اغلب خانم‌ها به محض اینکه دردی را در ناحیه زیر شکم احساس می‌کنند، این تصور در آنها ایجاد می‌شود که دچار بیماری زنانه شده‌اند.
در صورت مواجه شدن با هر یک از علایم زیر به جای تلاش برای خودتشخیصی درد بلافاصله به متخصص زنان مراجعه کنید:
• درد شدید
• درد ادامه‌دار یا دردی که بدتر می‌شود
• تب بالا
• وجود خون در مدفوع - چه خون تازه یا خون سیاه رنگ و بدبو
• درد در زمان بارداری یا زمانی که ظن به باردار بودن مطرح است
• ناتوانی در راه رفتن بر اثر درد
درد زیر شکم چیست؟
وقتی از درد زیر شکم حرف می‌زنیم عموماً دردی را در نظر داریم که در ناحیه زیر سوراخ ناف احساس می‌شود. این درد می‌تواند از هر یک از بافت‌ها و ارگان‌های موجود در ناحیه شکم نشأت گرفته باشد، و علت سردرگم کننده بودن موضوع نیز همین است. دردی که خیلی پایین‌تر باشد درد لگن نامیده می‌شود اما در مورد راهنمای درد حاضر می‌توان آن را نیز جزء درد زیر شکم قلمداد کرد.
درد خود را توصیف کنید
وقتی پزشک در مورد درد از شما سؤال می‌کند می‌خواهد بداند که شما دقیقاً در چه قسمتی از بدن احساس درد دارید. این موضوع شاخصی مهم برای تعیین علت درد به شمار می‌رود. پزشک در عین حال مایل است طول مدت درد، شدت و طبیعت این درد را بداند. آیا درد متناوب است یا مداوم؟ پزشک از شما خواهد خواست تا نوع درد خود را توصیف کنید، درد تند و تیز است، مبهم است، حالت گرفتگی یا سوزش ایجاد می‌کند، و موارد دیگر.
درد پریود
درد همراه کرامپ، خفیف و مرکزی معمول درد قاعدگی (دیس‌منوره) است اگرچه این درد ممکن است به پهلوها نیز سرایت کند. درد پریود می‌تواند در روزهای منتهی به شروع خونریزی آغاز شود اما معمولاً پس از چند روز از گذشت خونریزی متوقف می‌شود. داروهای ضد درد غیر نسخه‌ای، کیسه آب گرم و ورزش ملایم همگی می‌توانند کمک کننده باشند.
بیماری التهابی لگن (PID)
وجود عفونتی در رحم، لوله‌های فالوپ یا تخمدان‌ها می‌تواند خفیف بوده و با دردی گهگاهی یا شدید، و درد و تب بالا همراه باشد. علایم دیگر شامل ترشح واژن تغییر رنگ داده، خونریزی غیر منتظره و درد در زمان مقاربت جنسی (دیسپرونیا)، یا دفع ادرار است. یک چهارم موارد ناشی از عفونت واگیردار جنسی است بنابراین اگر این احتمال مطرح باشد به غربالگری کامل سلامت جنسی نیاز است. زنان در صورت ابتلاء به بیماری التهابی لگن باید به پزشک مراجعه کنند.
درد یکطرفه زیر شکم
گاهی از اوقات درد شکم در یک طرف احساس می‌شود. این درد ممکن است در هر جایی شامل درست زیر سوراخ ناف، پایین‌تر به سمت کشاله ران ظاهر شود و می‌تواند نتیجه یکی از موارد زیر باشد:
درد تخمک‌گذاری
این درد که به نام میتل‌اشمرز نیز شناخته می‌شود، دردی تیز و تند است که در زمان رها شدن تخمک از تخمدان در میانه چرخه عادت ماهانه و حدوداً دو هفته پیش از پریود بروز می‌کند. این درد ممکن است در سمت راست یا چپ زیر شکم بروز کند که محل بروز آن به این بستگی دارد که در آن ماه کدام تخمدان رهش تخمک داشته است. اگرچه این درد ممکن است شدید باشد معمولاً کوتاه مدت بوده، نرمال است و مضر نیست.
کیست تخمدان
کیست تخمدان به ندرت دردناک است. اغلب کیست‌های تخمدان خود به خود از بین می‌روند و تنها در صورتی که این کیست‌ها مشخصاً بزرگ باشند، بچرخند یا پاره شوند تولید درد می‌کنند. زنان دچار کیست‌های تخمدان ممکن است دچار نفخ شوند، در طول رابطه جنسی احساس درد کنند یا نیاز داشته باشند که برای دفع ادرار مکرراً به توالت بروند. باید خوشحال بود که تنها درصد کمی از کیست‌های تخمدان سرطان‌زا هستند و این وضعیت معمولاً در زنانی دیده می‌شود که وارد دوره یائسگی زندگی خود شده‌اند. در صورت ظن ابتلاء به کیست تخمدان زنان باید به پزشک مراجعه کنند.
بارداری خارج از رحم
بارداری خارج رحمی زمانی بروز می‌کند که تخمک بارور شده در محدوده تخمدان رشد نمی‌کند و تبدیل آن به جنین در لوله‌های فالوپ رخ می‌دهد. این نوع بارداری قابل ادامه نیست و اغلب برای خارج کردن آن به عمل جراحی نیاز است. در صورت عدم درمان بارداری خارج رحمی می‌تواند برای مادر خطر داشته و نیز باروری بعدی را با تهدید مواجه کند. اگر زنی دچار درد یکطرفه شکم بوده و پریود وی صورت نگرفته باشد یا ظن به باردار بودن وی وجود داشته باشد باید بلافاصله به پزشک زنان مراجعه کند.
اندومتریوز
بافت مریوط به جدار رحم (اندومتریوم) گاهی از اوقات در جای دیگری از شکم و لگن ظاهر می‌شود و می‌تواند در طول خونریزی دوره قاعدگی تولید درد کند. این درد حالت مرکزی و منتشر دارد اما تخمدان و لوله‌های تخم‌بر جاهایی هستند که اندومتریوز معمولاً در آنها بروز می‌کند و بنابراین درد اغلب یکطرفه است. درمان اندومتریوز شامل استفاده از داروهای ضد درد، هورمون درمانی و عمل جراحی است.
درد عضلانی
فراموش کردن این موضوع آسان است که فشار ساده بر عضله می‌تواند باعث درد شکم شود. این درد می‌تواند در صورت حرکت دادن آن کاملاً شدید باشد بنابراین اگر شما درگیر ورزش بوده‌اید یا اگر درد در عضله احساس می‌شود این مورد را در نظر داشته باشید. حمام گرم و داروهای ضد درد معمولاً باعث فروکش فشار بر عضله می‌شوند.
معاینه شکم و تحقیق در مورد درد شکم
دکتر پس از شنیدن شرح حال پزشکی شما و طرح پرسش‌هایی در این مورد به ایده‌های خوبی در مورد علت بروز درد در شما خواهد رسید. پزشک معمولاً شکم را نیز معاینه می‌کند تا ببیند که آیا هیچ گونه درد یا فشاری در برخی قسمت‌های شکم احساس می‌شود و نیز در این معاینه وجود توده یا برآمدگی را در شکم بررسی خواهد کرد.
پزشک ممکن است بتواند مشکل را تشخیص داده و درمان لازم را توصیه کند اما اگر به شفاف‌سازی بیشتری نیاز باشد تست‌های بیشتری در دستور کار قرار خواهد گرفت. این تست‌ها بر مبنای اختلالی که شک وجود آن مطرح است متفاوت خواهد بود اما می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
• گرفتن نمونه ادرار، مدفوع یا خون
• سونوگرافی
• درخواست اسکن ناحیه شکم
• احتمالاً ارجاع شما به یک متخصص مرتبط
از آنجا که مشخص کردن علت دقیق بروز درد زیر شکم ممکن است موضوعی پیچیده باشد بنابراین در صورت نگرانی در این مورد به پزشک مراجعه کنید و در صورت عدم رفع علایم این کار را تکرار کنید.