آمنیوسنتز، یک نوع آزمایش قبل از تولد برای جنین می باشد که این امکان را به پزشک می دهد تا اطلاعات مفیدی را راجع به وضعیت جنین و سلامت او، از طریق بررسی مایع آمنیوتیک به دست آورد.
مایع آمنیوتیک مایعی است که اطراف جنین را در داخل رحم مادر احاطه کرده است.مایع آمنیوتیک وظیفه محافظت از جنین را در طول دوران بارداری بر عهده دارد. این مایع حاوی سلول‌ها و موادشیمیایی مختلف تولید شده توسط جنین می باشد.
هدف از بررسی مایع آمنیوتیک چیست؟
1- کشف اختلالات ژنتیکی و ناهنجاری های کروموزومی در جنین مثل سندرم داون و بیماری اسپینا بیفیدا
2- بررسی اینکه آیا ریه های جنین به حد کافی رشد کرده اند یا نه؟
3- تشخیص یا رد عفونت رحم در مادر باردار
4- بررسی وضعیت سلامت جنین ، مثلا اگر جنین حساسیت خونی داشته باشد، مانند حساسیت به rh خون (اگر rh خون جنین مثبت باشد و rh خون مادر منفی باشد، پس از آمنیوسنتز ممکن است خون مادر پادتنی علیه خون جنین تولید کند. برای این منظور به این مادران، دارویی به نام ایمونوگلوبین rh داده می شود تا علیه خون جنین، پادتن تولید نکند)
البته امروزه متخصصان زنان و زایمان به جای این روش (به دلیل بروز یک سری مشکلات احتمالی که برای جنین و مادر ممکن است رخ دهد)، با استفاده از سونوگرافی داپلر،rh خون جنین را بررسی می کنند.
روش آمنیوسنتز به دلیل استفاده از سوزن و ایجاد جراحت های هرچند جزیی، روشی تهاجمی محسوب می شود. بنابراین در برخی موارد از روش های جایگزین مثل سونوگرافی داپلر استفاده می شود.
زمان انجام آمنیوسنتز
آمنیوسنتز معمولا روی مادران بارداری که بین هفته 16 تا 22 حاملگی هستند انجام می گیرد، یعنی بهترین زمان برای انجام آمنیوسنتز، سه ماهه دوم بارداری است. در این زمان رحم و جنین بزرگ شده و به اندازه کافی مایع آمنیوتیک وجود دارد که بتوان میزان مایع مورد نیاز را از آن گرفت و مشکلی هم برای جنین پیش نیاید.
همه زنان باردار می توانند این آزمایش را انجام دهند، اما بیشتر به مادران بارداری که نوزادان آنها در معرض خطر مشکلات ژنتیکی و ناهنجاری های کروموزومی هستند توصیه موکد می شود که حتما این آزمایش را انجام دهند
اگر با آزمایش آمنیوسنتز مشخص شود که جنین اختلالی دارد، چه باید کرد؟
آمنیوسنتز آزمایشی است که پزشک با بررسی مایع آمنیوتیک در رحم مادر، اختلالات و بیماری‌های جنین را قبل از به دنیا آمدن و در زمان بارداری مشخص می کند.
اگر بعد از انجام آمنیوسنتز مشخص شد که جنین دچار مشکلات ژنتیکی و ناهنجاری های کروموزومی می باشد و پس از قطعی شدن آن توسط آزمایش های دیگر، به مادر مجوز سقط جنین داده می شود.
آمنیوسنتز چگونه انجام می شود؟
- پس از تجویز آمنیوسنتز برای مادر باردار در سه ماهه دوم باردار ی، متخصص رادیولوژی با انجام سونوگرافی، محل دقیق جنین را در داخل رحم مادر مشخص می کند.
- پزشک متخصص، شکم مادر باردار را برای تعیین محل دقیق جفت و جنین، سونوگرافی می کند.
- بعد سطح شکم مادر در ناحیه روی رحم، ضدعفونی و بی حس می شود.
- پزشک متخصص یک سوزن را از روی شکم وارد رحم می کند و مقداری از مایع آمنیوتیک رحم را با سرنگ بیرون می کشد. سپس خیلی آرام، سوزن را از شکم خارج می کند.
- هم زمان با ورود سوزن، مسیر سوزن به وسیله سونوگرافی کنترل می گردد.
- آزمایش های مختلفی روی مایع آمنیوتیک انجام می گیرد.
- مقدار مایع آمنیوتیک استخراج شده از رحم، به تعداد هفته های بارداری بستگی دارد .معمولا 30 میلی لیتر مایع بیرون می کشند.
- مادر باردار در طی مدتی که سوزن وارد شکم او می شود، باید آرام و بدون حرکت، به پشت بخوابد و از انجام حرکات اضافی جدا خودداری کند.
- کل این روش حدود یک ساعت طول می کشد و در اغلب موارد نمونه گیری از مایع آمنیوتیک یک الی دو دقیقه به طول می انجامد.
پس از انجام آزمایش آمنیوسنتز ...
- پس از انجام عمل آمنیوسنتز، دوباره سونوگرافی توسط پزشک انجام می گیرد تا وضعیت جنین بررسی شود (وضعیت ضربان قلب جنین).
- مادر باردار ممکن است مشکلاتی از قبیل گرفتگی عضلانی و یا کمی خونریزی از ناحیه واژن را تجربه کند.
- پزشک مدت زمانی استراحت را برای مادر تجویز می کند تا این مشکلات برطرف شوند .پس از اندک استراحتی می توانید به فعالیت های روزمره خود ادامه دهید.
- اگر بعد از آمنیوسنتز مشکلات شما بیش از چند روز طول کشید و با مشکلاتی از قبیل تب، خونریزی از ناحیه واژن، از دست دادن مایع واژینال، درد رحم و یا مشکلاتی از این قبیل روبرو شدید، حتما با پزشک خود تماس بگیرید و مشکلات مربوطه را مطرح کنید تا پزشک شما ، جهت برطرف کردن این مشکلات اقدام کند.