برنامه‌ریزی برای بارداری می‌تواند بسیار هیجان انگیز باشد و به برنامه‌ریزی‌های مناسب نیز نیاز دارد. یکی از نکاتی که باید به آن توجه کرد قدرت باروری زوجین و اینکه آیا علائم ناباروری در آنها وجود دارد یا خیر. به عبارت دیگر ممکن است سال‌ها برای بارداری تلاش کرده باشید، یعنی رابطه محافظت نشده داشته‌اید اما هنوز هم باردار نشده‌اید. در این زمان باید عوامل زیادی را بررسی کنید. در این مقاله به معرفی کامل ناباروری زنان ، علائم و درمان این مشکل می‌پردازیم.
علائم ناباروری زنان
اگر در باردار شدن به مشکل برخورده‌اید، بدانید که تنها نیستید. تاکنون ۱۲ تا ۱۳ درصد از زوجین مشکلات ناباروری را تجربه کرده‌اند. این آمار در دنیا به ۱۷ درصد نیز رسیده است.
در حالی که ممکن است شناسایی علائم ناباروری زنان مشکل باشد، اما در این قسمت به معرفی تعدادی از این علائم می‌پردازیم.
• پریودهای نامنظم
متوسط سیکل قاعدگی زنان حدود ۲۸ روز است. اما اگر باز هم سیکل قاعدگی چیزی بین ۲۱ تا ۳۵ روز باشد و تا زمانی که این عدد ثابت باشد، باز هم سیکل نرمال در نظر گرفته می‌شود. با داشتن پریودهای نامنظم، سیکل قاعدگی غیر قابل پیش بینی می‌شود و نمی توان فهمید که سیکل بعدی چه زمانی شروع می‌شود. این مشکل به دلیل اختلالات هورمونی مانند پرکاری یا کم‌کاری تیروئید، هایپرپرولاکتینمی یا سندروم تخمدان پلی کیستیک به وجود می‌آید که همگی می‌توانند به ناباروری زنان منجر شوند.
• نداشتن پریود
زندگی استرس‌زای دائمی یا ورزش‌های شدید می‌تواند باعث جا انداختن پریود شود. اگر چند ماه است که پریود نشده‌اید بهتر است به پزشک متخصص زنان مراجعه کنید.
• پریودهای سنگین و دردناک
قاعدگی‌هایی که زندگی عادی را مختل می‌کنند، می‌توانند از نشانه‌های فیبروم‌های رحمی یا اندومتریوز باشند. اندومتریوز ۲۰ تا ۴۰ درصد از دلایل ناباروری در زنان است.
• رابطه جنسی دردناک
رابطه جنسی دردناک در زنان به یکی از مشکلات رایج تبدیل شده‌است و این در حالی است که آنها فکر می‌کنند که این مشکل، جزئی معمولی از زندگی آنها است. اما ممکن است رابطه زناشویی دردناک به دلیل رخ دادن شرایطی مانند اندومتریوز و بیماری‌های التهابی لگنی باشد.
• علائم عدم تعادل هورمونی
افزایش وزن ناگهانی، ریزش مو، ضعف و سستی دائم، سردرد، ترشحات نوک سینه، داشتن موی صورت و یا جوش‌های شدید می‌تواند از دلایل اختلالات هورمونی باشد. در این شرایط به دلیل اینکه هورمون‌های بدن نامتعادل است می‌تواند باروری را با مشکل روبرو سازد.
• خارش و درد واژن
خارش و درد به ویژه همراه با ترشحات واژن می‌تواند از نشانه‌های عفونت‌های واژینال باشد. اگر این عفونت‌ها درمان نشوند، می‌تواند به ناباروری منجر شوند. این عفونت‌ها عبارتند از کلامیدیا، سوزاک و مایکوپلاسما.
فرایند باروری
برای داشتن باروری موفق، مراحل مختلفی باید به درستی انجام شود که این مراحل عبارتند از:
• یکی از تخمدانها تخمک بالغ آزاد کند.
• تخمک به سمت لوله‌های فالوپ حرکت کند.
• اسپرم به سوی رحم حرکت کند، و در مسیر حرکت به سمت رحم و در لوله‌های فالوپ همان تخمک را بارور کند.
• تخمک بارور شده در لوله‌های فالوپ پایین برود به سمت رحم حرکت کند.
• تخمک بارور شده لانه گزینی را انجام دهد و شروع به رشد کردن کند.
دلایل ناباروری زنان
هر چیزی که از به وقوع پیوستن مراحل بالا جلوگیری کند، می‌تواند از دلایل ناباروری زنان باشد.
در این قسمت به تعدادی از دلایل ناباروری در زنان اشاره می کنیم :
اختلالات تخمک گذاری ۲۵ درصد از دلایل ناباروری زنان است و هنگامی رخ می‌دهد که زن به طور منظم تخمک گذاری نمی‌کند و یا اصلاً هیچ گونه تخمک‌گذاری ندارد. این مشکل به دلیل عدم تنظیم و تولید هورمون‌های تولید مثل است.
شرایطی مانند سندروم تخمدان پلی کیستیک، تولید بیش از حد هورمون پرولاکتین و نارسایی زودرس تخمدان از عوامل اختلالات تخمک‌گذاری است.
* عقیم سازی یا انسداد لوله‌های فالوپ
بنا بر تحقیقات، اختلالات لوله‌های فالوپ ۳۵ تا ۴۰ درصد از دلایل ناباروری زنان را تشکیل می‌دهد. بیماری‌های التهابی لگنی یا بیماری‌های مقاربتی مانند کلامیدیا و سوزاک می‌تواند باعث انسداد لوله‌های فالوپ شود. همچنین جراحی‌های لگنی که بر لوله‌های فالوپ نیز تاثیر می‌گذارند می‌تواند ریسک ناباروری زنان را بالا ببرد.
* اندومتریوز
اندومتریوز شرایطی است که در آن بافت‌های رحمی در جایی به غیر از داخل رحم رشد می‌کنند. این مناطق شامل لوله‌های فالوپ، تخمدانها،روده‌های بزرگ و کوچک و دیواره‌های شکمی و لگنی می‌شوند. این بافتها به تدریج بزرگ می‌شوند و به عمل جراحی برای بیرون آوردن آنها نیاز است که این عمل جراحی ممکن است باعث ناباروری در زنان شود
* مشکلات رحم و دهانه‌ی رحم
مشکلات در رحم و دهانه آن نیز ممکن است باعث ناباروری زنان شود. تنگی دهانه‌ی رحم یا رحم باریک یا کمبود مخاط رحمی معمولا شرایط را برای اسپرم و سفر آن به داخل رحم، سخت می‌کند. اندومتریوز، فیبروم‌های رحمی و شکل نامناسب رحم می‌تواند در فرآیند باروری تاثیر بگذارد.
* سن
هر چقدر زن پیرتر می‌شود فرایند باروری چالش انگیزتر می شود. کیفیت تخمک‌ها بعد از سی سالگی رو به کاهش می‌رود و هر چقدر زن به چهل سالگی نزدیک می‌شود، این شرایط بدتر می‌شود. این نکته به معنی این است که با افزایش سن، بارداری سخت‌تر می‌شود و احتمال سقط نیز وجود دارد.
ناباروری بی دلیل
در بعضی از اوقات پزشکان علیرغم این که آزمایش‌های زیادی را انجام داده‌اند، قادر به تشخیص دلیل ناباروری نیستند. ناباروری بی‌دلیل حدود ۱۰ درصد از زوجین دنیا را به خود درگیر کرده است. دلایلی که می‌توان برای آن پیش‌بینی کرد این است که تخمک در زمان مناسب رها نمی‌شود یا توانایی برای رسیدن به لوله‌های فالوپ یا رسیدن به اسپرم‌ها را ندارد.
درمان ناباروری زنان
همه دلایلی که در بالا اشاره شد نمی‌توانند شما را از تشکیل خانواده محروم کنند. بسیاری از زوجین با انتخاب روش‌های زیر می‌توانند بارداری را تجربه کنند. بنابر دلیل ناباروری زوجین، یکی از روش‌های زیر می‌تواند انتخاب شود:
• مصرف داروهای باروری
این داروها با تحریک کردن هورمون‌ها برای بالغ کردن و در نهایت آزاد سازی تخمک می‌توانند به کمک اختلالات تخمدانی بیایند. اگر چه مصرف این داروها عوارضی نیز مانند سندروم تخمدان تحریک پذیر یا افزایش ریسک ابتلا به تومورهای تخمدانی را نیز دارند.
• جراحی
این جراحی ها شکل غیر نرمال و انسداد تخمدان ها را برطرف می کنند. امروزه این جراحی ها به دلیل اینکه روش‌های دیگر، درصد موفقیت بیشتری دارند کمتر انجام می‌شوند.
یکی از راه‌های درمان ناباروری در زنان تلقیح داخل رحمی یا IUI است. در این درمان میلیون‌ها عدد از اسپرم‌ها در زمان تخمک‌گذاری به داخل رحم زن تزریق می‌شود.
موثرترین درمان ناباروری، روش آی وی اف است. در این روش تخمک بالغ از مادر گرفته می‌شود و در آزمایشگاه با اسپرم بارور می‌شود. سپس تخمک بارور شده به داخل رحم بازگردانده می‌شود. این روش ممکن است چند هفته طول بکشد، چرا که باید تخمک بارور شده، لانه گزینی را با موفقیت انجام دهد.