سندرم تخمدان پلی‌کیستیک از دلایل شایع ناباروری زنان است. زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک هورمون‌های مردانۀ بیش از حدی دارند و هورمون‌های زنانۀ در آنها کمتر است. وجود مقدار زیاد هورمون مردانه باعث نداشتن دورۀ تخمک‌گذاری یا تخمک‌گذاری نامنظم می‌شود. عوامل و علائم مختلفی میتواند باعث بروز این سندرم شود که به پزشک برای تشخیص بیماری کمک می‌کند. در این مطلب با علائم، دلایل و تشخیص سندرم تخمدان پلی‌کیستیک آشنا شوید.
دلایل ابتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک
زنان در حالت عادی در هر ماه تخمک‌گذاری انجام می‌دهند و یک تخمک بالغ‌شده در فولیکول‌های تخمدان آزاد و وارد لوله‌های رحم می‌شود. در مورد زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک، میزان بیش از حد هورمون‌های مردانه مانع از بلوغ تخمک و آزاد شدن آن می‌شود و تخمک در داخل فولیکول باقی می‌ماند و به شکل یک کیست می‌شود. بسیاری از زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک، تخمدان‌های بزرگ‌شده‌ای دارند که حاوی خوشه‌هایی از این کیست‌هاست. بدون رشد طبیعی فولیکول و تخمک‌گذاری، سطح هورمون‌های مردانه بالا و هورمون‌های زنانه نیز نامتوازن باقی می‌ماند و این باعث تکرار این چرخۀ مشکل‌دار می‌شود. بسیاری از زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک دچار مشکل مقاومت به انسولین هستند. در این شرایط سرعت و توانایی بدن در استفاده و سوخت‌وساز کامل گلوکز کاهش می‌یابد. به همین دلیل، برای وارد کردن گلوکز به سلول، یعنی محلی که برای تولید انرژی در آن ذخیره می‌شود، انسولین بیشتر و اضافی مورد نیاز است. مقادیر زیاد انسولین میتواند اشتها را افزایش دهد و منجر به افزایش وزن و تولید هورمون‌های مردانۀ بیشتری شود. سندرم تخمدان پلی‌کیستیک ظاهراً زمینۀ ارثی دارد و محققان بر این باورند که عوامل ژنتیک در این بیماری دخالت دارد. رژیم غذایی یا سموم زیست‌محیطی نیز ممکن است در ابتلا به این عارضه اثرگذار باشد. محتمل‌ترین توضیح برای علت بروز این عارضه، ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی است.
علائم سندرم تخمدان پلی‌کیستیک
هر زن مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک سطح منحصربه‌فردی از هورمون‌ها و نوسانات دارد، بنابراین علائم این عارضه ممکن است در زنان متفاوت باشد. درصد زیادی از زنانی که مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک هستند، اضافه وزن دارند و معمولاً وزن اضافی در اطراف کمر آنها جمع شده است. همچنین آنها دچار رشد بیش از حد موی زاید در صورت، قفسۀ سینه، شکم، پشت یا ران‌ها هستند. برخی علائم دیگر سندرم تخمدان پلی‌کیستیک عبارتند از:
-
نداشتن چرخۀ عادت ماهانه یا داشتن چرخه‌های نامنظم
-
خونریزی بسیار کم، بسیار زیاد یا غیرقابل پیش‌بینی در طول چرخۀ عادت ماهانه
-
مشکلات پوستی مانند آکنه، لکه‌های تیره یا زایده‌های پوستی
-
کم‌پشت شدن موی شقیقه‌ها
-
مشکلات باروری
تشخیص سندرم تخمدان پلی‌کیستیک
بهترین روش برای تشخیص انجام سونوگرافی است
پزشک برای تشخیص سندرم تخمدان پلی‌کیستیک در مورد چرخه‌های عادت ماهانه، تغییر وزن و سایر علائم از شخص سوالاتی می‌کند. او علائم را ارزیابی و سابقۀ پزشکی فرد را نیز بررسی می‌کند. سپس یک معاینۀ فیزیکی و همچنین یک سونوگرافی و در صورت لزوم آزمایش خون برای اندازه‌گیری سطح هورمون و برای بررسی وجود کیست در تخمدان تجویز می‌شود. اگر فردی حداقل دو نشانه از سه نشانۀ زیر را داشته باشد، پزشک تشخیص می‌دهد که مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک است:
-
نداشتن چرخه‌های عادت ماهانه یا چرخه‌های نامنظم
-
وجود کیست‌های کوچک متعدد در یک یا هر دو تخمدان
-
سطوح بالای هورمون‌های مردانه در خون یا علائم مرتبط با آن مانند افزایش رشد مو یا ریزش مو با الگوی مردانه