چه چیزی سبب بروز یائسگی زودرس می‌شود؟

بیشتر زنان در سنین بین 45 تا 55 سالگی یائسه می­شوند و میانگین سن شروع یائسگی در دنیا چیزی حدود 51 سال است. یائسگی زودرس معمولاً به یائسگی پیش از 45 سالگی اشاره دارد. یائسگی زودرس یا از کار افتادگی زودرس تخمدان­ها معمولاً قبل از 40 سالگی رخ می­دهد.

یائسگی هنگامی اتفاق می­‌افتد که تخمدان­هایتان دیگر تخمک تولید نمی­‌کنند که نتیجه آن پایین آمدن میزان استروژن است. استروژن هورمونی است که چرخه تولیدمثل را کنترل می­‌کند.

زمانی یک خانم یائسه شده است که بیش از 12 ماه قاعدگی ماهیانه نداشته باشد. اما نشانه‌های یائسگی مانند گرگرفتگی بسیار پیشتر از این زمان و طی دوره‌ای ظاهر می‌­شوند که دوره پیش یائسگی نام دارد.

هر عاملی که به تخمدان­هایتان آسیب بزند یا مانع تولید استروژن در بدنتان شود می­تواند منجر به یائسگی زودرس شود. در چنین مواردی متخصص زنان به شما کمک خواهد کرد تا برای یائسگی آمادگی پیدا کنید. با این حال ممکن است با وجود هردو تخمدان، باز هم دچار یائسگی زودرس شوید.

چه چیزی سبب بروز یائسگی زودرس می­‌شود؟

چندین عامل شناخته شده برای این مشکل وجود دارند، هرچند برخی اوقات این عوامل نمی­توانند منجر به یائسگی زودرس شوند.

* ژنتیک

اگر توجیه پزشکی واضحی برای یائسگی زودرس وجود نداشته باشد، معمولاً ژنتیک عامل آن بوده است. زمان وقوع یائسگی در فرد وراثتی است.

دانستن زمان آغاز یائسگی مادرتان می­تواند سرنخ­هایی درمورد زمان آغاز یائسگی خودتان ارائه دهد. اگر یائسگی مادرتان زودهنگام بوده باشد، احتمال این مشکل در شما نیز بالاتر خواهد بود.

* عوامل مربوط به سبک زندگی

برخی عوامل سبک زندگی ممکن است در ابتدای یائسگی بر شما تأثیر بگذارند. مصرف سیگار از تولید استروژن جلوگیری می­کند که می­تواند در بروز یائسگی زودرس نقش داشته باشد.

تجزیه و تحلیل انجام شده در سال 2012 بر روی چندین پژوهش نشان داد احتمال بروز یائسگی زودرس در افرادی که برای مدت زمانی طولانی یا به طور مداوم سیگار می­کشند بیشتر است. زنانی که سیگاری هستند ممکن است یک یا دو سال زودتر از سایر زنان یائسه شوند.

شاخص حجم بدن (BMI) نیز می­تواند عامل یائسگی زودرس باشد. استروژن در بافت­ های چربی ذخیره می­شود. زنانی که بسیار لاغر هستند ذخایر استروژن کمتری دارند که زودتر تخلیه می­شوند.

* اختلال کروموزومی

برخی مشکلات کروموزومی می­توانند منجر به یائسگی زودرس شوند. برای مثال، سندرم ترنر (که مونوزومی ایکس هم خوانده میشود) سندرمی است که در آن یک کروموزوم فرد ناقص است. تخمدان­های زنانی که دارای سندرم ترنر هستند به درستی کار نمیکنند. این عامل معمولاً سبب بروز یائسگی زودرس در آنها می­شود. و در چنین شرایطی تخمدان­ها کار نمی­کنند. در عوض، معمولاً در سن بلوغ باید با استفاده از روش هورمون درمانی، قاعدگی و دیگر مشخصه­ های ثانویه جنسیتی را به وجود آورد.

زنانی که دارای سندرم فراژیل ایکس هستند یا این بیماری را در ژنتیک خود دارند نیز ممکن است دچار یائسگی زودرس شوند. این سندرم نسل به نسل در افراد خانواده منتقل می­شود.

زنانی که دچار یائسگی زودرس شده ­اند یا در خانواده خود چنین مواردی داشته اند، باید درمورد آزمایش­های ژنتیکی با پزشکشان مشورت کنند.

* بیماری­های خود ایمنی

این اختلال می­تواند نشانه‌ی یک بیماری خودایمنی مانند تیروئید یا ورم مفصلی روماتیسم باشد.

در بیماری­های خودایمنی، سیستم ایمنی بدن اشتباهاً بخشی از بدن را به عنوان مهاجم شناسایی کرده و به آن حمله می­‌کند. التهابات ناشی از این بیماری­ها می­توانند بر تخمدان­ها تأثیر بگذارند. یائسگی هنگامی رخ می­دهد که تخمدان­ها دیگر فعالیتی نداشته باشند.

* بیماری صرع

بیماری صرع یک اختلال حمله ناگهانی است که ریشه در مغز دارد. زنانی که به بیماری صرع مبتلا هستند بیشتر در معرض ازکارافتادگی زودرس تخمدان­ها هستند که این امر منجر به وقوع یائسگی زودرس می­شود.

پژوهشی که در سال 2001 انجام شد نشان داد که در یک گروه از زنان مبتلا به بیماری صرع، بیش از 14 درصد از افراد گروه یائسگی زودرس داشتند، که این مقدار یک درصد جمعیت کل را تشکیل می­دهد.

نشانه­ های یائسگی زودرس

دیگر نشانه­ ها عبارتند از:

• خونریزی شدید
• لکه­ بینی
• قاعدگی‌های طولانی­تر از یک هفته
• طولانی شدن فاصله بین دو قاعدگی

در چنین مواردی، به پزشکتان مراجعه کنید تا به بررسی دیگر عواملی بپردازد که ممکن است به وجود آورنده این علائم باشند.

از سایر نشانه‌ها می‌توان به علائم زیر نیز اشاره کرد:

• نوسانات خلقی
• تغییر در احساسات و نیاز جنسی
• خشکی واژن
• بدخوابی
• گرگرفتگی یائسگی
• تعریق شبانه
• از دست دادن کنترل مثانه

یائسگی زودرس چگونه تشخیص داده می­شود؟

دوره پیش از شروع یائسگی، پیش یائسگی نامیده می­شود. در این زمان ممکن است قاعدگی‌های نامنظم و برخی علائم موقتی داشته باشید.

به طور کلی اگر به مدت 12 ماه خونریزی ماهیانه نداشته باشید، و هیچ شرایط پزشکی دیگری برای توجیه این علائم نداشته باشید، یائسه شده­‌اید.

معمولاً برای تشخیص یائسگی نیازی به آزمایش نیست. بسیاری از زنان خود می­توانند با توجه به علائم یائسگی، آن را در خود تشخیص دهند. اما اگر فکر می­کنید در حال تجربه یائسگی زودرس هستید بهتر است برای اطمینان خاطر توسط پزشک متخصص زنان معاینه شوید.

پزشکتان می­تواند آزمایش­هایی را برای تعیین علت بروز این علائم تجویز کند. معمولاً این هورمون­ها آزمایش می­شوند:

هورمون آنتی مولرین (AHM)

تست PicoAMH Elisa از این هورمون استفاده می­کند تا مشخص کند آیا در حال نزدیک شدن به یائسگی هستید یا آخرین قاعدگی خود را پشت سر گذاشته­‌اید.

استروژن

ممکن است پزشکتان میزان استروژن بدنتان را بسنجد که استرادیول نیز خوانده می­شود. در دوران یائسگی میزان استروژن کاهش می­یابد.

هورمون محرک فولیکول  (FSH)

اگر میزان FSH شما مرتباً بالاتر از 30 میلی لیتر است، و بیش از یکسال از آخرین قاعدگیتان میگذرد به احتمال زیاد یائسه شده ­اید. با این حال تست FSH به تنهایی نمی­تواند یائسگی زودرس را مشخص کند.

هورمون محرک تیروئید  (TSH)

ممکن است پزشکتان برای اطمینان یافتن از تشخیص خود میزان TSH را بسنجد. اگر تیروئیدتان کم­ کار است (هیپوتیروئیدیسم)، میزان  TSHدر شما بسیار بالا خواهد بود. نشانه‌های این وضعیت مشابه نشانه­ های یائسگی هستند.

جامعه یائسگی آمریکای شمالی (NAMS) گزارش داده است که آزمایش­ها برخی اوقات مفید نیستند چرا که میزان هورمون­ها در دوره پیش یائسگی متغیر است. با این حال، اگر نگران نشانه‌های یائسگی هستید پیشنهاد NAMS این است که این دوره زمان خوبی برای انجام چکاپ کلی است.

چگونه می­توان یائسگی زودرس را درمان و کنترل کرد؟

یائسگی زودرس در حالت کلی به درمان نیاز ندارد. با این حال، برخی گزینه‌های درمانی موجود هستند که به مدیریت نشانه‌های یائسگی یا شرایط مربوط به آنها کمک می‌کنند. آنها به شما کمک می‌کنند آسان­‌تر با تغییرات به وجود آمده در بدن و سبک زندگیتان کنار بیایید.

با این حال یائسگی زودرس به دلیل وقوع در سنین پایین معمولاً درمان می‌شود. این کار کمک می­کند هورمون­هایی را به بدنتان برسانید که در حالت عادی تا زمان طبیعی شروع یائسگی در بدن تولید می‌شوند.

رایج‌ترین شیوه درمان جایگزینی هورمون (HRT) است. هورمون درمانی سیستماتیک می­تواند از بسیاری علائم رایج یائسگی پیشگیری کند. یا می­توانید از محصولات هورمونی واژینال با دوز پایین استفاده کنید تا به رفع علائم واژینال کمک کنید.

پیش از شروع HRT با پزشک خود درمورد خطرات و مزایایی که برای سلامتیتان پیش خواهد آورد مشورت کنید. پایین آوردن دوز هورمون­ها می­تواند میزان خطر را کاهش دهد.

آیا می­توان از یائسگی زودرس پیشگیری کرد؟

معمولاً نمی­توان از یائسگی زودرس پیشگیری کرد اما با شیوه ‌های درمانی می­توان علائم آن را کمتر کرده یا به تعویق انداخت.

محققان در حال ایجاد راه­ های جدیدی برای کمک به زنان یائسه ­ای هستند که قصد دارند بچه ­دار شوند. در سال 2016، دانشمندان یونانی راهکار جدیدی را معرفی کردند که به آنها این امکان را می‌­داد قاعدگی را ترمیم کرده و تخمک گروه کوچکی از زنانی که در دوره پیش یائسگی بودند را بازسازی کنند.

از این راهکار با عنوان “معکوس ساختن” یائسگی نام برده شد، اما درمورد میزان درستی عملکرد آن اطلاعات زیادی در دسترس نیست.

آیا یائسگی زودرس در شرایط دیگر هم رخ می­‌دهد؟

اغلب واضح‌ترین نگرانی در زمان بروز یائسگی 10 سال یا بیشتر پیش از موعد، نازایی است. با این حال نگرانی‌های دیگری درمورد سلامتی نیز وجود دارند.

یک جریان ثابت از استروژن در بافت­ هایتان می­تواند کاربرد­های زیادی داشته باشد. استروژن، کلسترول HDL “مفید” را افزایش داده و کلسترول LDL “مضر” را کاهش می ­دهد. همچنین رگ­ های خونی را بهبود بخشیده و از شکننده شدن استخوان­ ها پیشگیری می­ کند.

از دست دادن پیش از موعد استروژن می­تواند احتمال وقوع خطرات زیر را افزایش دهد:

• بیماری­های قلبی
• پوکی استخوان
• افسردگی
• جنون
• مرگ زودهنگام

این علائم را با پزشک خود در میان بگذارید. به دلیل وجود چنین خطراتی، اغلب برای زنانی که دچار یائسگی زودرس شده ­اند هورمون درمانی تجویز می ­شود.

آیا یائسگی زودرس می­تواند از دیگر بیماری‌ها پیشگیری کند؟

در واقع یائسگی زودرس می‌تواند از شما در برابر دیگر بیماری‌ها محافظت کند. از جمله سرطان‌های حساس به استروژن مانند سرطان سینه.

آسان ساختن مرحله گذار به یائسگی

در آینده ممکن است آزمایش ژنتیک، احتمال وقوع یائسگی زودرس در فرد را تعیین کند. با این وجود در حال حاضر تنها زمان تعیین می ­کند که چه موقع یائسه می­ شوید.

مرتباً توسط پزشکتان معاینه شوید و درمورد سلامت تولیدمثل خود بسیار فعال باشید. با این کار می­توانید به پزشکتان کمک کنید نشانه‌ها را کنترل کرده یا عوامل خطرناک برای یائسگی زودرس را کاهش دهید.

متخصصان زنان و زایمان می­توانند راه­هایی را پیشنهاد دهند که از طریق آنها بتوان بچه­ دار شد. با پزشک خود درمورد گزینه­‌های بچه‌دار شدنتان مشورت کنید. عوامل زیادی از جمله سن و سلامت کلی بر میزان موفقیت یا شکست آن مؤثرند.