عفونت‌های متعددی میتوانند به جنین در حال رشد آسیب بزنند. در هر حال، برای پزشک متخصص زنان و زایمان دشوار است که بگوید آیا جنین دچار آسیب شده و اگر جواب مثبت است میزان این آسیب به چه میزان است.
در طول بارداری میزان نگرانی زنان در مورد ابتلاء به انواع عفونت و احتمال سرایت این عفونت‌ها به جنین در حال رشد افزایش پیدا میکند.
عفونت‌های واژن شامل عفونت مخمری در طول بارداری شایعند و معمولاً دلیلی برای نگرانی محسوب نمیشوند. در هر حال، عفونت‌های رحم ممکن است باعث بروز عوارضی شوند.
عفونت‌های واژن زنان باردار
زنان باردار ممکن است در برابر برخی عفونت‌ها آسیب‌پذیرتر باشند و در صورت عدم درمان احتمال دارد که به عوارض شدیدتری دچار شوند. هر زنی در صورت ابتلاء به عفونت‌های حتی خفیف در دورۀ بارداری باید به پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه کند.
عفونت‌های متعارف واژن در طول بارداری شامل موارد زیر است:
عفونت‌های مخمری واژن
عفونت‌های مخمری واژن به علت وجود قارچی به نام کاندیدا ایجاد میشوند. این عفونت‌ها گرایشی به بروز بیشتر در دوران حاملگی از خود نشان میدهند که علت آن تغییرات سیستم ایمنی، افزایش میزان تولید گلیکوژن و میزان بالاتر استروژن در بدن است.
شایعترین علایم عفونت مخمری واژن شامل موارد زیر است:
• خارش در اطراف واژن
• ترشح متراکم، سفید رنگ، شبیه به پنیر از واژن
• انتشار بویی شبیه به نان یا آبجو از واژن
• احساس درد یا سوزش در اطراف واژن
• احساس درد یا سوزش در هنگام مقاربت جنسی
زنان میتوانند برای درمان عفونت مخمری از داروهای تجویزی یا غیر نسخهای استفاده کنند. در هر حال، زنان باردار نباید بدون مشورت قبلی با پزشک از هیچ دارویی استفاده نمایند.
این موضوع ضروری است که پیش از آغاز استفاده از دارو تشخیص لازم صورت گیرد زیرا امکان اشتباه گرفتن عفونت‌های دیگری مثل واژینوزیس باکتریایی و کلامیدیا با عفونت مخمری وجود دارد.
واژینوزیس باکتریایی
واژینوزیس باکتریایی نوعی عفونت باکتریایی در واژن است که به آسانی درمان میشود. علایم واژینوزیس باکتریایی عبارتند از:
• خارش، سوزش، یا درد در واژن و فرج
• متصاعد شدن بوی ماهی از واژن
• بوی بدی که پس از مقاربت جنسی تشدید میشود
• مقدار زیادی ترشح رقیق به رنگ خاکستری
در صورت عدم درمان واژینوزیس باکتریایی در طول بارداری این عفونت میتواند به زایمان زودرس، تولد نوزاد نارس و وزن کم بچه در هنگام تولد منجر شود.
گروه B استافیلوکوکوس (GBS)
GBS گروهی از باکتریها را شامل میشود که وارد بدن شده و از آن خارج میشوند اما بیشترین شیوع آنها مربوط به ناحیه واژن و مقعد یا راست روده است. آنها به طور معمول سبب بروز علایم یا حتی عفونتت نمیشوند. به هر حال زنان دارای GBS در بدن خود ممکن است در هنگام زایمان آنها را به فرزند خود انتقال دهند.
مادران دچار GBS در 1 تا 2 درصد موارد آنها را به فرزند خود انتقال میدهند. اگرچه مورد شایعی نیست اما GBS در نوزاد میتواند خطرناک باشد.
انجام آزمایش در اواخر بارداری میتواند وجود یا عدم وجود GBS را تشخیص دهد، و این تست بخش استانداری از پنل مراقبت پیش از زایمان مادران باردار محسوب میشود.
درمان با آنتیبیوتیک از طریق تزریق داخل وریدی میتواند به شکل قابل ملاحظهای ریسک انتقال عفونت GBS به جنین را کاهش دهد.
عفونت‌های رحم در طول بارداری
وجود عفونت در رحم به دلایل مختلف میتواند خطرناک باشد. عفونت مزبور میتواند بر جفت تأثیر منفی بگذارد، به جنین در حال رشد آسیب برساند، باعث زایمان زودرس شود یا به ناهنجاریهای مادرزادی منجر گردد.
عفونت‌های رحم در عین حال میتوانند وضع حمل را با دشواری و خطرات بیشتری مواجه کنند. برخی زنان دچار نارسایی ارگان و عوارض بالقوه خطرناک میشوند.
عفونت‌های واژن اغلب اوقات زمانی بروز میکنند که عفونت‌های واژن به رحم منتقل میشوند، بنابراین عفونت واژن درمان نشده یک ریسک فاکتور عفونت‌های رحم محسوب میشود.
درمان شامل استفاده از آنتیبیوتیک است و ممکن است به بستری کردن بیمار در بیمارستان نیاز باشد. اگر در طول وضع حمل تب ایجاد شود، پزشک وضعیت جنین را پایش خواهد کرد. اگر علایم شدید باشد، احتمال توصیه به انجام زایمان به روش سزارین مطرح خواهد بود.
دیگر عفونت‌های دوره بارداری
بارداری باعث ایجاد تغییرات زیادی در بدن زنان میشود و آنان را در برابر عوارض ناشی از بسیاری عفونت‌ها آسیب‌پذیرتر میکند.
برای مثال، تغییرات پوستی مرتبط به هورمون در طول بارداری میتواند سبب ایجاد اختلالاتی مثل اگزما یا خشکی شدید پوست شود. اگر پوست ترک برداشته و دچار خونریزی شود، عفونت‌های جدی پوست مثل سلولیت امکان بروز خواهند داشت. یک اختلال پوستی نادر به نام سندرم اسویت نیز در دوره بارداری بیش از دیگر دورههای زندگی زنان شایع است.
برخی از دیگر اختلالات که ممکن است در طول بارداری جدیتر باشند عبارتند از:
• آنفولانزا
• هپاتیت E، که به طور معمول شکل خفیفی از هپاتیت است
• هرپس یا تبخال شامل ویروس هرپس سیمپلکس (HSV) و ویروس واریسلا زوستر (VZV)
• لیستریا، که باعث مسمومیت خون میشود
• سرخجه
• ویروس HIV
افزایش ریسک این عفونت‌ها در دوره بارداری به خوبی بررسی نشده است اما ممکن است این افزایش به علت تغییرات هورمونی و دیگر تغییراتی باشد که باعث دگرگون شدن تعداد سلولهای خون در بدن میشوند. برای مثال در طول بارداری تعداد سلولهای T که با عفونت مقابله میکنند کاهش مییابد.
بارداری در عین حال سبب افزایش میزان خون در گردش و نیاز به کار بیشتر قلب میشود. این وابستگی بیشتر به قلب میتواند به تشدید عوارض منجر گردد. برای مثال اگر زن باردار بر اثر آنفولانزا دچار پنومونی شود ممکن است عمل تنفس برای وی دشوارتر گردد زیرا در این وضعیت میزان تقاضای جنین از قلب و ریهها نیز افزایش مییابد.
برخی از داروها که ممکن است در درمان عفونت‌های شایع مؤثر باشند در دوره بارداری کمتر ایمن به نظر میرسند. بنابراین برای زنان باردار دچار عفونت این موضوع حیاتی است که در مورد فواید و مضرات گزینه‌های مختلف درمانی با پزشک زنان و زایمان مشورت کنند.
عفونت مادر باردار چگونه به جنین آسیب میزند؟
عفونت‌های متعددی میتوانند به جنین در حال رشد آسیب بزنند. در هر حال، برای پزشک دشوار است که بگوید آیا جنین دچار آسیب شده و اگر جواب مثبت است میزان این آسیب به چه میزان است.
عفونت‌ها میتوانند به رشد جنین به یکی از سه طریق زیر تأثیر منفی بگذارند:
• عفونت ممکن است به مادر لطمه زده باعث کاهش توانایی بدن وی در تغذیه کودک شود یا عفونت نیاز به مصرف داروهایی برای مادر داشته باشد که به جنین آسیب میرسانند.
• عفونت‌ها میتوانند به شکل مستقیم به جنین لطمه زده سبب ایجاد تغییراتی شوند که به ناهنجاریهای مادرزادی منجر میگردند.
• عفونت میتواند محرک زایمان زودرس یا از دست دادن بارداری (سقط ناخواستۀ جنین شود(
• بر مبنای اعلام "انستیتوهای ملی بهداشت" (NIH)، عفونتهایی که برای رشد جنین مضر محسوب میشوند شامل موارد زیرند اما به آنها محدود نمیشوند:
• واژینوزیس باکتریایی که میتواند سبب زایمان زودرس شود
• بیماریهای مُسری مثل هپاتیت، سیفلیس، هرپس، و HIV که میتوانند به ایجاد عفونت در جنین منجر شوند
• کلامیدیا، که میتواند باعث بروز عفونت‌های چشم و پنومونی شود
• سوزاک، که میتواند به آلودگی مایع آمنیوتیک منجر شده سبب زایمان پیش از موعد گردد و به عفونتهایی بینجامد که احتمال کوری و عفونت چشم در آنها مطرح است
• بیماری پنجم، که میتواند محرک سقط جنین ناخواسته یا سبب آنمی جنینی شود
• گروه B استرپتوکوکوس که میتوانند باعث ایجاد عوارض شدید در نوزاد شوند و در موارد نادر حتی کشنده باشند
• توکسوپلاسموز که میتواند باعث ایجاد ناهنجاری زمان تولد و ناتوانیهای ذهنی گردد
• لیستریا، که میتواند سبب از دست دادن بارداری، مُردهزایی، و ناهنجاریهای زمان تولد شود
• سیتومگالوویروس، که اغلب بی‌ضرر است اما در عین حال میتواند باعث ناهنجاریهای زمان تولد و ناتوانیهایی ذهنی گردد
• ویروس زیکا، که عموماً عفونتی خفیف است اما میتواند سبب از دست دادن بارداری یا بروز ناهنجاریهای زمان تولد در نوزاد شود
• عفونت زیکا که نوعی بیماری قابل انتقال از طریق پشهها است میتواند باعث ایجاد ناهنجاریهای زمان تولد و افزایش ریسک مردهزایی و سقط جنین ناخواسته در افراد حامل این ویروس گردد. در هر حال، این موضوع هنوز مشخص نیست که چرا برخی جنینها آلوده شده و برخی دیگر آلوده نمیشوند.
عفونت‌های دیگر نیز میتوانند به بچه در حال رشد درون رحم آسیب برسانند که این به سلامت عمومی مادر باردار، زمان توسعۀ عفونت و نیز برخورداری یا عدم برخورداری مادر باردار از درمان بستگی دارد.
پیشگیری از عفونت
CDC برخی راهکارها را برای کاهش ریسک توسعۀ عفونت در طول بارداری ارائه داده است که عبارتند از:
• خودداری از مسافرت به مناطقی که زیکا در آنها شایع است، و استفاده از اسپری ضد حشره برای پیشگیری از نیش پشه
• استفاده از کاندوم و درخواست از شریک جنسی برای انجام آزمایش عفونت‌های واگیردار جنسی
• شستشوی کامل و دقیق دستها به صورت منظم
• اجتناب از مراوده با مردم دچار عفونت‌های مسری
• استفاده از واکسن آنفولانزا
• اجتناب از مصرف غذاهای غیر پاستوریزه
• انجام امور مربوط به حیوانات خانگی توسط شخص دیگری غیر از مادر باردار
• آزمایش بیماریهای واگیردار جنسی و گروه B استرپتوکوکوس
اغلب مردم دچار عفونت در طول بارداری به عوارضی مبتلا نمیشوند. درمان کامل شانس برخورداری از زایمان سالم را افزایش میدهد.
هر زنی که در طول دوره بارداری دچار علایم غیر معمول شده باشد باید به پزشکمتخصص زنان و زایمان مراجعه کند. مراقبت دوران بارداری نیز امری حیاتی است زیرا این مراقبت میتواند به کشف برخی عفونت‌ها، حتی پیش از بروز علایم، منجر گردد.