تفسیر آزمایش هورمون زنان

آزمایش LH :

در این آزمایش میزان هورمون جسم زرد ( LH ) در خون و ادرار  اندازه گیری می شود. هورمون LH در غده  ی هیپوفیز تولید می شود.

·         در خانم ها هورمون LH چرخه قاعدگی و تخمک گذاری را تنظیم می کند. میزان هورمون LH در بدن خانم ها با تغییرات چرخه قاعدگی تغییر می کند. افزایش سریع LH فقط قبل از تخمک گذاری و در میانه چرخه قاعدگی ( روز ۱۴ از سیکل ۲۸ روزه ) اتفاق می افتد.

این افزایش میزان هورمون، اوج  LH نامیده می شود. میزان هورمون جسم زرد و هورمون محرک فولیکول در طول یک ماه در چرخه قاعدگی با هم بالا و پایین می روند.

·         در آقایان LH باعث تحریک تولید تستوسترون می شود که نقش مهمی در تولید اسپرم دارد.

علت انجام این آزمایش چیست؟

آزمایش اندازه گیری هورمون جسم زرد به دلایل زیر انجام می شود:

·         کمک به بررسی علت ناتوانی یک زن و شوهر برای باردار شدن ( بررسی علل ناباروری ).

آزمایش LH به طور معمول برای کمک به ارزیابی موارد  زیر استفاده می شود:

– تخمک گذاری در خانم ها

– تعداد اسپرم ها در آقایان

·         کمک به بررسی مشکلات چرخه قاعدگی مثل قطع شدن و یا نا منظم شدن عادت ماهانه.

همچنین می تواند به تشخیص اینکه خانمی در شرف یائسگی هست یا که خیر کمک کند.

·         تشخیص بلوغ زودرس در کودکان. بلوغ زودرس در دختران قبل از سن ۹ سالگی است و در پسران قبل از سن ۱۰ سالگی است.

·         تشخیص بلوغ دیر رس

·         تعیین زمانی که یک خانم تخمک گذاری می کند.

·         بررسی تحریک تخمک گذاری در اثر درمان

آمادگی های لازم برای انجام این آزمایش چیست؟

بسیاری از داروها مثل سایمتیدین، کلومیفن، دیجیتال ها، و لوودوپا می توانند نتیجه آزمایش را تغییر دهند. شما باید در مورد قطع مصرف بعضی از داروها ( مثل داروی ضد بارداری ) با پزشک مشورت کنید. مصرف داروهای ضد بارداری که حاوی استروژن یا پروژسترون و یا هر دو هستند، باید ۴ هفته قبل از انجام این آزمایش قطع شوند.

اطمینان داشته باشید که پزشک شما یک لیست از داروهایی که نباید مصرف کنید، به شما ارائه می دهد.

اگر در ۷ روز گذشته آزمایشی انجام داده اید و مواد رادیواکتیو استفاده کرده اید، حتما به پزشک اطلاع دهید. ( آزمایشاتی مثل اسکن تیرویید و یا اسکن استخوان )

مصرف ماده  ی رادیواکتیو می تواند در آزمایش LH تداخل ایجاد کند.

تاریخ اولین روز چرخه قاعدگی خود را به پزشک اطلاع دهید. اگر در روز اول لکه بینی داشتید، روز اول زمانی حساب می شود که خونریزی کامل داشته باشید.

با پزشک خود در مورد نگرانی که در مورد آزمایش دارید صحبت کنید٬ احتمال خطر آن ٬نحوه انجام آزمایش یا نتایج احتمالی آزمایش. این کار به شما کمک می کند که اهمیت این آزمایش را متوجه شوید٬ (پر کردن فرم اطلاعات پزشکی).

این آزمایش چگونه انجام می شود ؟

·         از طریق خون گیری و یا نمونه ادرار

برای خانم ها ممکن نیاز باشد برای اندازه گیری دقیق LH نمونه گیری بیش از یک بار انجام شود. ممکن است چندین نمونه خون در یک روز گرفته شود و یا ممکن است در چند روز پشت سر هم نمونه گیری انجام شود.

آزمایش ادرار برای بررسی تخمک گذاری:

اگر هدف بررسی تخمک گذاری باشد، نمونه ادرار اول صبح مورد بررسی قرار می گیرد.

نتیجه :

آزمایش اندازه گیری هورمون جسم زرد،  میزان این هورمون را در خون و ادرار اندازه گیری می کند.میزان LH به سن و وضعیت بلوغ فرد بستگی  دارد و در زنان به چرخه قاعدگی نیز مربوط می شود.

آزمایش ادرار تنها برای تشخیص وجود تخمک گذاری و یا عدم وجود تخمک گذاری است.

میزان طبیعی LH :

جدول زیر که مقادیر مرجع نامیده می شود و فقط برای راهنمایی است. این مقادیر از یک آزمایشگاه با آزمایشگاه دیگر متفاوت است٬ و آزمایشگاهی که شما مراجعه می کنید ممکن است میزان مقادیر نرمال آن با مقادیر این جدول متفاوت باشد. جواب آزمایش باید میزان نرمالی را که  آن آزمایشگاه استفاده می کند، داشته باشد.

آزمایشات خانگی ادرار فقط تخمک گذاری و یا عدم تخمک گذاری را تشخیص می دهد. نتیجه این آزمایش یا مثبت است و  یا منفی  ( که به آن آزمایش کیفی می گویند)

شرایط بسیاری می تواند میزان LH را تغییر دهد. پزشک نتیجه غیر طبیعی مرتبط با علایم بالینی شما را مورد بررسی قرار می دهد.

افزایش میزان LH

افزایش میزان LH ممکن است به دلایل زیر دیده شود:

·         عدم تخمک گذاری

·         نداشتن فعالیت تخمدان ها به علت یائسگی، سندرم تخمدان پلی کیستیک ( PCOS) و یا آسیب دیدن در اثر شیمی درمانی.

·         بلوغ زودرس در دختران جوان.

افزایش میزان LH در مردان ممکن است به دلایل زیر باشد:

·         فقدان بیضه و یا خارج کردن آن

·         عدم عملکرد بیضه ها در اثر عمل جراحی و یا بیماری اوریون، در معرض اشعه x بودن، سرطان ،شیمی درمانی و یا جراحت.

·         سندرم کلاین فلتر.

کاهش میزان LH

کاهش میزان LH در خانم ها و آقایان ممکن است به دلایل زیر دیده شود:

·         بی اشتهایی

·         نارسایی غده هیپوفیز

·         استرس

·         کاهش وزن

چه عواملی بر نتیجه آزمایش تاثیر می گذارد؟

عواملی که ممکن است بر نتیجه آزمایش تاثیر بگذارد، عبارتند از:

·         مصرف  برخی هورمون ها مثل داروهای حاوی استروژن و یا پروژسترون ( مثل داروهای جلوگیری از بارداری)

·         مصرف داروهایی مثل کلومیفن، اسپیرونولاکتون، نالوکسون، فنوتیازید و داروهای ضد تشنج

·         انجام عکس برداری تشخیصی مثل اسکن تیرویید و یا اسکن استخوان که در آن از ماده ی رادیو اکتیو استفاده می شود  در حدود ۷ روز قبل از انجام آزمایش LH.

بررسی ها :

·         اگر دارویی که حاوی تستسترون، پروژسترون و یا استروژن است مصرف می کنید ( داروهای ضد بارداری)  از پزشک در مورد قطع کردن این داروها قبل از آزمایش LH سوال کنید.

·         شما می توانید کیت خانگی این آزمایش را از داروخانه ها تهیه کنید. این کیت به تشخیص روز باروری چرخه قاعدگی در خانم ها کمک می کند.

·         سایر آزمایشات برای بررسی تخمک گذاری عبارتند از: اندازه گیری درجه حرارت بدن، بررسی میزان پروژسترون بعد از تخمک گذاری در سیکل قاعدگی و تغییرات موکوس گردن رحم.

·          

آزمایش هورمون محرک فولیکول (FSH) 

هورمون محرک فولیکول (FSH)، توسط غده هیپوفیز در مغز ساخته می شود. کنترل تولید FSH، سیستم پیچیده ای است که هورمونهای تولید شده توسط غدد تناسلی (تخمدان ها یا بیضه)، هیپوفیز و هیپوتالاموس را درگیر می کند.

● اعمال FSH :

در مرد : اثر بر لوله های اسپرم ساز و تحریک ساخته شدن اسپرم

در زن : اثر بر فولیکول و تحریک ترشح استروژن از آن

 FSH  در زنان رشد و بلوغ تخمک ها در تخمدان در فاز فولیکولی سیکل قاعدگی را تحریک می کند. FSH  در مردان بیضه ها را برای تولید اسپرم بالغ تحریک می کند و همچنین تولید پروتئین های متصل به آندروژن را پیش می برد. سطوح FSH در مردان پس از بلوغ نسبتا ثابت است.

در نوزادان و کودکان، سطح FSH در مدت کوتاهی پس از تولد افزایش می یابد، سپس تا سطوح بسیار پایین افت می کند (تا 6 ماه در پسران و 1-2 سال در دختران). در حدود 6-8 سال، سطوح FSH دوباره قبل از شروع بلوغ و توسعه ویژگی های ثانویه جنسی افزایش می یابد.

● علت درخواست تست

این تست برای ارزیابی عملکرد هیپوفیز بیمار، شامل مسائل باروری، نارسایی غدد جنسی، مسائل دوران بلوغ یا تومورهای هیپوفیز؛ هنگامی که فرد دچار مشکل حامله شدن یا دوره قاعدگی نامنظم است؛ وقتی که پزشک فکر می کند که بیمار دارای علائم اختلالات هیپوفیز یا هیپوتالاموس است یا علائم بیماری تخمدان یا بیضه دارد؛ یا هنگامی که پزشک مشکوک شود که کودک بلوغ جنسی تأخیری یا زودهنگام دارد؛ در مردان و زنان، به عنوان بخشی از اقدامات لازم برای ناباروری و اختلالات هیپوفیز یا غدد جنسی؛ هنگامی که سیکل قاعدگی زن متوقف یا نامنظم شده، برای تعیین این که آیا زن وارد دوره یائسگی شده یا نه، درخواست می شود.

● در چه شرایطی تست افزایش می یابد

در زمان یائسگی، عملکرد تخمدانها متوقف می شود و سطح FSH افزایش می یابد. افزایش سطح LH و FSH در نارسایی اولیه تخمدان دیده می شود.

در مردان، سطح بالای FSH ممکن است نشان دهنده نارسایی اولیه بیضه باشد که می تواند به علت نقص در رشد بیضه یا آسیب بیضه باشد. بلوغ زودرس در نوجوانان سطح LH و FSH را افزایش می دهد. FSH با بالا رفتن سن و در افراد سیگاری افزایش می یابد.

● در چه شرایطی تست کاهش می یابد

سطوح پایین LH و FSH در نارسایی ثانویه تخمدان دیده می شود. بلوغ دیررس در نوجوانان سطح LH و FSH را کاهش می دهد.

● تست های تکمیلی

Total estrogens, Estradiol, LH, Testosterone, Progesterone

● طریقه جمع آوری نمونه

نمونه خون از طریق فروبردن سوزن داخل ورید بازو به دست می آید. گاهی اوقات نمونه ادرار تصادفی جمع آوری می شود، اما به دلیل ترشح چرخه ای FSH، ممکن است جمع آوری ادرار24 ساعته درخواست شود. با اندازه گیری سطوح FSH تولید شده در طی یک دوره 24 ساعته، تغییرات سطح FSH که در طول روز دیده می شود، می تواند به حداقل برسد.

● تداخلات دارویی

نتایج FSH می تواند با استفاده از سایمتیدین، کلومیفن، دیژیتالیس و لوودوپا افزایش یابد. نتایج FSH می تواند با قرص های جلوگیری از بارداری، فنوتیازین ها و درمان های هورمونی کاهش یابد.

● اطلاعات تکمیلی

FSH  اغلب همراه با آزمایش های دیگر( LH، تستوسترون، استرادیول و پروژسترون) در اقدامات لازم برای ناباروری در مرد و زن، هر دو مورد استفاده قرار می گیرد. سطوح FSH همچنین در بررسی بی نظمی های قاعدگی و برای کمک به تشخیص اختلالات هیپوفیز یا بیماری های مربوط به تخمدان ها یا بیضه مفید هستند. سطح FSH برای کمک به تعیین علت تعداد کم اسپرم در مردان استفاده می شود.

در کودکان، FSH و LH برای تشخیص بلوغ تأخیری و زودرس استفاده می شود.

در زنان، سطوح LH و FSH می تواند به افتراق بین نارسایی اولیه تخمدان (نارسایی خود تخمدان ها یا عدم توسعه تخمدانها) و نارسایی ثانویه تخمدان (نارسایی تخمدان ها به علت اختلالات هیپوفیز یا هیپوتالاموس) کمک کند.

● آمادگی بیمار

آمادگی خاصی لازم نیست

● زمان نمونه گیری

نمونه خانم باید در زمان های خاصی از سیکل قاعدگی جمع آوری شود.

● نوع نمونه

نمونه خون از ورید بازو؛ گاهی نمونه ادرار تصادفی، یا ادرار 24 ساعته

● تغییرات FSH در سیکل قاعدگی و اختلالات آن در ناباروری

در ابتدای سیکل قاعدگی (که با خونریزی همراه است) غدة آدنوهیپوفیز، هورمون‌هایLH [1] و FSH[2] را ترشح می‌کند. FSH با تأثیر بر سلول‌های گرانولوزای فولیکول‌ها، گامتوژنزیس را برای تکامل فولیکول‌ها و تولید اووسیت را  تحریک می‌کند.

ترشح FSH تحت کنترل دو کمپلکس پروتئینی به نام اکتیوین[3] وInhibin  است. اکتیوین باعث تحریک و Inhibin سبب مهار ترشح FSH می‌شود. در زنان این دو ترکیب از تخمدان، غدة هیپوفیز و جفت ترشح می‌شوند.

در ابتدای فاز فولیکولار با تأثیر FSH روی سلول‌های گرانولوزای فولیکول‌ها، تولید Inhibin B افزایش می‌یابد. همزمان با افزایش Inhibin B، FSH در انتهای فاز فولیکولار کاهش می‌یابد و زمانی که تخمک آزاد می‌شود میزان هورمون FSH کاهش بیشتری پیدا می‌کند (در این مرحله به احتمال زیاد Inhibin A مترشحه از جسم زرد نیز نقش دارد)، اما اگر تخمکی آزاد نشود، میزان این هورمون همچنان بالا ‌مانده، احتمالاً هیپوفیز تلاش می‌کند تا تخمدان را به این آزادسازی تخمک تحریک کند.

در انتهای فاز لوتئال، جسم زرد تحلیل رفته، تولید استروژن و پروژسترون کاهش و در نتیجه FSH افزایش مختصری می‌یابد (که به نظر می‌رسد نقش مهمی در آغاز سیکل بعدی داشته باشد). کاهش استروژن و پروژسترون (به ویژه استرادیول) در ابتدای سیکل قاعدگی سبب می‌شود اثر مهارکنندة ترشح FSH حذف و یک پیک افزایش FSH در روز سوم قاعدگی ایجاد شود.

وقتی قطر فولیکول‌ها به حدود 10-8 میلی‌متر می‌رسد (روز 7- 5 سیکل) تولید استروژن‌ها به ویژه استرادیول به میزان قابل توجهی افزایش می‌یابد که به نوبة خود باعث رشد بیشتر فولیکول شده و از طرف دیگر موجب رشد و نمو لایة اندومتر رحم نیز می‌گردد. در ابتدا افزایش اندک در مقدار استروژن، مانع از ترشح بیشتر LH و FSH می‌شود، اما هرچه فولیکول به بلوغ نزدیک‌تر می‌شود، مقدار ترشح استروژن نیز بیشتر می‌شود.

پاسخ آدنوهیپوفیز به میزان بالای استروژن (در فاصلة روزهای 12 تا 13 سیکل قاعدگی) افزایش ترشح LH است که این کار را از طریق فیدبک مثبت بر هیپوتالاموس و افزایش ترشح GnRH[4] انجام می‌دهد. مکانیسم این تغییر فیدبک از منفی به مثبت تحت تأثیر استرادیول ناشناخته است.

همزمان با نزدیک شدن به حوالی دورة یائسگی،‌ تخمدان‌ها شروع به مقاومت در برابر هورمون FSH کرده و در نتیجه غدة هیپوفیز، FSH بیشتری تولید می‌کند تا سطح استروژن را بالا نگه دارد؛ این حالت سبب بی‌نظمی سیکل قاعدگی شده و خونریزی‌های شدید و غیر قابل پیش‌بینی در طول پریودها رخ خواهد داد.

عدم وجود پریود در یک سال و سطح FSH بالای ۳۰ تا ۴۰ mIU/mL نمایانگر آغاز دوران یائسگی است.

با توجه به اینکه میزان FSH در حوالی دورة یائسگی پر افت و خیز است، تنها یک نتیجة آزمایش FSHبرای تشخیص یائسگی کافی نیست. هورمون FSH در زنانی که ذخیرة تخمک در تخمدان آنها کم است نیز افزایش می یابد.