دیگر مواد محرک: مواد آلرژی‌زا و شیمیــایی موجود در وان حمام، استخر شنا، فرآورده‎هایی مثل مواد شوینده، لوبریکانت‎های معطر و کاندوم‎ها همگی می‎توانند سبب ایجاد خشکی شوند.

• دوش واژینال: دوش واژینال می‎تواند سبب تحریک و ایجاد خشکی در بافت‎های واژن شود.

عفونت

هر نوع عفونتی می‌تواند سبب بروز التهاب در بافت‎های واژن شود، که باعث آسیب‌پذیرتر شدن این بافت‌ها در برابر صدمات می‎شود. این عفونت‎ها عموماً شامل عفونت مخمری، بیماری التهابی لگن، سرویسیت، واژینیت، و عفونت‌های واگیردار جنسی مثل کلامیدیا و سوزاک است.

پولیپ سرویکال یا اندومتریال یا فیبروئیدها

پولیپ‌ها و فیبروئیدها توده‎های کوچک غیر سرطانی هستند. آنها عموماً روی جدار داخلی دهانه رحم یا رحم، و به ویژه در زنان سنین دارای عادت ماهانه رشد می‎کنند و می‎توانند باعث بروز درد و خونریزی شوند.

بیرون‌زدگی دهانه رحم

سلول‎های گلاندولر داخل مجرای سرویکال می‎توانند به شکل غیر نرمال در خارج از سرویکس یا دهانه رحم رشد کنند. این وضعیت به طور معمول بدون درمان رفع می‎شود اما در عین حال می‎تواند باعث بروز لکه‎بینی و خونریزی واژن شود.

اندومتریوز

اندومتریوز باعث می‎شود تا بافت‎های انـــدومتریال، یا بافت‎های دیوارۀ رحم در خارج از رحم رشد کنند. این وضعیت می‎تواند به بروز التهاب منجر شود که معمولاً در ناحیۀ لگن و قسمت پایین شکم رخ می‎دهد.

دیسپلازی سرویکال

دیسپلازی سرویکال هنگامی بــروز می‎کند که سلول‎های غیر نرمال و سرطانی در دیوارۀ کانال سرویکال رشد می‎کنند. این کانال دهانه‎ای است که واژن و رحم را از یکدیگر جدا می‎کند. این توده‎ها می‎توانند باعث ایجاد تحریک شوند و در نهایت به بافت‌های پیرامون به ویژه در طول مقاربت جنسی، آسیب می‎زنند.

ناهنجاری‎های آناتومیک

در برخی از مردم دستگاه‎های تولید مثل دارای اشکال متفاوتی هستند، که این موضوع می‏تواند احتمال سایش و پارگی در طول مقاربت جنسی را افزایش دهد.

اختلالات خونریزی

بیماری‎های منجر به خونریزی یا لخته شدن خون می‎تواند ریسک خونریزی را به طور بالقوه افزایش دهند. داروهای رقیق کننده خون نیز ممکن است همین تأثیر را داشته باشند.

سرطان

سرطان‎هایی که بر سیستم تولید مثل یا مجاری ادراری و تناسلی آسیب می‎زنند می‎توانند بافت‎های واژن و میزان هورمون‎ها را دگرگون کنند، و این وضعیت آنها را در برابر صدمات وارده آسیب‌پذیرتر می‎کند. خونریزی پس از مقاربت جنسی یک علامت شایع در سرطان‎های دهانه رحم و نیز رحم محسوب می‎شود.

ریسک فاکتورها

ریسک فاکتورهای شایع خونریزی پس از مقاربت شامل موارد زیرند:

• خشکی واژن

• کم‎آبی بدن

• مقاربت جنسی خشونت‎آمیز

• داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی

• اختلالات ایمنی

• تاریخچۀ خانوادگی خشکی یا التهاب واژن

• تاریخچۀ ابتلاء به سرطان‎های دهانه رحم و رحم

• دورۀ پیش‌یائسگی، یائسگی، و پس از یائسگی

• رابطه بدون استفاده از کاندوم

• اضطراب یا اکراه از مقاربت و نوازش جنسی

• فقدان تجربۀ جنسی

• قرار گرفتن در معرض تماس با مواد شیمیایی یا آلرژی‎زا

• عفونت‌های واژن یا رحم

• دوش واژینال

• دیابت

• هیپرتانسیون

تشخیص

بسیاری از متخصصان زنان پرسش‌هایی در مورد تاریخچۀ فردی و خانوادگی پزشکی مطرح کرده و یک معاینۀ بالینی انجام می‎دهند.

تست‎های تکمیلی در این مورد عبارتند از:

• تست‎های کشت برای عفونت

• بیوپسی توده‌ها یا برآمدگی‎های غیر نرمال

• سونوگرافی

• بیوپسی اندومتریال

• تست‎های خون

• تست‎های بارداری

چه هنگامی به متخصص زنان مراجعه کنیم

هر گاه خونریزی پس از مقاربت جنسی شدید، مکرر یا مداوم باشد یا در فاصلۀ چند ساعت پس از مقاربت ادامه یابد، باید به متخصص زنان مراجعه کرد.

در عین حال اگر خونریزی پس از مقاربت جنسی با علایم فهرست زیر همراه باشد باید با متخصص زنان مشورت شود:

• سوزش واژن یا خارش واژن

• ترشحات غیر نرمال

• درد شدید شکم

• تهوع، استفراغ، یا فقدان اشتها

• سوزش یا حالت شبیه نیش خوردن در هنگام ادرار کردن یا در طول مقاربت جنسی

• درد پایین کمر

• خستگی مفرط و ضعف غیر قابل توضیح

• سردرد یا سبکی سر

• رنگ پریدگی غیر نرمال پوست

• علایم مثانه یا روده

خونریزی پس از رابطه جنسی در طول بارداری

بارداری، زایــمان، یا شیردهی همگی سبب ایجاد تغییرات هورمونی عمده می‎شوند، که اغلب آنها می‎توانند باعث آسیب‎پذیرتر کردن بافت‎های واژن شوند. در طول بارداری بروز خونریزی خفیف پس از مقاربت جنسی شایع است.

در صورت بروز هر گونه خونریزی سنگین یا ادامه‎دار در طول دوران اولیه بارداری زنان باید به پزشک مراجعه کنند. در صورت بروز خونریزی در اواخر بارداری زنان باید بلافاصله تحت مراقبت پزشکی قرار گیرند زیرا خونریزی در این مقطع می‎تواند یک نشانه زایمان زودرس باشد.

پیشگیری

خونریزی پس از مقاربت جنسی خفیف در اغلب موارد قابل پیشگیری نیست. به هر جهت، اعمال مندرج در فهرست زیر گرایشی به کاهش عمده شدت و تواتر خونریزی نشان داده‎اند. نکات مرتبط به پیشگیری در این موارد عبارتند از:

• سیراب نگه داشتن بدن

• خودداری از اعمال تهاجمی و خشونت‌آمیز جنسی

• خودداری از کاربرد محصولات بهداشتی معطر زنانه

• استفاده از کاندوم به وِیژه در صورت جدید بودن شریک جنسی

• صحبت با شریک جنسی در مورد نگرانی‎ها و اجتناب‌های مرتبط به مقاربت جنسی

• تلاش برای رسیدن به برانگیختگی جنسی پیش از مقاربت

• مراجعه به پزشک در موارد مظنون به وجود عفونت

* خونریزی پس از مقاربت جنسی به ویژه در زنانی که دیگر عادت ماهانه ندارند یا آنهایی که دچار اختلالات تخمدان هستند یک واقعه شایع است.

زنانی که در طول دوره‎های تغییرات هورمونی مثل یائسگی، بارداری یا شیردهی دچار خونریزی پس از مقاربت جنسی می‎شوند باید به متخصص زنان مراجعه کنند.