رحم یکی از اعضای بدن هرخانم میباشد. این عضو از بدن برای تولید مثل بسیار حیاتی میباشد و سالم بودن رحم برای فرزند آوری بسیار حایز اهمیت میباشد. رحم هم مانند هر عضوی از بدن دچار عارضههایی میشود. یکی از مشکلات اصلی، بیماریهای دهانه رحم میباشد که مشکلات زیادی برای خانمها ایجاد میکند. بیماریهای دهانهی رحمی به دلایل مختلفی ایجاد میشود و انواع مختلفی دارد. هر خانم بالغی با انجام سالانه تست پاپ اسمیر میتواند از سلامت دهانه رحم خود اطلاع یابد. بیماریهای رحمی علایم مختلفی دارند با اطلاع از علایم آن تا حدود زیادی میتوانید به تشخیص زود هنگام بیماری خود کمک کنید. بیماریهای رحمی در بسیاری از مواقع میتواند موجب سقط جنین شود پس آگاهی از این بیماریها میتواند به سلامت مادر و فرزند کمک کند.
رحم یک عضو از اندام خانمها میباشد که عمل لقاح، ایجاد جنین و رشد جنین و نوزاد در آن صورت میگیرد. رحم یک عضو ماهیچهای به شکل گلابی میباشد و درون لگن و در بالای مثانه و جلوی راست روده واقع شده است. اندازه واقعی رحم به طور معمول بین 5تا 8 سانتی متر میباشد. وزن رحم در بدن هرخانم بین 70 تا 110 گرم از بدن هرخانمی را تشکیل میدهد.
دهانه رحم پایینترین قسمت رحم میباشد دهانه رحم مقدار کمی باز است تا خون قاعدگی خارج شود و یا اسپرم وارد رحم شود اما در زمان زایمان دهانه رحم مقدار بیشتری باز میشود. عضلات رحم جزو قوی ترین عضلات بدن یک زن می باشد و همین قوی بودن این عضلات است که میتواند باعث خروج نوزاد شود. رحم یکی از مهمترین اندامهای تولید مثل زنان میباشد و سلامت آن برای سلامت مادر و فرزند بسیار اهمیت دارد. زمانی که خانمها باردار نیستند طول و عرض رحم 7.5 و 5 سانتیمتر است اما زمانی که حاملگی رخ میدهد این ابعاد افزایش مییابد.
بررسی بیماری های مربوط به رحم:
.1بیماریهای دهانه رحم:
دهانه رحم قسمت باریکی است که در پایین رحم میباشد و به رحم وصل میباشد. دهانه رحم قابل توسط ابزار مخصوصی بنام اسپکولوم در مهبل قابل بررسی میباشد. از طریق واژن به دهانه رحم میتوان دسترسی داشت. عفونتهای دهانه رحم بسیار رایج میباشد و دلایل زیادی میتواند داشته باشد. هرخانمی در طول عمر خود حداقل یکبار عفونتهای دهانه رحمی را تجربه میکند.تشخیص عفونتهای دهانه رحم بسیار مهم میباشد زیرا در صورتی که عفونت شدید باشد میتواند به داخل رحم و لولههای فالوپ کشیده شود و عفونت را منتقل و کار درمان را سخت کند.علتهای بیماریهای دهانه رحم میتواند موارد زیر باشد.
علت:
۱ -میکروبها، قارچها و انگلها
۲-زخمهای ثانوی ناشی از زایمان یا عمل جراحی
۳- فقدان مادرزادی مخاط دهانه رحم
نشانههای عفونتهای دهانه رحم:
.1یکی از اولین نشانههای دهانه رحم ترشحات مهبلی میباشد.این ترشحات رنگهایی مانند زرد یا سفید دارند و ممکن مخاطی یا بیرنگ باشند.
.2یکی دیگر ازنشانههای عفونتهای دهانه رحم خونریزی بعد از رابطه جنسی میباشد.
.3در صورتی که عفونتهای رحمی بسیار شدید باشد خون قاعدگی بسیار فراوانتر از حد معمول میباشد و یا قبل از عادت ماهانه و یا بعد از عادت ماهانه خونریزی صورت میگیرد.
فواید سلامت دهانه رحم در بدن خانمها
.1دهانه باریک رحم از رحم در برابر میکروب ها و ذره های خارجی محافظت میکند.
.2دهانه رحم مسیری مناسب برای ورود اسپرم میباشد.
.3دهانه رحم جنین را در دوران بارداری حفظ میکند.
.4دهانه رحم مسیری برای خروج نوزاد برای زایمان طبیعی میباشد. دهانه رحم هنگام زایمان باز میشود.
سرطان دهانه رحم:
سرطان دهانه رحم یکی از بیماریهایی است که دهانه رحم را درگیر میکند سرطان دهانه رحم دو نوع فراگیر و نافراگیر دارد سرطان نافراگیر را سرطان درجا مینامند و به سطحی ترین لایه مخاط محدود میماند و به لایههای عمیقتر گسترش پیدا نمیکند اما سرطانهای فراگیر که به بافتهای زیر لایههای سطحی و حتی عروق لنفاوی و خونی هم گسترش مییابد.
چگونه میتوان از سرطانهای دهانه رحم اطلاع پیدا کرد؟
با انجام تست پاپانیکلایو میتوان از داشتن یا عدم سرطان دهانه رحم آگاه شد. از همان ابتدا میتوان از این تست برای تشخیص استفاده کرد. مثبت بودن تست پاپانیکولایو میتواند هم نشان از سرطان رحم باشد هم سرطان دهانه رحم. توجه داشته باشید که سرطان دهانه رحم و سرطان رحم دو قسمت متفاوت از اندام رحمی را درگیر میکند و درمان های متفاوت دارند.برای تشخیص قطعی جواب آزمایش باید آزمایشات را با نمونه برداری و کورتاژ تکمیل کرد.
درمان سرطانهای رحمی :
درمان سرطان دهانه رحم به میزان گسترش آن، سن، تشخیص محل دقیق سرطان و اینکه بیمار در آینده قصد بارداری دارد یا نه بستگی دارد.
آیا با وجود سرطان دهانه رحم میتوان بچه دار شد؟
خیر، تا زمانی که بیماری به طور کامل برطرف نشده باشد نمیتوان برای بارداری اقدام کرد زیرا داروهای شیمیایی و روشهای درمانی میتواند به جنین آسیب جدی وارد کند و بیمار قوای کافی برای نگهداری جنین در رحم را ندارد و علاوه بر آن رحم آمادگی و سلامت لازم برای عمل لقاح، رشد جنین و یا حتی روابط جنسی را ندارد.
آیا سرطان دهانه رحم در دوران بارداری موجب سقط جنین میشود؟
تعداد خیلی کمی از سرطانها در دوران بارداری بروز میکنند. روش درمان و ادامه بارداری به عواملی مانند اندازه تومور، گرههای لنفاوی مجاری سرطانی، ماههای باقی مانده به زایمان و نوع سرطان بستگی دارد. بسیاری از پزشکان معتقدند در صورتی که سرطان در مراحل اولیه باشد میتوان درمان را به بعد از زایمان موکول کرد و ادامه بارداری به مدت طولانی مشکلی ندارد. روشهای درمانی برای مراحل اولیه سرطان هیسترکتومی، تراشه الکترومغناطیسی و یا بیوپسی مخروطی می باشد.
2. تومورهای بدخیم
تومورهای بدخیم یکی از بیماریهای مربوط به رحم و دهانه رحم میباشد از علایم ابتلا به تومورهای بدخیم:
3. چسبندگیهای رحمی
چسبندگی رحم نوعی بیماری نادر میباشد. در این بیماری نوعی زخم و چسبندگی در دیوارههای رحم ایجاد میشود این چسبندگی ممکن است حاد یا خفیف باشد در موارد حاد تمام رحم به همدیگر میچسبد و در موارد خفیفتر قسمتهای کوچکی از رحم به یکدیگر چسبده میشود. چسبندگی رحم انواع مختلف دارد و میتواند ضخیم یا نازک و لکهدار باشد.
چسبندگی رحم چه علایمی دارد؟
بسیاری از زنانی که دچار چسبندگی رحم هستند ممکن است خونریزی بسیار کمی داشته باشند و یا اصلا پریود نشوند زیرا چسبندگی های رحمی مانع از خروج خون از رحم می شود اما ممکن است عوامل دیگری مانند استرس ، بارداری ، چاقی مفرط ، یایسگی ، مصرف قرص های ضدبارداری، سندروم تخمدان پلی کیستیک، چاقی بسیار زیاد و ورزش های سنگین و بیش از توان باعث ایجاد قاعدگی های نامنظم و یا قطع قاعدگی شود.
علل ایجاد چسبندگی رحم
یکی از علتهای اصلی چسبندگی های رحمی کورتاژ و جراحی اتساع می باشد.این جراحی در موارد سقط جنین ، حفظ جفت پس از زایمان و سقط جنین اختیاری انجام می شود .در مواقعی دیگر چسبندگی می تواند براثر جراحی های لگنی ، سزارین و یا خارج کردن فیبروم و پولیپ ایجاد شود.
چسبندگی رحم باعث نازایی میشود؟
نوع و شدت چسبندگی میتواند روی آینده باروری بیمار اثر بگذارد و چسبندگیها انواع مختلفی دارد اگر شدت چسبندگی خفیف یا متوسط باشد درمان آن حدود 70 تا 80 درصد سبب بهبود کامل و موفقیت بالا در بارداری میشود و مشکلات قاعدگی را که در پی چسبندگی ایجاد شدهاند را کاهش میدهد اما در صورتی که چسبندگی خیلی شدید باشد احتمال بارداری بعد از درمان به 20 یا 40 درصد میرسد و در افرادی که دچار آسیبهای شدید مخاط رحمشان شدهاند درمان پاسخگو نبوده و نازا میشوند.
آیا چسبندگی در هنگام بارداری موجب سقط جنین میشود؟
در بسیاری از موارد چسبندگیهای شدید موجب سقط جنین میشوند اما لازم به ذکر است که در بسیاری از موارد چسبندگی مانع حاملگی و تشکیل جنین میشود.
4. فیبروم رحم:
فیبروم رحم رشد بیش از اندازه بافت رحم میباشد. رشد فیبرومها و پدید آمدن فیبروم در سن بچه داری رخ میدهد .فیبروم یک تومور خوش خیم میباشد. این بیماری میتواند باعث نازایی شود. فیبرومها در قسمتهای مختلف رحم ایجاد میشوند. یکی از قسمتهایی که بیشتر دچار فیبروم میشود داخل عضله رحم (اینترامورال) میباشد.قسمت دیگری از رحم که درگیر فیبرومها میشود خارج رحم میباشد که فیبرومها به صورت برجستهای خارج رحم ایجاد میشود(سروزال). نوع سوم نوع زیرمخاطی است که بسیار نادر میباشد و با خونریزی شدید قاعدگی، نازایی و منوراژی همراه است.
علائم بالینی:
-
خونریزیهای شدید دوران قاعدگی
-
دردهای بسیار سنگین در دوران قاعدگی
-
لکه بینی بین دورههای قاعدگی
-
قاعدگیهای طولانی مدت
-
تکرر ادرار
-
تخلیه نشدن کامل مثانه هنگام ادرار
-
یبوست
-
درد پاها و کمر
5. افتادگی رحم
یکی دیگر از بیمایهای مربوط به رحم افتادگی رحم میباشد. افتادگی رحم بر اثر چاقی مفرط، افزایش فشار به پایین شکم، سرفههای مزمن طولانی مدت که موجب فشار به رحم میشود، بارداری و عدم وجود هورمون استروژن به وجود میآید.
چگونه متوجه میشویم افتادگی رحم داریم؟
-
تکرر ادرار و بیاختیاری ادرار
-
درد و فشار زیر شکم
-
یبوست و اسهال
-
بیاختیاری مدفوع
-
کمر درد
-
درد پهلو
-
ناراحتی لگن و دردهای لگنی
-
لکه بینی افزایش حجم خونریزی دوران قاعدگی
6.ناهنجاریهای مادرزادی رحم
تشکیل نشدن بخشهای مختلفی از رحم به صورت مادر زادی
دراین ناهنجاری بخشهایی از رحم مانند واژن، سرویکس، ناحیه ی بالای رحم، لولههای رحم تشکیل نشدهاند. بیمار در این حالت ممکن است پریودی را تجربه نکند. در این بیماران امکان بارداری وجود ندارد .
رحم تک شاخ
رحمهای تک شاخ نوعی ناهنجاری رحمی است که در آن نصف رحم رشد نکرده است .در این حالت امکان بارداری وجود دارد اما درصد نازایی بالاتر است. خانمهایی که رحم تک شاخ دارند در بسیاری از موارد سقط جنین و زایمان زودرس را تجربه میکنند و در صورتی که بارداری رخ دهد پزشک سزارین را توصیه می کند.
رحمهای تک شاخ یا لوله فرعی دارند یا ندارند و در صورتی که لوله فرعی وجود داشته باشد ممکن است لولهها با هم مرتبط باشند یا نباشند.
رحم دو شاخ
یک نوع دیگر از رحمهای مادرزادی رحمهای دوشاخ میباشند که به صورت قلب میباشد.دراین شرایط هیچ مشکلی برای بارداری ایجاد نمیشود اما در بسیاری از موارد خطر زایمان زودرس و سقط جنین اتفاق میافتد و در هنگام بارداری باید زیر نظر دقیق پزشک متخصص زنان باشند. پزشک در ابن شرایط در صورت رشد کامل جنین سزارین را توصیه می کند.
رحم دوگانه
رحم دوگانه نوعی از ناهنجاری رحم میباشد که هر طرف رحم حفره مخصوص به خود را دارد. دراین حالت هیج مشکلی برای بارداری وجود ندارد اما خطر زایمان زودرس وجود دارد.
رحم دیواره دار
یکی دیگر از ناهنجاریهای رحمی وجود دیوارهای وسط رحم میباشد این دیواره ممکن است کامل یا ناقص باشد در هرصورت بارداری را مختل میکند زیرا خونرسانی به دیواره بسیار ضعیف است و هرچه این دیواره کاملتر باشد عدم موفقیت در تولید مثل بیشتر میشود.
رحم قوس دار
زمانی که یک فرورفتگی یا قوس در بالای رحم ایجاد میشود این ناهنجاری ایجاد میشود. در این حالت مشکلی برای بارداری ایجاد نمیشود. این ناهنجاری باعث سقط نمیشود و شرایط بارداری در این ناهنجاری مانند رحم عادی میباشد.
7. آندومتریت
یک نوع عفونت مخاط رحم میباشد.
علایم:
-
خونریزیهای نامرتب
-
درد و حساسیت شدید زیر شکم
-
اختلالات ادراری مانند تکرر ادارا ، بیاختیاری ادراری
-
ترشحات واژنی زیاد و غیرعادی
-
احساس ضعف و تب