عفونت های قارچی واژینال که به آنها candidiasis یا کاندیدیاز هم گفته می شود، عفونت های شایعی در خانم ها هستند. این عفونت ها توسط قارچی به نام کاندیدا ایجاد می شوند و عوارض آزاردهنده ای مانند خارش شدید، ورم و التهاب و سوزش را ایجاد خواهند کرد.بر اساس آمارهای منتشر شده از هر چهار خانم، سه نفر در طول عمرشان حتی برای یکبار هم که شده عفونت قارچی واژن را تجربه می کنند. البته زمانی که شما به یک نوع عفونت قارچی مبتلا می شوید، استعداد بیشتری برای ابتلا به نوع دیگر آن را خواهید داشت.
دلایل کاندیدیاز
کاندیدیاز واژینال یکی از عفونت های ناحیه تناسلی است که به دلیل رشد بی رویه قارچ ها ایجاد می شود. قارچ ها در حالت عادی جزو فلور طبیعی واژن محسوب می شوند و با سایر باکتری ها در تعادل هستند اما اگر عاملی این تعادل را به هم بزند، می تواند باعث بروز عفونت شود و علائمی چون خارش، ترشحات سفیدرنگ و سوزش ایجاد کند. مهم ترین این عوامل نیز گرما و تعریق هستند؛ درواقع باقی ماندن هرگونه رطوبت در ناحیه تناسلی می تواند این بیماری را تشدید کند.
چه افرادی مبتلا به کاندیدیاز می شوند؟
یکی از عوامل مستعدکننده کاندیدیاز، مصرف بی رویه آنتی بیوتیک ها و از بین رفتن باکتری های مفید بدن است. عامل دیگر، ضعف سیستم ایمنی و استفاده از داروهای تضعیف کننده سیستم ایمنی است. خانم های باردار، خانم هایی که از قرص های جلوگیری از بارداری استفاده می کنند، خانم هایی که مجبورند ساعت های طولانی در حالت نشسته قرار بگیرند، خانم هایی که شلوارهای غیرنخی و تنگ مثل شلوار جین می پوشند و همچنین خانم هایی که ورزشکار هستند و مجبورند ساعت های زیادی را در لباس های تنگ و نایلونی بگذرانند، همگی مستعد عفونت کاندیدیاز هستند.
تشخیص عفونت کاندیدیاز
شایع ترین راه تشخیص بیماری کاندیدیاز، شکایت بیمار از علائم آن به خصوص خارش و ترشحات پنیری شکل و تکه تکه است. در معاینه نیز این علائم کاملا مشهود هستند.
راههای انتقال عفونت کاندیدیاز
برخلاف دیگر عفونت های واژینال، انتقال کاندیدیاز از راه جنسی به ندرت اتفاق می افتد. حتی سایش مخاط واژن طی این روابط نیز عاملی مستعدکننده برای رشد قارچ نیست. فقط لازم است بعد از رابطه زناشویی حتما ناحیه تناسلی با آب شسته و با دستمال نخی خشک شود تا شرایط برای رشد قارچ ایجاد نشود.
درمان کاندیدیاز
خانم هایی که امکان استفاده از داروهای واژینال دارند، باید یک هفته شب ها قبل از خواب از پمادهای ضدقارچ واژینال و موضعی استفاده کنند. این داروها با نام های مختلفی مانند کلوتریمازول، میکونازول و… به فروش می رسند. خانم های مجرد نیز می توانند از داروهای خوراکی ضدقارچ مثل فلوکونازول استفاده کنند. برای قارچ های مقاوم به درمان هم معمولا از ایتراکونازول یا کتوکونازول تحت نظر پزشک استفاده می شود.
کاندیدیاز فقط مختص زنان متاهل نیست، بلکه دختران مجرد نیز به آن مبتلا می شوند
استفاده از محلول های شستشو مضر یا مفید؟
این ژل ها PH واژن را تغییر می دهند، بنابراین مصرف آنها جز در موارد خاص توصیه نمی شود. در ناحیه واژن حدود ۵۰ نوع ارگانیسم شامل باکتری ها و قارچ ها وجود دارند که وجود بعضی از آنها برای حفظ فلور طبیعی دستگاه تناسلی ضروری است اما محلول های شستشودهنده باعث از بین رفتن باکتر یهای مفید می شوند و متعاقب آن قارچ ها فرصت رشد پیدا می کنند.
حتی محلول های شستشودهنده ای که مطابق با PH واژن هستند نیز ممکن است باعث تحریک پوست شوند و خارش ایجاد کنند. به این ترتیب فرد گمان می کند دچار غفونت شده و به پزشک مراجعه می کند. پزشک نیز علائم او را به حساب عفونت قارچی می گذارد و داروهایی تجویز می کند که PH طبیعی واژن را به هم می زنند. در حالی که علت اصلی خارش، محلول شستشودهنده بوده است بنابراین برای شستشوی ناحیه تناسلی بهتر است فقط از آب استفاده کرد.
تکرار کاندیدیاز بعد از درمان و راههای پیشگیری
فقط درمان دارویی در این بیمار موثر نیست بلکه عوامل مستعدکننده نیز باید حذف شوند؛ مثلا :
– نباید ساعت های طولانی در حالت نشسته قرار بگیرید
– به جای لباس های تنگ، نایلونی و سیلک، زیرپوش های نخی و شلوارهای گشاد بپوشید
– محیطی که در آن قرار می گیرید باید تهویه مناسبی داشته باشد تا عرق نکنید
– بعد از رفتن به دستشویی و حمام باید کاملا بدن خود را خشک کنید
– اگر از قرص ضدبارداری استفاده می کنید، روش دیگری را برای جلوگیری از بارداری به کار ببرید، اگر دیابت دارید هم باید حتما بیماری تان کنترل شود.
البته بعضی خانم ها با رعایت تمام این نکته ها باز هم دچار عفونت های راجعه قارچی می شوند. اگر این عفونت ها بیشتر از ۶ بار در سال تکرار شوند، فرد باید تحت درمان دارویی طولانی مدت (از ۲۱ روز تا ۶ ماه) قرار بگیرد. البته این عودها بیشتر برای افرادی اتفاق می افتد که از درمان های تضعیف کننده سیستم ایمنی از جمله شیمی درمانی استفاده می کنند.
آیا باید بعد از درمان عفونت کاندیدیاز لباس زیر خود را دور بیندازیم؟
قارچ معمولا با شستشو از بین می رود اما اگر عفونت طولانی مدت بوده است، توصیه می شود تمام لباس زیرها دور انداخته و از زیرپوش های جدید استفاده شود. علاوه بر این، لباس زیر حتما باید بعد از شستشو در معرض آفتاب قرار بگیرد.
نکاتی مهم درباره کاندیدیاز
۱- عامل عفونت کاندیدیاز نوعی قارچ به نام «کاندیدا» است که به غیر از واژن روی پوست سایر نقاط بدن، مخاط دهان و محیط زندگی انسان ها یافت می شود. به همین دلیل است که این عفونت را نمی توان با کشت تشخیص داد. درواقع وجود این قارچ در بدن طبیعی است و فقط رشد بی رویه آن مشکل ساز می شود.
۲- آقایان نیز به ندرت ممکن است به کاندیدیاز مبتلا شوند. این عفونت می تواند باعث علائمی چون سوزش، خارش، پوسته ریزی و ترشحات سفیدرنگ از دستگاه تناسلی آقایان شود.
۳- فقط بیماران دیابتی در معرض خطر این عفونت نیستند بلکه افراد سالم نیز با زیاده روی در مصرف مواد قندی می توانند به کاندیدیاز مبتلا شوند. درواقع این قارچ ها به مواد قندی بسیار علاقه مند هستند!
۴- عفونت کاندیدیاز فقط مختص خانم های متاهل نیست بلکه دختران مجرد نیز ممکن است به آن مبتلا شوند.
۵- رابطه زناشویی در زمان ابتلا به کاندیدیاز ممنوع نیست اما ممکن است با ایجاد خراشیدگی و زخم، علائم آن را تشدید کند.
۶- هیچ وقت نمی توان این قارچ را کامل از بدن ریشه کن کرد.
اگر مستعد عفونت قارچی هستید…
* احتمال بروز کاندیدیاز در نیمه دوم چرخه قاعدگی بیشتر است؛ زیرا در این زمان PH واژن اسیدی می شود و شرایط برای رشد قارچ فراهم می شود بنابراین کسانی که مرتب دچار کاندیدیاز می شوند، می توانند قبل از شروع نیمه دوم چرخه ماهیانه شان از یک قرص ضدقارچ به همراه ۱ تا ۲ شب پماد ضدقارچ استفاده کنند.
* باکتری های پروبیوتیک به پیشگیری از عفونت قارچی کمک می کنند. این باکتری ها به صورت مکمل خوراکی و شیافت های واژینال در داروخانه موجود هستند و در بعضی محصولات لبنی مثل ماست، دوغ، پنیر و… نیز یافت می شوند.
* استفاده از تامپون های واژینال و اسپری های ضدعرق در ناحیه تناسلی احتمال بروز کاندیدیاز را افزایش می دهد.