بارداری تغییرات زیادی در بدن مادر ایجاد می‌کند. در طول ۹ ماه بارداری، خانم‌های باردار تغییرات فیزیکی، روانی و احساسی بسیار زیادی را تجربه می‌کنند که می‌تواند برای کسی که نسبت به این تغییرات آگاهی ندارد، آسیب‌زننده باشند.
یکی از این تغییرات که باعث ترس می‌شود تغییرات هماتولوژیک یا تغییراتی است که در خون مادر رخ می‌دهد. این تغییرات ممکن است مربوط به پلاکت‌ها، هموگلوبین‌ها، گلبول‌های قرمز خون و گلبول‌های سفید خون باشند.
گلبول‌های سفید خون چه هستند؟
سلول‌هایی که در دستگاه ایمنی بدن حضور دارند، همان گلبول‌های سفید خون هستند. این سلول‌ها از بدن در برابر ذرات مهاجم محافظت کرده و هر ذره‌ای که باعث آسیب به بدن شود، از بین می‌برند. گلبول‌های سفید خون که با نام علمی لکوسیت نامیده می‌شوند، در سراسر بدن وجود دارند. بنابراین، گلبول‌های سفید خون نشان‌دهنده سلامتی یا بیماری جسمی فرد است.
نقش گلبول‌های سفید خون چیست؟
گلبول‌های سفید خون در مغز استخوان ساخته می‌شوند و کاربردهای زیادی دارند. به طور کلی، وظیفه اصلی این سلول‌ها، محرکه سیستم ایمنی بدن است اما به طور خاص، مجموعه‌های مختلف گلبول‌های سفید، نقش‌های متفاوتی در بدن به عهده دارند.
-
نوتروفیل‌ها: این دسته شلوغ‌ترین گروه گلبول‌های سفید است که بیشترین فضا را اشغال می‌کنند. آنها علیه عفونت‌های باکتریایی و قارچی مبارزه می‌کنند.
-
مونوسیت‌ها: این گروه با مکیدن ضایعات سمی و باکتریایی، در نهایت آنها را از بین می‌برند.
-
ائوزینوفیل‌ها: این گروه، سربازهایی هستند که از بدن در برابر انگل‌ها و واکنش‌های آلرژیک محافظت می‌کنند.
-
بازوفیل‌ها: این دسته شاید کمتر از یک درصد جمعیت گلبول‌های سفید را تشکیل دهند اما برای تنظیم جریان خون سخت تلاش می‌کنند و باعث افزایش سلول‌های سیستم ایمنی می‌شوند تا در زمان بیماری، بدن قوی بماند.
-
لنفوسیت‌ها: این دسته، با ساخت آنتی‌بادی‌ها (پادتن) با ذرات خارجی مبارزه کرده و آنها را نابود می‌کنند.
افزایش گلبول‌های سفید در بارداری
افزایش یا کاهش این ۵ دسته از گلبول‌های سفید خون می‌تواند باعث بروز تغییراتی در بدن شود. همین عامل کلیدی است که باعث تغییرات همولیتیک در طول بارداری شده و منجر به عدم تعادل می‌شود.
وقتی سیستم ایمنی بدن با یک عفونت مبارزه می‌کند، شمار گلبول‌های سفید خون افزایش می‌یابد. بالا رفتن جمعیت این سلول‌ها نشان دهنده نیاز سیستم ایمنی بدن به چنین حمایت‌هایی است. علت این اتفاق می‌تواند تروما (هر نوع آسیب‌دیدگی)، بارداری، واکنش‌های آلرژیک یا اختلالات خودایمنی باشد. از جمله علائمی که با افزایش شمار گلبول‌های سفید خون مرتبط هستند می‌توان به تب، سرگیجه، واکنش مکرر آلرژیک و التهاب اشاره کرد.
زمانی که عفونت بر سلول‌های گلبول سفید خون غالب می‌شود، تعداد این گلبول‌ها کاهش می‌یابد و در نتیجه سیستم ایمنی و بدن ضعیف می‌شود. علتش می‌تواند اشکال در عملکرد مغز استخوان، عفونت‌ها و عفونت خون باشد. بعضی علائم مرتبط با کاهش گلبول‌های سفید خون عبارتند از: بی‌حسی، خستگی و مجموعه خطرناکی از عفونت‌های ساده.
این تغییرات برای هر فردی ممکن است رخ دهد. زنان باردار هم ممکن است در بیشتر موارد، تغییرات مشابهی را تجربه کنند؛ این تغییرات بی‌خطر هستند:
۱. نوتروفیل‌ها
این گروه در طول بارداری افزایش می‌یابند اما این تغییر برای بدن مادر یا جنین خطرناک نیست. فقط نشان می‌دهد که مغز استخوان نسبت به افزایش تولید گلبول‌های قرمز خون واکنش نشان می‌دهد.
۲. مونوسیت‌ها
اوایل بارداری، سیستم ایمنی بدن مادر با به کارگیری روش‌های جایگزین، مانع از حمله به جنین می‌شود. یکی از این راه‌های جایگزین، افزایش مونوسیت‌هاست. البته از عوارض این اتفاق می‌توان به بروز برخی اختلالات بارداری از جمله پره اکلامپسی اشاره کرد. برای کنترل این ترس‌ها احتمالا پزشک‌تان با مشاهده افزایش بیش از حد مونوسیت‌ها، آزمایش دیگری تجویز می‌کند.
۳. ائوزینوفیل‌ها
تعداد این دسته از سلول‌ها هیچ تغییری در بارداری نخواهد داشت. هر نوع تغییری در تعداد این دسته از گلبول‌های سفید می‌تواند نشان‌دهنده ضعف سیستم ایمنی یا حمله عفونی باشد.
4. بازوفیل‌ها
تعداد بازوفیل‌ها تغییر خاصی نمی‌کند.
۵. لنفوسیت‌ها
طی سه ماهه اول و سه ماهه دوم بارداری، شمار لنفوسیت‌ها کاهش می‌یابد و در سه ماهه سوم و بعد از زایمان، تعداد این گروه از گلبول‌های سفید افزایش پیدا می‌کند. این تغییرات همان سرکوب فعالیت‌های ایمونولوژیک در طول بارداری است.
تعداد طبیعی گلبول‌های سفید در بارداری چقدر است؟
تعداد کل گلبول‌های سفید به طور متوسط و در زنان غیر باردار بین ۴ هزار و ۵۰۰ تا ۱۱ هزار در هر میلی‌متر مکعب از خون است. در دوران بارداری حداقل تعداد گلبول‌های سفید روی ۶۰۰۰ در هر میلی‌متر مکعب می‌ماند. در سه ماهه سوم بارداری، اگر تعداد گلبول‌های سفید در بازه ۱۲ هزار تا ۱۸ هزار در میکرولیتر باشد، طبیعی محسوب می‌شود.
اگر تعداد گلبول‌های سفید در بارداری زیاد باشد، چه می‌شود؟
از آنجا که سیستم ایمنی بدن در طول بارداری خود را با موجود کوچک درون بطن مادر تطبیق می‌دهد، می‌توانید منتظر افزایش تعداد گلبول‌های سفید خون در دوره‌های مختلف باشید. این موضوع به هیچ وجه غیرعادی نیست و فکر نیاز به بررسی سریع و اورژانسی را باید از سرتان بیرون کنید.
البته اگر دچار نشانه‌های نگران‌کننده‌ای مثل تب، فشار خون بالا، استرس حاد یا هر نوع مشکل دیگر مرتبط با ایمنی شدید، سریع به پزشک مراجعه کنید.
علل افزایش تعداد گلبول‌های سفید در بارداری
علت افزایش یا کاهس تعداد انواع مختلف گلبول‌های سفید در زنان باردار و غیر باردار مشابه است. یک افزایش ناشناخته و شدید می‌تواند باعث اختلالات و بیماری مختلف شود و بهتر است از موارد مشخصی که باعث افزایش تعداد گلبول‌های سفید می‌شود، جلوگیری کرد:
۱. استرس
استرس در دوران بارداری فقط احساسی نیست و می‌تواند فیزیکی باشد. همین استرس می‌تواند تعداد گلبول‌های سفید را به بیش از معمول برساند تا از بدن در برابر آسیب محافظت کند. بنابراین سعی کنید با تمرین یوگا و مدیتیشن و روش‌های دیگر، استرس خود را از بین برده و خود را آرام نگه دارید.
۲. عفونت
هرگونه عفونت باکتریایی یا قارچی از سرماخوردگی ساده گرفته تا عفونت مجاری ادراری می‌تواند تعداد گلبول‌های سفید را افزایش دهد. مراقبت‌های لازم را برای حفظ سلامت و ایمنی خود انجام دهید و از این عفونت‌ها دور بمانید. سیستم ایمنی بدن شما در بارداری بیشتر از قبل مشغول محافظت از بدن شماست، بنابراین شما هم مراقبت‌های لازم را انجام دهید.
۳. التهاب
بیماری‌های التهابی و واکنش‌های آلرژیک مرتبط با آنها می‌تواند منجر به افزایش گلبول‌های سفید شود. گلبول‌های سفید به مناطقی که نیاز به کمک دارند، هجوم آورده و بالغ می‌شوند. استفاده از تکنیک‌های تنفس و پرهیز کامل از مناطق و موارد آلرژی‌زا می‌تواند به پیشگیری از این مشکلات کمک کند.
۴. لوسمی یا بیماری خودایمنی
در بیماری‌های خودایمنی مثل بیماری کرون و گراویس یا لوسمی، افزایش غیرکاربردی گلبول‌های سفید خون اتفاق می‌افتد. برخلاف موارد دیگر، این سلول‌ها هیچ کاری نمی‌کنند، مگر افزایش بسیار شدید و هشداردهنده.
تغییرات بی‌شماری در دوران بارداری و بعد از آن در بدن رخ می‌دهد. افزایش گلبول‌های سفید در دوران بارداری چیزی نیست که نیاز به نگرانی داشته باشد اما با هر علامتی از ضعف سیستم ایمنی باید به پزشک مراجعه کنید. این اتفاق معمولا با تغییر قدرت بدن مادر و رحم او همراه است. البته همچنان به علامت‌های بدن‌تان دقت داشته باشید. اگر احساس ناراحتی دارید، به پزشک مراجعه کنید و همیشه تفکر مثبت‌تان را حفظ کنید. تنها یک مادر شاد است که می‌تواند یک بارداری شاد را تجربه کند.