ایران از نظر آمار سزارین در جهان رتبه دوم را دارد. این خبری است که در هفته های اخیر اعلام شد و نگرانی ها درباره شیوع بیش از حد سزارین در میان زنان ایرانی را برانگیخت ولی کم نیستند خانم هایی که از عوارض زایمان طبیعی رنج می برند و از اینکه سزارین را به جای روش طبیعی انتخاب نکرده اند، پشیمانند.
زایمان طبیعی:
عوارض کوتاه مدت:
۱- انقباض های رحم در حین زایمان مادر.
۲- نامرتب شدن ضربان جنین.
۳- تحت فشار قرار گرفتن بند ناف نوزاد در طول زایمان: در این حالت ممکن است مادر در حین زایمان دچار خونریزی شود.
۴- خونریزی: تا حد ۵۰۰ سی سی طبیعی است. اگر میزان خونریزی زیاد باشد و مادر دیر به پزشک مراجعه کند، احتمال اینکه جانش را از دست بدهد وجود دارد.
۵ تغییر فرم دستگاه تناسلی: افتادگی مثانه یا پارگی قسمت انتهایی واژن، عمدتا در خانم هایی که زایمان های متعدد داشته اند یا جنین درشت دارند دیده می شود.
۶- عفونت
۷- فشار خون بالا
۸- درد شدید: یکی از روش های کنترل درد، تزریق داروی مسکن داخل عضله است. روش دوم استفاده از گازهای تنفسی است و درد زایمان مادر با تنفس این گاز تا حدودی کاهش پیدا می کند. روش سوم، ایجاد بی حسی از طریق اپیدورال در ناحیه کمر است. داروی بی حسی با استفاده از سوزن باریکی از میان ستون فقرات مادر به داخل فضای اپیدورال تزریق شده و زائو دچار بیهوشی موضعی در ناحیه کمر می شود که این خود عوارضی را در پی دارد.
۹- تولد دیررس نوزاد در نتیجه تزریق داروی بی حسی: تزریق داروی بی حسی در فضای اپیدورال، زایمان را به تاخیر می انداز٫ یعنی اگر قرار است نوزاد در طول ۶ ساعت به دنیا بیاید، این زمان به ۸ ساعت تغییر پیدا می کند.
۱۰- ناتوانی مادر در زور زدن: تزریق داروی بی حسی باعث می شود تا مادر توان لازم برای زور زدن را نداشته باشد و پزشکان از فورسپس برای خارج کردن نوزاد استفاده کنند.
۱۱- استرس زیاد: تولد به موقع نوزاد و جلوگیری از آسیب های بعدی به بچه و مادر
عوارض بلندمدت:
۱- خونریزی های دیررس: یعنی ممکن است بعد از زایمان مقداری از جفت درون بدن باقی مانده و مادر بعد از چند روز دچار خونریزی شده و عفونت کند.
۲- افتادگی، شل شدگی و باز شدن واژن: خانم ها بیشترین شکایت را از این مورد دارند.
۳- عدم کنترل ادرار و مدفوع: عدم کنترل ادرار شایع تر است. عدم کنترل مفدوع در مادرانی دیده می شود که ماهیچه های اسفنکتر مقعدشان در موقع زایمان آسیب دیده باشد.
عوارض برای نوزاد:
۱- مرگ جنین در داخل رحم: اگر نوزاد به موقع متولد نشود، یا صدای قلب جنین افت کند و به کمتر از ۱۲۰ ضربه در دقیقه برسد و پزشک معالج این احتمال را بدهد که بچه تا ۱۰، ۱۵ دقیقه آینده به دنیا نخواهد آمد، در این صورت جنین داخل رحم مادر جانش را از دست می دهد.
۲- خونریزی و شکستگی جمجمه نوزاد: وقتی خروج جنین با مشکل مواجه شود، پزشکان با استفاده از یک وسیله فیزیکی به نام فورسپس یا دستگاه مکش، نوزاد را از شکم خارج می کنند. از این وسیله نباید افراد غیرمتخصص استفاده کنند چرا که بعضا باعث به وجود آمدن آسیب هایی به مغز و جمجمه بچه و همچنین پاره شدن مجرای تناسلی مادر می شود.
مزایا
۱- جمع شدن سریع رحم
۲- سرپا شدن: اگر مادر بعد از زایمان طبیعی در قسمت انتهایی واژنش برش نداشته باشد، یکی دو ساعت بعد می تواند بنشیند. در صورتی که برش داشته باشد، با استفاده از مسکّن در کمتر از شش ساعت می تواند سرپا شود اما نمی تواند فعالیت های روزمره اش را داشته باشد.
۳- ارتباط بهتر نوزاد با مادر: در زایمان طبیعی چون نوزاد بلافاصله در آغوش مادر قرار می گیرد، نوزاد از اولین شیر مادر که به نوعی واکسن هم هست، تغذیه کرده و تکامل بهتری پیدا می کند. علاوه بر اینها مادر هر چه زودتر نوزادش را در آغوشش بگیرد، خونریزی پس از زایمانش کمتر خواهد بود.
سزارین
نوعی عمل جراحی است که در آن با برش دادن بخشی از پوست شکم، رحم باز شده و بعد از اینکه مادر تحت بیهوشی عمومی قرار می گیرد یا از ناحیه کمر بی حس می شود، جنینش به دنیا می آید.
عوارض کوتاه مدت:
۱ -میزان خونریزی: هزار و حتی ۲ هزار سی سی. در خانم هایی که دوقلو یا چند قلو باردار بوده اند، خونریزی بیشتر اتفاق می افتد. برای این خانم ها همیشه باید خون آماده در اتاق عمل وجود داشته باشد.
۲- عفونت: در سزارین نسبت به زایمان طبیعی به دلیل وجود محل برش از درصد بالاتری برخوردار است.
۳- بیهوشی: ممکن است مادر نسبت به داروهای بیهوشی از خود حساسیت نشان دهد. مشکلات ریوی و تنفسی پیدا کند. حتی احتمال دارد دچار سردردهای شدید هم بشود.
۴- فشار خون بالا
۵- چسبندگی داخل رحمی: در سزارین بعدی، وقتی پزشک زائو را تحت عمل جراحی قرار می دهد، جنین خارج می شود اما جفت نه؛ چرا که جفت داخل عضلات رحم فرو رفته است. به همین علت پزشک مجبور می شود رحم را برای جلوگیری از مرگ مادر از شکم خارج کند.
۶- صدمه به احشای داخل شکم مادر در هنگام سزارین
۷- تشکیل لخته در عروق پاها: این لخته همراه با قرمزی و تورم است و عوارض ریوی ایجاد می کند. اگر این لخته درمان نشود، وارد جریان خون شده و آمبولی ریه می دهد. در نتیجه آمبولی ریه هم بیمار دچار تنگی نفس می شود و در خانم ها بسیار کشنده است. این لخته در خانم های چاق، کسانی که زایمان سزارین زیادی داشته یا زیاد استراحت کرده اند، دیده می شود.
۸- ارتباط نوزاد و مادرک عدم موفقیت کافی در شیردهی و گرفتن سینه مادر توسط نوزاد
عوارض بلند مدت
۱- دیر تر جمع شدن رحم: در سزارین بیشتر است و علل مختلفی دارد. استفاده از داروهای بیهوشی، داشتن فیبروم های رحمی، خانم هایی که جنین درشت داشته یا دوقلو یا چند قلو باردار بوده و سزارین کرده اند.
۲- عفونت محل سزارین: در کسانی که کیشه آبشان پاره شده است یا درگیر ترشحات عفونت شده اند و علائمی مثل تب، قرمزی، تورم و خروج ترشحات چرکی از محل برش دارند. با این عوارض مادر نیاز مجدد به بستری شدن دارد.
۳ -ضایعات پستانی: چون ترشح شیر در مادرانی که سزارین کرده اند، دیرتر اتفاق می افتد، بنابراین ضایعات پستانی همچون زخم شدن نوک پستان ها یا التهاب پستان ها در آنها بیشتر دیده می شود.
۴- افسردگی
۵- ناباروری ثانویه
عوارض برای نوزاد
۱- عواقب کوتاه مدت: کم وزنی، نیاز بیشتر به مراقبت های ویژه، عدم تکامل دستگاه گوارش، زردی و اختلال تنفسی
۲- عوارض درازمدت: بیشتر به آسم، دیابت و چاقی مبتلا می شوند و خود چاقی زمینه ساز بروز بیماری های قلبی عروقی و انواع سرطان ها خواهد بود.
مزایا
۱- میزان درد زایمان برای سزارین: در زایمان طبیعی درد پیش از زایمان و پس از آن دیده می شود اما درد سزارین عمدتا پس از زایمان در محل برش حس می شود و به کمک مسکن های تزریقی و خوراکی می توان آن را رفع کرد.
۲- میزان استرس: کم