راه های انتقال HIV شناخته شده و محدود است. این راه ها عبارتند از : تماس جنسی، تماس با خون و ترشحات و انتقال از مادر به کودک.
تماس جنسی محافظت نشده
عمده موارد عفونت اچ آی وی در سراسر دنیا (تقریبا ٧٥ درصد) در نتیجه رابطه جنسی محافظت نشده است. هرفعالیت جنسی که اجازه دهد مایع منی (همچنین شامل مایعی که قبل ازمنی خارج می شود) و اسپرم و ترشحات واژن یا خون (شامل خون قاعدگی) ازفرد دارای عفونت به جریان خون فرد دیگری وارد شود می تواند اچ آی وی و سایر عفونت های منتقل شونده از راه جنسی را منتشرکند. مسیر ورود این مایعات بدن به جریان خون فرد دیگر میتواند از این راه ها باشد:
١. لایه پوشاننده ی (مخاط) واژن و کانال مقعدی
٢. منفذ سر آلت تناسلی مردان
٣. گسستگی درسطح پوست مانند بریدگی یا خراش یا التهاب وخون ریزی لثه یا زخم یا جراحت باز
هر عمل جنسی محافظت نشده با فرد مبتلا به ایدز که بدون استفاده از کاندوم است شریک مبتلا نشده را در خطر ابتلای اچ ای وی قرار می دهد.
وجود بیماریهای مقاربتی مثل سوزاک، سفلیس و همچنین زخمهای دستگاه تناسلی خطر آلودگی را چند برابر خواهد کرد. بدیهی است اگر شما و یا همسرتان به عفونت ایدز مبتلا نباشید از راه جنسی به این بیماری مبتلا نخواهید شد.
بعضی از دلایل حاکی از آن می باشد که از طریق روابط جنسی دهانی نیز ممکن است فرد دچار عفونت HIV گردد.
گفتنی است که احتمال انتقال عفونت HIV از مردان آلوده به زنان در طول ارتباط جنسی به مراتب بیش از انتقال این عفونت به مردان می باشد و مایع منی آلوده ممکن است برای چند روز در واژن زن باقی بماند. سلولهای ناحیه دهانه رحم نیز دارای استعداد زیاد برای ابتلا به عفونت ایدز هستند.
آیا HIV از طریق رابطه جنسی دهانی منتقل میگردد؟
انتقال HIV در طی رابطه جنسی دهانی برای هر دو فرد فاعل و مفعول با احتمال کم وجود دارد.
احتمال انتقال از فرد مفعول HIV مثبت به فاعل سالم در صورتی امکانپذیر است که فاعل در تماس با ترشحات جنسی (مایع منی یا ترشحات واژن) یا خون (خون عادت ماهانه یا زخمی در ناحیه تناسلی یا مقعدی) مفعول به بریدگی – زخم یا جراحت یا منطقه ملتهبی در دهان یا گلوی فرد فاعل برسد.
ریسک انتقال ایدز از فرد آلوده از طریق رابطه جنسی دهانی بسیار کمتر از ریسک آن در طی Anal یا Vaginal است. تعیین دقیق میزان ریسک انتقال ایدز در نتیجه رابطه جنسی دهانی بسیار مشکل است چراکه اکثر افرادی که رابطه جنسی دارند تنها منحصر به رابطه جنسی دهانی نمی شود و فرمهای دیگر رابطه جنسی (آنال یا واژینال) را هم شامل می شود بنابراین تعیین اینکه انتقال HIV از طریق رابطه جنسی دهانی بوده یا فرمهای دیگر رابطه جنسی، بسیار مشکل است.
نهایتا اینکه عوامل متعددی ریسک انتقال ایدز از طریق رابطه جنسی دهانی را افزایش می دهند منجمله زخمها و جراحات دهانی- خونریزی لثه – زخمهای تناسلی – سوراخ کردن دهان (oral piercing) و حضور همزمان دیگر بیماریهای جنسی.
سرایت ایدز از مادرآلوده به جنین در داخل رحم و یا انتقال به کودک درطی دوران شیردهی:
ویروس ایدز از مادر آلوده به کودک ممکن است در دوران حاملگی، هنگام وضع حمل یا کمی بعد از زایمان انتقال یابد.میزان سرایت آلودگی از مادر به کودک ۵تا ۷درصد است. آلودگی در بچه هایی که به روش سزارین به دنیا آمده اند نیز دیده شده است.
شیر دادن یکی از راههای سرایت آلودگی است. ولی چون احتمال آن کم و مزایای تغذیه با شیر مادر بسیار زیاد است ، اکثراً توصیه می شود که مادر به فرزند خود شیر بدهد.
البته با وجود داروهای خاص٬ شانس این انتقال بسیار کاهش می یابد هر چند در بسیاری از کشورهای در حال پیشرفت و فقیر، چنین داروهایی در دسترس نیست.
حدود۳۵-۲۵ درصد (یک سوم) نوزادانی که از مادر آلوده به ویروس ایدز متولد می شوند ، قبل از تولد ، هنگام تولد و یا در دوران تغذیه از شیر مادر آلوده می گردند. در کودکان ، آلودگی به ویروس ایدز به سرعت به طرف ایجاد بیماری ایدز پیشرفت می کند و شانس زنده ماندن کودک هم کم است .
استفاده مشترک از سرنگ و سوزن آلوده جهت تزریق:
استفاده از سرنگ و سوزن آلوده بطور اشتراکی در معتادین تزریقی، یکی دیگر از راههای سرایت آلودگی است که حدود ۱۲ درصد موارد موارد انتقال را شامل می شود. در واقع پس از انتقال از راه تماس جنسی ، دومین رقم شیوع بیماری از طریق استفاده از سرنگ و سوزن آلوده است.
چون استفاده از مواد مخدر عملی غیر قانونی است و اکثر افراد معتاد دارای وضع مالی بسیار بدی هستند ، در نتیجه از سرنگهای استفاده شده دیگران استفاده می کنند و از این طریق اگر شخصی آلوده به ویروس ایدز باشد ، به راحتی آلودگی را منتقل می کند.
برخورد تصادفی با سوزن آلوده به عفونت HIV (گاهی اوقات این امر در مراکز پزشکی اتفاق می افتد) موجبات ابتلای افراد به عفونت ایدز را فراهم می آورد .
خالکوبی با سوزن آلوده؛ سوراخ کردن گوش بوسیله سوزن و وسایل آلوده؛ استفاده از مسواک و تیغ ریش تراش شخص بیمار؛ درمانهای دندانپزشکی، ختنه و یا جراحی های دیگر با وسایل آلوده از دیگر موارد انتقال HIV می باشد.
آیا ایدز از طریق گزیدگی منتقل میشود ؟
ایدز از طریق حشرات منتقل نمی شود حتی در مناطقی که شیوع ایدز بالاست و پشه هم زیاد است مثل مناطق آفریقایی باز هم ثابت نشده که گزش حشره راهی برای انتقال ویروس ایدز باشد. چندین دلیل وجود دارد که حشرات انتقال دهنده ایدز نیستند.
یکی از دلایل این است که وقتی پشه فردی را میگزد خون فرد گزیده شده قبلی که در سیستم گوارش وجود دارد را وارد بدن فرد دوم نمی کند بلکه بزاق خود را از طریق نیش وارد پوست فرد دوم می کند.
بزاق پشه دارای موادی است که مانع بند آمدن خون می شود و نیز مکیدن خون را برای پشه آسانتر می کند بنابراین انتقال خون به فرد دوم صورت نمی گیرد و فقط ممکن است بزاق حشره وارد بدن فرد دوم شود که بزاق عامل انتقال ایدز نیست. اجزای دهانی حشره و بزاق هم فقط ممکن است مقادیر بسیار اندکی خون را در خود نگه دارد، ضمن اینکه خون افراد مبتلا به ایدز همیشه سطح بالایی از ویروس را ندارد پس در کل ریسک بسیار کمی دارد که بزاق پشه خونی باشد.
علاوه بر این ویروس ایدز مدت بسیار زیادی در بدن حشره زنده نمی ماند چون به خاطر آنزیمهای دستگاه گوارش حشره ویروس ایدز قدرت تکثیر و امکان زنده ماندن در بدن او را ندارد.
دلیل دیگر این است که به اعتقاد حشره شناسان حشرات گزنده مثل پشه بلافاصله پس از گزش یک فرد به دنبال طعمه دیگر نمیروند و مدتی استراحت می کنند تا خون مکیده شده هضم شود. در این مدت ویروس HIV از بین میرود. همه این دلایل نشان می دهد نباید نگران انتقال ویروس HIV از طریق حشرات باشیم.