دهانه رحم یا سرویکس پایین ترین قسمت رحم می باشد و در واقع رحم را به واژن متصل می نماید. رشد غیر طبیعی سلول های دهانه رحم می تواند منجر به سرطان سروریکس گردد و ممکن است به اندام های دیگر از جمله ریه ها، کبد، مثانه، واژن و رکتوم نیز منتشر شود. اگرچه سرطان دهانه رحم به کندی رشد می یابد، اما تشخص زود هنگام آن عوارض سرطان دهانه رحم را کاهش می دهد. سرطان دهانه رحم دومین سرطان شایع و چهارمین عامل سرطانی منجر به مرگ در میان زنان می باشد و بیشتر در دهه سوم ، چهارم و پنجم زندگی خانم ها رخ می دهد.
علل سرطان دهانه رحم:
علت اصلی سرطان سرویکس نامشخص است، اما مهمترین عامل ایجاد سرطان سرویکس، ابتلا به عفونت ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) می باشد. داشتن شرکای جنسی متعدد سبب افزایش احتمال ابتلا به بیماری های مقاربتی می گردد که خود از علل سرطان دهانه رحم می باشد. هرچه فردی رابطه جنسی را در سنین پایین تری آغاز نماید، احتمال ابتلا به سرطان سرویکس در او بیشتر خواهد بود. همچنین ضعف سیستم ایمنی یکی دیگر از علل سرطان دهانه رحم می باشد. استفاده از قرص های پیشگیری از بارداری (خصوصا مصرف بیش از 5 سال) سبب افزایش احتمال سرطان دهانه رحم می شود. میزان ابتلا به سرطان سرویکس در افراد سیگاری 2 تا 5 برابر افراد دیگر می باشد.
علائم سرطان دهانه رحم:
سرطان سرویکس هم مانند بسیاری از سرطان ها ممکن است تا مراحل نهائی بیماری علامتی نداشته باشد، اما علائم سرطان دهانه رحم ممکن است شامل موارد زیر باشند:
در برخی اوقات خون ریزی غیرطبیعی واژن در میان پریودها، پس از رابطه جنسی و در افراد یائسه از علائم سرطان دهانه رحم می باشند. همچنین ترشحات غیر طبیعی واژینال که ممکن است بوی بدی به همراه داشته باشد از علائم دیگر سرطان دهانه رحم است. درد در هنگام رابطه جنسی و درد لگن نیز از دیگر علائم سرطان دهانه رحم می باشند.
انواع سرطان دهانه رحم:
-سرطان سلول های سنگفرشی دهانه رحم: این سرطان سرویکس از بخش خارجی دهانه رحم آغاز می شود. بیشتر سرطان های سرویکس از نوع کارسینومای اسکواموس می باشد.
-آدنوکارسینوما: سرطان آدنوکارسینوما از سلول های داخلی دهانه رحم شروع می شود.
در موارد نادری سرطان سرویکس شامل هر دو نوع سرطان آدنوکارسینوما و کارسینومای سلول های اسکواموس می شود.
مراحل سرطان دهانه رحم:
سرطان دهانه رحم دارای مراحل مختلفی می باشد که به شرح زیر است:
Stage I در این مرحله سرطان کوچک است و فقط در دهانه رحم وجود دارد. ممکن است به غدد لنفاوی انتشار یابد، اما به بخش های دیگر بدن انتقال نمی یابد.
Stage IIسرطان سرویکس بزرگ تر می شود و به خارج از دهانه رحم و غدد لنفاوی انتشار می یابد. اما به دیواره ی لگن و سایر نقاط بدن گسترش نمی یابد.
Stage III سرطان سرویکس به بخش های تحتانی واژن یا لگن گسترده می شود و حتی گاهی ممکن است به مجرای ادراری هم منتشر گردد.
Stage IV در این مرحله سرطان سرویکس می تواند به ارگان های خارج از لگن از جمله ریه ها، استخوان و کبد متاستاز بدهد و اندام های بیشتری را درگیر کند.
پیشگیری از سرطان دهانه رحم:
اقدامات و تکنیک های زیر جهت پیشگیری از سرطان دهانه رحم مورد استفاده قرار می گیرند:
واکسن HPV تزریق واکسن HPV تا حدودی از ابتلا به ویروس HPV جلوگیری کرده و احتمال سرطان سرویکس را کاهش می دهد.
تست پاپ اسمیر: رایج ترین روش جهت غربالگری سرطان دهانه رحم، استفاده از تست پاپ اسمیر می باشد. تست پاپ اسمیر امکان شناسایی سلول های پیش سرطانی را فراهم نموده، بنابراین امکان تشخیص زود هنگام سرطان سرویکس و درمان سرطان سرویکس را فراهم می نماید. در نتیجه، انجام به موقع و منظم تست پاپ اسمیر می تواند در راستای پیشگیری از سرطان دهانه رحم بسیار مؤثر باشد.
اجتناب از روابط جنسی پر خطر: داشتن روابط جنسی محافظت شده و پایبندی به اصول خانواده جهت جلوگیری از ابتلا به بیماری های مقاربتی بسیار مؤثر می باشد، در نتیجه در پیشگیری از سرطان دهانه رحم نیز تاثیر به سزایی دارد.
عدم استعمال دخانیات: یکی دیگر از راه کارهای مؤثر برای پیشگیری از سرطان دهانه رحم، عدم مصرف دخانیات می باشد. در صورتی که فردی سیگار می کشد، توصیه می شود که در این خصوص با پزشک خود مشورت نماید.
غربالگری سرطان دهانه رحم:
روش های مورد استفاده در غربالگری سرطان دهانه رحم می تواند در جهت شناسایی و تشخیص سلول های پیش سرطانی و سرطانی سرویکس نیز مؤثر باشد. غربالگری سرطان دهانه رحم شامل تست های زیر می باشد:
تست پاپ اسمیر: در صورت داشتن هر کدام از علائم سرطان دهانه رحم (مانند خون ریزی غیر طبیعی واژن)، انجام تست پاپ اسمیر حتما توصیه می گردد. برای انجام تست پاپ اسمیر، ابتدا از سلول های دهانه رحم نمونه تهیه می شود و جهت شناسائی سلول های غیر طبیعی، نمونه به آزمایشگاه فرستاده می شود. به کمک تست پاپ اسمیر وجود سلول های غیر عادی و هر نوع تغییر سلولی که احتمال سرطان سرویکس را افزایش می دهد، تشخیص داده می شوند.
تست HPV Typing: در این تست سلول های جمع آوری شده از دهانه رحم از نظر ابتلا به انواع تیپ های ویروس HPV و در نهایت سرطان دهانه رحم بررسی می شوند.
انتخاب روش غربالگری سرطان دهانه رحم طبق نظر پزشک و در مراکز مخصوص انجام می شود.
تشخیص سرطان دهانه رحم:
انجام کولپوسکوپی از رایج ترین روش هایی است که جهت تشخیص سرطان دهانه رحم در فردی که مشکوک به سرطان سرویکس می باشد، انجام می گردد. در هنگام انجام کولپوسکوپی پزشک نمونه ای از بافت سرویکس تهیه کرده و آن را جهت تشخیص به آزمایشگاه ارسال می نماید. جهت تهیه نمونه از بافت سرویکس از روش های زیر می توان استفاده نمود:
-بیوبسی پانچ: در این روش از وسیله ای مشابه پنس جهت برداشتن بافت سرویکس استفاده می شود.
-کورتاژ تشخیصی: جهت تشخیص سرطان سرویکس با روش کورتاژ تشخیصی، نمونه با کمک ابزار کورت تهیه می شود.
Electrical wipe loop در این روش به کمک وسیله ای که جریان الکتریسیته با ولتاژ ضعیف ایجاد می کند، نمونه بافتی گرفته می شود. این روش تشخیصی تحت بی حسی انجام می گیرد.
Conization این تکنیک به پزشک اجازه می دهد تا بتواند بافت های عمیق تری را جهت نمونه برداری و آزمایش بدست آورد و تحت بی هوشی عمومی انجام می گیرد.
اگر مشخص شود خانمی مبتلا به سرطان سرویکس است، تعیین مرحله سرطان، جهت نوع درمان نقش کلیدی دارد و از تکنیک های زیر جهت مشخص نمودن نوع و مرحله سرطان دهانه رحم استفاده می شود:
تست های تصویری: استفاده از روش هایی مانند X-ray، CT، MRI و PET (تصویر برداری با مواد رادیواکتیو پوزیترون دهنده)، جهت بررسی انتشار سرطان به سایر اندام ها بکار می روند.
تست های بصری: تست های بصری به صورت اختصاصی جهت دیدن قسمت های درونی مثانه و مقعد مانند سیستوسکوپی و کولونوسکوپی به کار می روند.
درمان سرطان دهانه رحم:
درمان سرطان دهانه رحم به عوامل مختلفی از جمله مرحله سرطان و مشکلات سلامتی فرد بستگی دارد. روش های جراحی، رادیوتراپی، شیمی درمانی و ترکیبی از هر سه روش می تواند جهت درمان سرطان دهانه رحم مورد استفاده قرار گیرد.
جراحی سرطان سرویکس:
جراحی اصلی ترین درمان سرطان دهانه رحم در مراحل ابتدائی سرطان می باشد. مقدار جراحی به اندازه بافت سرطانی، مرحله سرطانی و تمایل به باردارشدن فرد بستگی دارد و می تواند به صورت های زیر انجام گردد:
-جراحی جهت برداشتن بافت سرطانی سرویکس: در این روش فقط بخش سرطانی برداشته می شود اما بخش سالم سرویکس باقی می ماند بنابراین احتمال باردار شدن وجود دارد.
-جراحی جهت برداشتن سرویکس: برداشتن دهانه رحم و مقداری از بافت اطراف آن یکی دیگر از روش های درمان سرطان دهانه رحم می باشد. در این تکنیک رحم سالم باقی می ماند، بنابراین امکان باروری در آینده وجود خواهد داشت.
-جراحی جهت برداشتن رحم و سرویکس (هیسترکتومی): در مراحل اولیه سرطان سرویکس می توان با برداشتن رحم، سرویکس، بخشی از واژن و گره های لنفاوی اطراف آن، از انتشار سرطان پیشگیری نمود. در این روش به دلیل حذف رحم امکان باروری وجود ندارد.
رادیوتراپی:
از پرتوهای پرانرژی مانند پروتون و X-ray میتوان برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده کرد. گاهی رادیوتراپی به همراه شیمی درمانی به عنوان درمان اولیه سرطان سرویکس انجام می گردد. همچنین اگر پس از جراحی، سرطان مجددا عود نماید از رادیوتراپی جهت درمان سرطان دهانه رحم استفاده می شود. رادیوتراپی می تواند سبب یائسگی (منوپوز) شود، بنابراین افرادی که پس از رادیوتراپی تصمیم به بارداری دارند باید از تخمک و یا جنین فریز شده استفاده نمایند.
شیمی درمانی:
شیمی درمانی روشی است که در آن از داروهای شیمیایی برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می شود. داروهای شیمی درمانی می توانند به صورت خوراکی، تزریقی و یا هر دو نوع باشند. استفاده از روش شیمی درمانی می تواند تاثیر رادیوتراپی را افزایش دهد و در مراحل پیشرفته بیماری، روش مناسبی جهت درمان سرطان می باشد.
درمان هدفمند:
تکنیک درمان هدفمند موجب تضعیف سلول های سرطانی و در نهایت از بین رفتن آنها می شود. درمان هدفمند معمولا به همراه شیمی درمانی بکار می رود و یک روش درمانی مناسب برای مراحل پیشرفته سرطان دهانه رحم می باشد.
ایمونوتراپی:
در روش ایمونوتراپی از داروهائی استفاده می شود که می توانند به سلول های سرطانی حمله کنند و آن ها را از بین ببرند. گاهی سلول های سرطانی پروتئینی تولید می کنند که توسط سیستم ایمنی بدن قابل شناسائی نمی باشند، با کمک روش ایمونوتراپی سیستم ایمنی می تواند پروتین ذکر شده را شناسائی نماید. ایمونوتراپی به عنوان آخرین خط درمان سرطان دهانه رحم مورد استفاده قرار می گیرد.
در سامانه تله ویزیت، بصورت آنلاین توسط
دکتر فاطمه نعمت اللهی ویزیت شوید. جهت تله ویزیت روی لینک زیر کلیک کنید.