سرویکس و علائم نارسایی آن
سرویکس پایین‌ترین قسمت رحم بوده و بین رحم و واژن قرار گرفته است.
همچنین به عنوان معبری برای عبور خون قاعدگی و ترشحات واژن و کانالی برای عبور جنین در حین زایمان هست..
ساختار سرویکس از الیاف فیبروالاستیک تشکیل شده است. که باعث قوام و طول نرمال آن میشود و سرویکس نرمال بعنوان سدی در برابر دفع زودرس جنین عمل می‌کند.
علائم نارسایی سرویکس
بسیاری از مادران دچار نارسایی سرویکس بدون علامت هستند و یا علائم خفیفی مانند احساس فشار در لگن، افزایش حجم ترشحات و یا تغییر رنگ ترشحات به صورت زرد مایل به صورتی یا قرمز را ذکر میکنند.
بسیاری از این‌مادران از روزها و هفته ها قبل، این علائم را با شدت و ضعف متغییر ذکر میکنند; و زمانی که بعلت پارگی کیسه آب یا احساس خروج توده یا سنگینی در واژن به پزشک مراجعه میکنند متوجه وجود کیسه آب در واژن و خروج جنین طی مدت زمان کوتاهی می‌شوند.
بنابراین در این مادران سیر زایمان اغلب سریع رخ می‌دهد.
علت کوتاه شدن سرویکس؟
هر عاملی که باعث بهم ریختگی ساختار طبیعی سرویکس گردد منجر به نارسایی سرویکس میشود.
عواملی مثل:
التهاب و عفونتها
آنومالیهای رحم
اعمال جراحی که بر روی سرویکس انجام شده است مانند:
کورتاژهای خشن
عمل LEEP
تروماهای به سرویکس حین زایمانهای طبیعی سخت به خصوص با واکوئوم یا فورسپس و حتی به دنبال سزارینهای دشوار
بهترین راه تشخیص نارسایی سرویکس انجام سونوگرافی طول سرویکس به روش واژینال است.
طول سرویکس هم به روش واژینال و هم شکمی قابل انجام است.
ولی در روش شکمی دقت تشخیصی آن بسیار کمتر از روش واژینال است.
بنابراین برای تصمیم گیری در مورد نیاز به انجام عمل سرکلاژ یا مصرف دارو بهتر است سونو واژینال طول سرویکس انجام گردد.
برای اینکار قبل از انجام سونوگرافی باید مثانه تخلیه شود.
قابل توجه مادران گرامی، انجام سونوگرافی واژینال با خطر خونریزی و یا سقط جنین همراه نیست و خطری بارداری ایشان را تهدید نمی‌کند.
طول سرویکس کوتاه
در صورتیکه طول سرویکس، مساوی یا زیر ۲۵ میلیمتر باشد; بعنوان سرویکس کوتاه درنظر گرفته میشود.
البته هر سرویکس کوتاهی نیاز به عمل جراحی سرکلاژ ندارد; ولی آنچه مهم است نیاز به پیگیری و انجام سونوگرافی های فالوآپ خواهد داشت.
بهترین زمان اندازه گیری طول سرویکس
بهترین زمان اندازه گیری طول سرویکس از ۱۴ تا ۱۶ هفتگی به بعد است و بسته به اندازه طول سرویکس ممکن است این اندازه گیری هفتگی یا هر دو هفته یکبار انجام شود
سرکلاژ در چه هفته ایی از بارداری انجام میشود؟
سرکلاژ در زیر ۱۲ هفته و بالاتر از ۲۴ هفتگی انجام نمی‌شود.
بعد از انجام سرکلاژ به مادر علائم خطری مانند تب و لزر، خونریزی و آبریزش، انقباضات رحمی تذکر داده میشود; تا درصورت بروز آنها مراجعه نماید همچنین عدم داشتن روابط زناشویی نیز توصیه میشود.
در صورت نیاز، ترکیبات پروژسترون یا به صورت شیاف یا به صورت آمپول بسته به نظر پزشک و شرح حال مادر تجویز خواهد شد.
در اینجا به این نکته دقت داشته باشید که استفاده همزمان از چند نوع پروژسترون به هیچ عنوان پذیرفته نیست و حتی می‌تواند با عوارضی همراه باشد.
در مواردی که براساس شرح حال مادر، دو یا بیستر دفع زودرس جنین (زیر ۲۸ هفته) باتابلوی نارسایی سرویکس که در بالا ذکر شد رخ دهد; یا در سونوگرافیهای سریال طول سرویکس به روش واژینال کاهش فزاینده پیدا کند و یا در معاینه واژینال ، سرویکس باز شده باشد عمل جراحی سرکلاژ انجام خواهد شد.
سرویکس در بارداریهای دوقلویی
امروزه در بارداریهای دوقلویی ،برخلاف آنچه در گذشته مرسوم بوده، سرکلاژ به صورت روتین انجام نمی‌شود.
حتی امروزه دیده شده است که انجام سرکلاژ در بارداریهای دوقلویی نه تنها نتوانسته طول مدت بارداری را افزایش دهد; حتی گاهی نتایج معکوسی هم داشته است.
زیرا مکانیسم کاهش طول سرویکس در دوقلوهایی به خاطر اتساع بیش بیشتر از حد رحم است نه اختلال در ساختار سرویکس.
البته سرکلاژ در برخی موارد اندک و بسته به شرح حال مادر انجام خواهد گرفت.
اما انجام آن به طور روتین در دوقلویی پذیرفته شده نیست
در عمل جراحی سرکلاژ، بخیه هایی دورتادور سرویکس زده میشود که باعث بسته شدن دهانه رحم میگردد.
سرکلاژ به طور مرسوم به روش واژینال انجام میشود; اما در مواردی که علیرغم سرکلاژ واژینال، باز هم دفع زودرس جنین رخ دهد در آن صورت از سرکلاژ شکمی استفاده خواهد شد.
سرکلاژ شکمی، قبل از اقدام به بارداری یا در سه ماهه اول بارداری، چه به صورت لاپاراتومی(باز کردن شکم) یا لاپاراسکوپی قابل انجام است
برای عمل جراحی سرکلاژ ، نیاز به بی دردی موضعی یا بیهوشی عمومی است.
قبل از عمل بهتر این است که سونوگرافی NT و آزمایشات غربالگری انجام شود; که تا حدی از سلامت جنین مطمئن باشیم.
در صورت وجود عفونت واژینال، درمان صورت گیرد.
استفاده از آنتی بیوتیک یا ضد درد بعد از عمل بسته به شرایط هر فرد متغییر است.
در صورتیکه قبل از عمل از ترکیبات پروژسترون استفاده میکردید، توصیه میشود بعد از عمل هم ادامه بدهید
تاثیراستراحت بر طول سرویکس
طبق آنچه در کتب علمی ذکر شده است در موارد کوتاهی طول سرویکس، نقش استراحت مطلق در بستر در طولانی تر کردن مدت بارداری هنوز مشخص نشده است.
اما عدم داشتن روابط زناشویی در این رابطه نقش موثری داشته.
با این حال در مورد هر بیمار بر اساس شرح حال بالینی او تصمیم گیری خواهد شد .
قابل توجه اینکه انجام سرکلاژ هم نمی‌تواند به طور کامل از دفع زودرس جنین پیشگیری کند.
ولی در طولانی کردن مدت بارداری نسبت به مواردی که سرکلاژ انجام نشده، کارآمدتر بوده است
نخ سرکلاژ در چه زمان باز خواهد شد؟
در بارداریهایی که مادر کاندید زایمان طبیعی است و سرکلاژ واژینال انجام شده است، نخ سرکلاژ در ۳۷ هفتگی به طور سرپایی باز خواهد شد.
آیا مادری که در بارداری قبلیش سرکلاژ شده، باید در تمام بارداریهاش سرکلاژ شود؟
در صورتیکه علت سرکلاژ در بارداری قبلی به خاطر دفع دو جنین زیر ۲۸ هفته یا بیشتر و با تابلوی نارسایی سرویکس باشد; به دلیل داشتن شرح حال نارسایی سرویکس در بارداری بعدی در ۱۲ تا ۱۴ هفته سرکلاژ انجام خواهد شد.
اما در سایر موارد، طول سرویکس در بارداری اخیر به طور سریال و به روش واژینال اندازه گیری میشود.
و در صورت کاهش طول سرویکس، سرکلاژ انجام خواهد گرفت.