پزشک در طول بارداری و در شرایطی خاص برای مادر باردار استراحت مطلق تجویز میکند. استراحت مطلق می‌تواند از ماندن در خانه و انجام کارهای سبک تا خوابیدن روی تخت و نداشتن کوچک‌ترین حرکتی باشد. نحوۀ استراحت مطلق را پزشک با توجه به شرایط شما تجویز خواهد کرد، پس حتماً در مورد کارهایی که می‌توانید در دورۀ استراحت مطلق انجام دهید با پزشک صحبت کنید. در این مطلب با انواع استراحت مطلق، دلایل تجویز، تأثیر آن در سلامت و راه‌های کنار آمدن با آن آشنا خواهید شد.
انواع استراحت مطلق در دوران حاملگی
وقتی برای شما استراحت مطلق تجویز می‌شود، باید بدانید که هیچ تعریف مشخص و واحدی از استراحت مطلق وجود ندارد، در نتیجه باید منظور پزشکتان از استراحت مطلق را به شکلی دقیق از خودش بپرسید.
استراحت مطلق کامل معمولاً به معنای سپری کردن ۲۴ ساعت شبانه‌روز در تخت است. در استراحت مطلق کامل، ممکن است پزشک اجازه دهد که به دستشویی بروید یا از شما بخواهد از لگن استفاده کنید. بهتر است به پهلوی چپ روی تخت دراز بکشید و بخوابید. این کار باعث می‌شود فشار رحم از روی عروق خونی و اعصاب اصلی شما برداشته شود، همچنین فشار ناشی از رحم روی دهانۀ رحم را کم میکند.
برخی از پزشکان، استراحت با محدودیت کمتر را توصیه می‌کنند. در این حالت، شما باید در خانه بمانید و سعی کنید که بیشتر وقت را در تخت یا روی مبل سپری کنید، اما می‌توانید نهار درست کنید یا دوش بگیرید. در هر صورت، این موضوع که چطور باید استراحت مطلق خود را بگذرانید، توسط پزشک و با توجه به شرایط جسمی و سلامت شما مشخص خواهد شد.
خونریزی بارداری و استراحت مطلق در دوران بارداری
به رغم نبود شواهد کلینیکی برای فواید این کار، بسیاری از مراقبان پزشکی معتقدند که استراحت مطلق باعث پیشگیری از زایمان زودرس می‌شود، به‌ویژه وقتی مادر دچار پارگی غشایی است که در آن دهانه‌ی رحم بسیار کوتاه است یا دوخت دهانه رحم پاره شده است. به گفته‌ی دکتر ترودی اسمیت، متخصص زنان و زایمان در بیمارستان پارک لین ژوهانسبورگ، بسیاری از پزشکان هنوز از این راهبرد استفاده می‌کنند: به مادران باردار استراحت مطلق را توصیه می‌کنیم، خصوصاً مادران بارداری که در خطر زایمان زودرس یا با پارگی غشایی هستند. اما هرگز آن را برای شخصی که بارداری پرخطر ندارد تجویز نمی‌کنیم، زیرا خطر لخته شدن خونی در رگ‌های عمیق را افزایش می‌دهد. معمولا استراحت مطلق را به مادران بارداری توصیه می‌کنیم که سابقه زایمان زودرس داشته اند یا دهانه رحم کوتاهی دارند. در موارد شدید، بسیاری از پزشکان ترجیح می‌دهند که مادر باردار را در بیمارستان بستری کنند. دکتر روسو می‌گوید: برخی از مادران باردار بستری می‌شوند تا پزشک بتواند در بیمارستان به آنها رسیدگی کند. در چنین شرایطی به آنان اجازه می‌دهیم در راهروهای بخش راه بروند، چون می‌خواهیم تحرک داشته باشند و بطور کامل در بستر نمانند. در دوران بارداری، مادر در خطر بیشتری برای ابتلا به لخته شدن خونی قرار دارد، بنابراین بی‌تحرکی احتمال بروز این خطر را افزایش می‌دهد.
دلایل تجویز استراحت مطلق بارداری
استراحت مطلق ممکن است به دلیل‌های مختلفی توصیه شود. پزشکان معمولاً در مواردی که بارداری دوقلو، احتمال زایمان پیش از موعد داشته باشید یا دلیلی برای نارسایی دهانۀ رحم برای شما وجود داشته باشد، استراحت مطلق را تجویز می‌کنند. پزشک ممکن است در صورت شک به محدودیت رشد جنین در رحم یا در صورت وجود جفت سرراهی نیز استراحت مطلق را توصیه میکند. اگر مبتلا به فشار خون بالای بارداری یا پره‌اکلامپسی باشید، بهتر است در وضعیت استراحت مطلق قرار بگیرید، این کار می‌تواند به کنترل فشار خون شما کمک کند.
تأثیرات استراحت مطلق در سلامت
به‌طورکلی شواهد علمی کمی در مورد مؤثر بودن استراحت مطلق در بهبود شرایط خاص زنان باردار وجود دارد. شواهدی مبنی بر کمک استراحت مطلق در موارد وجود جفت سرراهی، پره‌اکلامپسی، نارسایی دهانۀ رحم و محدودیت رشد جنین در رحم وجود ندارد. همچنین برخی مطالعات روی بارداری‌های دوقلوی بدون وجود اختلال نشان می‌دهد که استراحت مطلق در بیمارستان حتی می‌تواند منجر به افزایش خطر زایمان زودرس شود.
در مورد تأثیر مفید استراحت مطلق بین پزشکان اختلاف نظر وجود دارد، با این حال برخی از پزشکان برای کمک به کنترل وضعیت سلامتی شما و استراحت بیشتر، آن را تجویز می‌کنند. در بسیاری از موارد، استراحت مطلق کامل می‌تواند برای سلامتی شما مشکل‌ساز شود. نداشتن تحرک و فعالیت در طولانی‌مدت می‌تواند خطر تشکیل لخته خون را افزایش دهد. پزشک در برخی شرایط، با هدف کاهش غلظت خون و پیشگیری از لخته شدن خون برای زمان استراحت مطلق داروی هپارین تجویز میکند. در مدت استراحت ممکن است از بی‌خوابی، تغییر سوخت‌وساز بدن، پوکی استخوان و تیر کشیدن دست و پا رنج ببرید. به علاوه، به دلیل استفاده نکردن معمول بدن از قلب و ریه‌ها، این اندام قدرت خود را از دست می‌دهد و باعث ضعف و خستگی شما می‌شود.
پس از اتمام دورۀ استراحت مطلق، بازگشت نیروی اولیه هفته‌ها زمان می‌برد که این موضوع می‌تواند در نگهداری از کودکتان مشکل‌ساز شود. به علاوه استراحت مطلق ممکن است عواقب مالی نیز داشته باشد. شاید مجبور شوید زودتر مرخصی‌تان را شروع کنید یا شخصی را برای نگهداری از کودکان دیگرتان استخدام کنید. اگر تحت استراحت مطلق کامل هستید، به دیگران برای انجام کارهای خود مثل درست کردن غذا یا دیگر موارد نیاز خواهید داشت. در نهایت، محدود شدن به تخت می‌تواند سرشار از استرس باشد و احساس گوشه‌گیری و بی‌حوصلگی می‌تواند باعث ایجاد برخی عوارض برای سلامت روانی شما شود.
سازگاری با استراحت مطلق بارداری
برنامه‌ریزی لازم را انجام دهید. آب، میان‌وعده‌های سالم، تلفن همراه، لپ تاپ و تمام شارژرهای ضروری (از قبل به برق وصل شده!) در دسترستان باشد. یخچالی کوچک و نزدیک به بستر برای دسترسی به خوراکی‌ها و نوشیدنی ها داشته باشید. اگر بی‌حوصلگی اذیتتان میکند، می‌توانید تمامی عکس‌های دیجیتالی خود را در آلبومی گرد آورید، نقشه‌ی اتاق نوزاد را طراحی کنید، با دوستان خود ارتباط بگیرید و روزنگار بارداری را شروع کنید. دوستان و اعضای خانواده را که پیشنهاد کمک می‌دهند، با روی باز بپذیرید. بروز احساساتی مانند ترس، گریه و ناراحتی یا کلافگی در چنین شرایطی طبیعی است. با شوهرتان درباره‌ی چگونگی این احساسات صحبت کنید و اگر احساس می‌کنید که وضعیت رو به وخامت است، به پزشک مراجعه کنید.