آیا درد شکم در زمان حاملگی طبیعی است؟ درد گهگاهی شکم در حاملگی شکایت شایعی است. هر چند درد شکم در زمان حاملگی می تواند مشکلی ایجاد نکند ولی ممکن است نشانه ای از یک عارضه جدی نیز باشد. (درد شدید یا مستمر هیچگاه طبیعی نیست.)
در این مقاله شایعترین دلایل درد شکمی در زمان حاملگی توضیح داده می شود. در صورتیکه درد شکمی یا دل پیچه همراه با لکه بینی، خونریزی، تب، لرز، ترشحات مهبلی، احساس غش کردن، ناراحتی هنگام ادرار کردن، تهوع و استفراغ بوده و یا درد بعد از چند دقیقه استراحت از بین نرود باید به پزشک مراجعه کرد.
مشکلات مهمی که درد شکمی ایجاد می کنند
حاملگی خارج رحمی
حاملگی خارج رحمی زمانی اتفاق می افتد که تخمک لقاح یافته در جایی خارج از رحم لانه گزینی کند که این محل معمولاً یکی از لوله های رحمی (لوله های فالوپ) است. این عارضه معمولاً در سه ماه اول حاملگی یا قبل از آنکه حتی بیمار بداند حامله استت رخ می دهد. این عارضه در صورتیکه درمان نشود می تواند موجب پارگی لوله رحمی شده و خطر مرگ بدنبال داشته باشد. در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر سریعاً به پزشک مراجعه کنید: درد یا حساسیت شکمی و یا لگنی، لکه بینی یا خونریزی از مهبل (می تواند قرمز یا قهوه ای، کم یا زیاد، و یا مستمر یا متناوب باشد)، دردی که با حرکت یا سرفه کردن بدتر می شود، درد نوک شانه، یا هر علامتی مبنی بر شوک (نبض ضعیف، رنگ پریدگی، بی حالی یا غش).
سقط
خونریزی معمولاً اولین علامت سقط است و پس از آن به فاصله چند ساعت تا چند روز درد شکمی رخ می دهد. خونریزی ممکن است خفیف یا شدید باشد. درد ممکن است بصورت درد های کرامپی بگیرد و ول کند (شبیه به درد های قاعدگی یا اغلب شدیدتر) یا ریتمیک باشد. درد در بعضی از بیماران بصورت کمر درد و در بعضی دیگر بصورت درد مبهم شکمی و یا احساس فشار در لگن احساس می شود. در صورتیکه با این علائم مواجه شدید به پزشک مراجعه کنید. در صورت درد شدید یا خونریزی با حجم زیاد، در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.
بروز انقباضات زایمانی که موجب باز شدن و اتساع دهانه رحم شود قبل از هفته ۳۷ حاملگی شروع زودرس دردهای زایمان تلقی می شود. در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر در سه ماهه دوم یا سوم (قبل از هفته ۳۷ حاملگی) بلافاصله به پزشک مراجعه کنید: افزایش ترشحات مهبلی یا تغییر قوام آن (بویژه اگر آبکی، چسبناک، یا خونی باشد – یا حتی اگر صورتی باشد و کمی به خون آغشته شده باشد)؛ لکه بینی و خونریزی مهبلی، درد شکمی؛ دردهای شبیه به دردهای قاعدگی یا بیش از ۴ انقباض در یک ساعت؛ افزایش فشار در ناحیه لگن؛ یا کمر درد بویژه در صورتیکه بیمار سابقه کمر درد نداشته باشد.
کندگی جفت
کند گی جفت به جدا شدن نسبی یا کامل جفت از رحم قبل از بدنیا آمدن کودک اطلاق می شود. علائم پارگی جفت بسیار متغیرند. بعضی اوقات پارگی جفت می تواند سبب خونریزی ناگهانی و واضح شود ولی در بعضی موارد ممکن است در ابتدا خونریزی واضحی وجود نداشته باشد و یا در حد خونریزی خفیف یا لکه بینی باشد. بیمار ممکن است درد رحمی، کمر درد یا انقباضات متعدد داشته و یا رحم منقبض شده و در همان وضعیت بماند (شبیه گرفتگی یا انقباضی که برطرف نمی شود). تحرک جنین نیز ممکن است کم شود. این وضعیت نیازمند مراجعه فوری به پزشک است.
پره اکلامپسی
پره اکلامپسی عارضه ای است که سبب بروز اسپاسم و تغییرات دیگر در عروق خونی شده و می تواند قسمت های مختلفی از بدن از جمله کبد، کلیه، مغز و جفت را تحت تأثیر قرار دهد. تشخیص پره اکلامپسی بر اساس فشار خون بالا و وجود پروتئین درر ادرار بعد از هفته ۲۰ حاملگی صورت می گیرد. بیمار همچنین ممکن است دجار تورم صورت و پف آلودگی دور چشم ها، تورم در دست ها و تورم شدید یا ناگهانی در پاها و قوزک پا شود.
(احتباس آب می تواند سبب افزایش سریع وزن نیز بشود.) در پره اکلامپسی شدید، بیمار ممکن است درد و حساسیت شدید در قسمت فوقانی شکم، سردرد شدید، اختلال دید (نظیر تاری دید یا دیدن نقاط شناور) یا تهوع و استفراغ هم داشته باشد. در صورت بروز علائم پره اکلامپسی مراجعه فوری به پزشک ضروری است.
عفونت ادراری
حاملگی احتمال تمام انواع عفونت ادراری از جمله عفونت کلیه را افزایش می دهد. علائم عفونت مثانه عبارتند از: درد، ناراحتی، یا سوزش در هنگام ادرار کردن؛ ناراحتی لگنی یا درد ناحیه تحتانی شکم (اغلب درست بالای استخوان عانه)؛ احساس نیاز مکرر و غیر قابل کنترل به ادرار کردن، حتی هنگامیکه مقدار بسیار کمی ادرار در مثانه وجود دارد؛ و ادرار کدر یا بد بو. در صورت مشاهده هر یک از این علائم به پزشک مراجعه کنید زیر عفونت مثانه در صورتیکه درمان نشود می تواند سبب عفونت کلیه و زایمان زودرس شود. علائم انتشار عفونت به کلیه ها (که نیازمند مراجعه اورژانس است) عبارتند از: تب بالا (اغلب همراه با لرز و تعریق)؛ درد درر ناحیه کمر یا پهلو، درست زیر دنده ها در یک طرف یا بصورت دو طرفه (و احتمالاً در شکم)؛ تهوع و استفراغ؛ و احتمالاً وجود خون در ادرار.
دلایل دیگر
عوامل متعدد دیگری نیز می توانند سبب درد شکمی شوند که ممکن است ارتباطی نیز به حاملگی نداشته باشند. از جمله شایعترین این بیماری ها که معمولاً پزشک ابتدا به آنها توجه می کند مسمومیت غذایی، آپاندیسیت، سنگ کلیه، هپاتیت، بیماری های کیسه صفرا و پانکراتیت (که هر دو معمولاً ناشی از سنگ کیسه صفرا هستند که در حاملگی شایعتر است)، و انسداد روده (که ممکن است ناشی از فشار رحم در حال رشد بر روی روده باشد و در سه ماهه سوم حاملگی محتمل تر است).
شایعترین مشکلات کم اهمیتی که درد شکمی ایجاد می کنند
درد شکمی در زمان حاملگی همیشه نشان دهنده یک مشکل جدی نیست. در زیر تعدادی از شایعترین مشکلاتی که سبب درد شکمی می شوند آورده شده است. توجه داشته باشید که در صورتیکه درد شکمی شدید و یا مستمر باشد باید به پزشک خود مراجعه کنید.
دل پیچه و نفخ
دل پیچه و نفخ در زمان حاملگی بیشتر دیده می شود زیرا هورمون ها و نیز فشار رحم بر روی معده و روده ها سبب کند شدن کار دستگاه هاضمه می شود.
یبوست
یبوست از دیگر عوامل شایع درد شکم در دوران حاملگی است که بر اثر کاهش حرکات روده ای و فشار رحم بر روی راست روده (رکتوم) ایجاد می شود.
درد لیگامان گرد
این درد معمولاً دردی خفیف، ناگهانی و تیز یا مستمر و مبهم است که در هر دو طرف قسمت تحتانی شکم یا بصورت عمقی در کشاله ران احساس می شود و معمولاً در سه ماهه دوم شروع می شود. علت آن کشیده شدن و ضخیم شدن لیگامان هایی است که رحم را در لگن نگه می دارند. درد ممکن است مثل فرو رفتن یک چیز تیز به بدن بخصوص هنگام تغییر ناگهانی وضعیت نظیر بلد شدن از تخت یا از روی صندلی یا هنگام سرفه کردن و غلت زدن در رختخواب باشد. همچنین ممکن است بیمار درد را بصورت یک درد مبهم بعد از فعالیت بدنی روزانه یا راه رفتن زیاد احساس کند. در صورتیکه درد با استراحت باز هم ادامه پیدا کرد با پزشک خود تماس بگیرید