عوارض حاملگی چندقلویی

هر چند خانمهایی که چند قلو آبستن هستند، در اکثر موارد کودکانی سالم به دنیا می آورند، اما چند قلو حامله بودن (دو یا بیشتر)، “پر خطر” تلقی می شود هر چه تعداد جنین ها بیشتر باشند، احتمال بروز عوارض نیز در شما بیشتر خواهد بود. بزرگترین خطر نیز زایمان پیش از موعد و به دنیا آمدن کودکان زودرس است، که خطر بروز مشکلات جسمی را در آنها افزایش می دهد.

عوارض حاملگی چندقلویی

عوارض مادری:

• خطرات قلبی عروقی:در حاملگی های چندقلو میزان افزایش حجم پلاسما و برون ده قلبی بیشتر از حاملگی تک قلو است.افزایش نیازهای قلبی در غیاب بیماری قلبی زمینه ای به خوبی تحمل می شود.
• اختلالات هماتولوژیک:میانگین غلظت هموگلوبین برای زنان حامله ی دوقلو ۱۰ درهفته ۲۰ بارداری است.مقادیر هموگلوبین و هماتوکریت در سه ماهه اول شروع به افت می کند.در سه ماهه دوم به حداقل می رسد و در سه ماهه سوم تدریجا بالا می رود.هموگلوبین کمتر از ۱۱ در سه ماهه اول یا سوم حاکی از کم خونی فقر اهن است که ۲۱-۳۶% حاملگی های چندقلو را گرفتار می سازد.
• اختلالات متابولیک: درحاملگی های چندقلو سطح گلوگز ناشتا و پس از غذا پایین تر بوده است.خطر دیابت بارداری در حاملگی های چندقلو ۲ تا ۳ برابر افزایش می یابد. بروز این عارضه در خانمهایی که بیش از یک جنین در شکم دارند، شایعتر به نظر می رسد. در صورتی که شما به دیابت حاملگی مبتلا شوید، پزشک به دقت شما را تحت نظر می گیرد. شما به احتمال زیاد خواهید توانست با استفاده از رژیم غذایی مناسب و یک برنامه ورزشی (و نیز استفاده از انسولین در صورت لزوم)، سطح قند خون خود را کنترل کنید. در صورتی که دیابت به خوبی کنترل نشود، می تواند پیامدهای جدی برای شما و فرزندانتان داشته باشد.
• تولد پیش از موعد(زودرس):میزان تولد پیش از موعد ۳۷ در دوقلوها۳۰-۵۵% سه قلوها ۶۶-۸۰% و در چهار قلوها ۱۰۰% است.
• افزایش فشار خون ناشی از بارداری(پره اکلامپسی):  عارضه ای است که علائم آن فشار خون بالا و وجود پروتئین در ادرار می باشد. شیوع پره اکلامپسی در حاملگی های تک قلو ۷% دوقلو۱۴% سه قلو ۲۱% چهار قلو ۴۰% گزارش شده است.
• جداشدگی جفت: در این عارضه، جفت پیش از زایمان از دیواره رحم جدا می شود؛ که احتمال بروز این مشکل نیز در خانمهایی که بیش از یک فرزند در شکم دارند، بیشتر است. این عارضه ممکن است در هر مقطعی در نیمه دوم حاملگی رخ دهد و ممکن است موجب بروز مشکلات رشدی، زایمان زودرس، یا حتی مرده زایی شود.
• در بارداریهای چندقلویی، بروز این عارضه پس از زایمان طبیعی نوزاد اول، بسیار شایع است. اگر این اتفاق بیفتد، ممکن است لازم باشد که نوزاد یا نوزادان بعدی بلافاصله با جراحی سزارین به دنیا بیایند.
• عفونت دستگاه ادراری:خطر این عارضه در حاملگی های چندقلو ۱٫۴ برابر افزایش می یابد.
• خون ریزی پس از زایمان:اتساع بیش از حد در در حاملگی های چندقلو احتمال خون ریزی پس از زایمان را افزایش می دهد.

عوارض مختص چند قلوها:

• سندرم قل ناپدید شده:از دست رفتن یک یا تعداد بیشتری از جنین ها عارضه ایست که بیشتر در سه ماهه اول بارداری اتفاق می افتد.۲۰-۵۰% در حاملگی های چندقلو دچار چنین حالتی می شوند.
• مرگ جنین داخل رحم:مرگ یکی از جنین ها پس از سه ماهه اول در ۲-۵% در حاملگی های دوقلو و ۱۰-۱۵% حاملگی های سه قلو اتفاق می افتد.
• ناهماهنگی رشد دو قلوها:در ۱۵-۳۰% دوقلوها وزن تولد ۲۰% با یکدیگر اختلاف دارند.اگر ناهماهنگی رشد شدید باشد نوزاد کوچکتر در معرض عوارض و مرگ و میر حوالی تولد قرار می گیرد ودر طولانی مدت مشکلات تکاملی جسمانی و هوشی او را تهدید می کند.
• سندرم انتقال خون بین جنین ها: این عارضه نیز یک مورد نادر ولی بسیار جدی است که در دوقلوهای همسان رخ می دهد، هنگامی که خون از طریق جفت مشترک از یک کودک به کودک دیگر انتقال پیدا می کند.تقریبا ۱۵% از دوقلوها به این سندرم دچار می شوند. معمول درمان این عارضه با تخلیه مایع آمنیوتیک از کیسه آب کودکی که خون اضافی را دریافت کرده است، انجام می شود. در حدود ۶۰% از موارد، این درمان موثر بوده و موجب نجات جان کودک می شود (که این میزان، ۲ تا ۳ برابر بیشتر از حالتی است که از این درمان استفاده نشود)

عوارض جنینی و نوزادی:

•  نارس بودن: دوقلوها و سه قلوها معمولا پیش از تولد به وزن مناسب نمی رسند. در حالی که یک کودک سالم بطور متوسط در زمان تولد در حدود ۳ تا ۳٫۵ کیلو وزن دارد، دوقلوها به طور متوسط هر کدام ۲٫۵ کیلو وزن دارند. سه قلوها نیز هر کدام حدود ۱٫۸ تا ۲ کیلو، و چهارقلوها نیز هر کدام ۱٫۳ تا ۱٫۵ کیلو وزن دارند. نوزادانی که وزن آنها هنگام تولد کمتر از ۲٫۵ کیلو باشد، کم وزن تلقی می شوند.نوزادانی که در زمان تولد با کم وزنی مواجه باشند، حتی اگر با زایمان زودرس نیز به دنیا نیامده باشند، ممکن است به مشکلات مختلف دچار شوند. این کودکان معمولا نمی توانند خودشان به صورت طبیعی تنفس کنند. آنها ممکن است آمادگی کامل برای مبارزه با بیماریها و عفونتها، کنترل دمای بدن و یا افزایش وزن متناسب نداشته باشند. به همین دلایل، تقریبا همه این کودکان باید پیش از رفتن به خانه، مدتی را در مرکز مراقبتهای ویژه نوزادان بگذرانند.
• محدودیت رشد داخل رحمی(IUGR) : محدودیت رشد داخل رحمی در درحاملگی های دوقلو سه برابر شایع تر از درحاملگی های تک قلو است. محدودیت رشد داخل رحمی درحاملگی های چند قلو از نوع نامتقارن می باشد.نارسایی نسبی جفت و رقابت قل ها بر سر مواد مغذی محتمل ترین عامل چنین الگوی رشدی است.

احتمال از دست دادن بچه در حاملگی های چندقلو 

در یک بارداری دوقلو، ممکن است یکی از نوزادها در اوائل حاملگی سقط شود در حالی که مشکل خاصی برای نوزاد دوم پیش نیاید. این اتفاق برایِ حدود ۲۰% از همه دوقلوها می افتد. اگر سه قلو حامله باشید، به احتمال ۴۰% یک یا تعداد بیشتری از نوزادان را در نیمه اول حاملگی از دست خواهید داد.

در دورانی که سونوگرافی وجود نداشت، این سقط جنینها در اکثر موارد به نظر نمی رسیدند. تنها نشانه این موارد هم خونریزی مهبلی بود و جنین یا جنین های باقیمانده نیز معمول به صورت طبیعی رشد می کردند.

مرده زایی (از دست دادن یک بچه پس از بیست هفتگی) در خانمهایی که چندقلو حامله هستند، اندکی شایعتر است؛ اما به هر حال، این عارضه نادر است. مرده زایی تنها در ۱ تا ۲ درصد از دوقلوها و سه قلوها مشاهده می شود، که این مقدار در خانمهایی که تنها یک کودک در شکم دارند در حدود ۰٫۵ درصد است.

برخی از کودکان در انتهای دوران بارداری می میرند و زایمان آنها همراه با کودکی که زنده مانده است، انجام می شود. در مواردی نادر، هنگامی که یکی از دوقلوها مرده است، جنین مرده می تواند چندین هفته پیش از کودک زنده از رحم خارج شود.

اگر دوقلوهای همسان در شکم داشته باشید که از یک جفت به صورت مشترک استفاده می کنند، از دست دادن یکی از آنها پس از هفته بیستم می تواند برای کودک دیگر نیز بسیار خطرناک باشد. در صورتی که کودکانی که در شکم دارید از جفت مشترک استفاده نمی کنند، کودک باقیمانده به احتمال زیاد به صورت طبیعی رشد خواهد کرد.

در هر حالت، پزشک شما به احتمال زیاد نظارت دائمی بر وضعیت سلامت شما و جنین ها خواهد داشت. اگر کودک باقیمانده با مشکل جدی مواجه نباشد، معمولا دلیلی برای القای زایمان بطور پیش از موعد وجود ندارد.
من برای کاهش احتمال بروز مشکلات مختلف، چه کار می توانم بکنم؟

هر چند بسیاری از عوارض مربوط به حاملگی دوقلوها ربط چندانی به رفتار و سبک زندگی شما ندارند، اما اگر دوقلو حامله بودن شما در همان اوائل مشخص و تائید شود، پزشک یا مامای شما زمان بیشتری برای شناسایی و درمان عوارضی که ممکن است رخ دهند در اختیار خواهد داشت.

سعی کنید اطلاعات بیشتری در مورد شایعترین عوارض و خطرات مربوط به حاملگی دوقلوها به دست آورید، اما لازم نیست دائما به مشکلاتی که فقط “ممکن است” رخ دهند فکر کنید. نشانه های زایمان زودرس را بشناسید. اطمینان حاصل کنید که مواد غذایی و همینطور مایعات و آب کافی مصرف می کنید. نهایتا، در همه نوبتهای معاینات و مراقبتهای دوران حاملگی به دیدار پزشک بروید و اطمینان حاصل کنید که دستورات و راهنماییهای پزشک خود را به دقت رعایت می کنید.

آیا چندقلو شدن نوزاد از طریق دارو ممکن است؟

بعضی از مادران پیش از بارداری به پزشک مراجعه می‌کنند و برای دوقلو شدن فرزندشان دارو می‌خواهند. به نظر می‌رسد آنها خبر ندارند که بارداری دوقلو یا چندقلو از بارداری‌های پرخطر برای مادران است و آنها نباید به طور شخصی، متقاضی این نوع حاملگی‌ها باشند.

عوارض حاملگی در چندقلوزایی به مراتب افزایش می‌یابد، عوارضی مانند فشار خون بالا، ناهنجاری و مرگ جنین، خطر سقط، پارگی کیسه آب،زایمان زودرس و خونریزی پس از زایمان که همگی می‌تواند سلامت مادر و جنین را تهدید کند.

از سوی دیگر، خطر مرده‌زایی، مرگ پس از تولد و به دنیا آمدن نوزادانی که دچار عقب‌ماندگی ذهنی هستند نیز از عوارض زایمان‌های زودرس در این نوع حاملگی‌ها به شمار می‌رود.

توصیه می‌شود مادران به چندقلو شدن اختیاری فکر نکنند. مادران نباید فراموش کنند تخمدانی که به صورت طبیعی تخمک‌گذاری را انجام می‌دهد، برای آزاد کردن همزمان چند تخمک به داروهای بسیار قوی نیاز دارد که این داروها خطرناکند.

از طرفی به مادرانی که چندقلو جنین را در رحم دارند نیز توصیه می‌شود که فعالیت شدید در دوران بارداری نداشته باشند، به طور مکرر به پزشک مراجعه کنند و کوچک‌ترین عارضه را به پزشک اطلاع بدهند تا از حوادث بارداری‌های چندقلویی جلوگیری شود.