اگر شما و شریک زندگی خود در حال تلاش برای بچه دار شدن هستید، تنها نیستید. ناباروری به عنوان عدم توانایی بارداری، به رغم داشتن رابطه جنسی مکرر و حفاظت نشده به مدت حداقل یکسال برای اکثر زوج ها تعریف شده است.
ناباروری ممکن است به علت مشکلی از هریک از زوج یا ترکیبی از عواملی که در حاملگی شما دخالت دارند، باشد. خوشبختانه، درمان های موثری وجود دارد که شانس بارداری را به طور قابل توجهی بالا می‌برد.
نشانه های ناباروری
علت اصلی ناباروری حامله نشدن است. ممکن است هیچ علائم واضح دیگری وجود نداشته باشد. گاهی اوقات یک زن نابارور ممکن است دوره های قاعدگی نامنظم یا غیرعادی داشته باشد. به ندرت، یک مرد نابارور ممکن است علائمی از مشکلات هورمونی، مانند تغییرات در رشد مو یا عملکرد جنسی داشته باشد.اکثر زوجها در نهایت با درمان یا بدون درمان باردار می شوند.
چه زمانی به متخصص زنان مراجعه کنیم؟
شما احتمالا نیازی به نزدپزشک رفتن برای ناباروری خود ندارید، مگر اینکه به طور منظم حداقل یک سال در سنین زیر سی سال و شش ماه در سنین بالای سی سال سعی در بارداری داشته باشید. اگر شما زن هستید و این شرایط را دارید فوراً با پزشک خود مشورت کنید:
در صورتی که مرد هستید و این شرایط را دارید فوراً با پزشک خود مشورت کنید:
-
تعداد اسپرم کم یا دیگر مشکلات مربوط به اسپرم دارید
-
سابقه مشکلات بیضه، پروستات یا مشکلات جنسی دارید
-
تحت درمان بیماری سرطان قرار گرفته اید
-
بیضه هایی دارید که در اندازه کوچک یا کیسه بیضه متورم که به عنوان واریکوسل شناخته شده است
-
افرادی را در خانواده تان با مشکلات نازایی دارید( مشکل نازایی به صورت ارثی دارید)
علل ناباروری
تمام مراحل طی تخمک گذاری و لقاح باید به درستی انجام شود تا بارداری صورت گیرد. گاهی اوقات مسائلی که موجب ناباروری در زوجها میشود در بدو تولد به صورت مادرزادی وجود دارد و گاهی اوقات در طول زندگی ( به صورت اکتسابی) ایجاد می شوند.
علل ناباروری می تواند بر یک یا هر دو طرف تاثیر بگذارد. به طور کلی:
-
در حدود یک سوم موارد، مشکل از طرف مرد است.
-
در حدود یک سوم موارد، مشکل از طرف زن است.
-
در موارد باقی مانده، مشکلات ناباروری مربوط به هر دو (زن و مرد) می باشد، یا هیچ علت قابل مشخصی ندارد.
علل نازایی در مردان
ممکن است شامل موارد زیر باشد:
-
تولید یا عملکرد غیر طبیعی اسپرم به علت بیضه های کم تحرک، مشکلات ژنتیکی، مشکلاتی مانند دیابت یا عفونت هایی مانند کلامیدیا، گونوره، اوریون یا اچ آی وی. رگهای بزرگ شده در بیضه ها (واریکوسل) همچنین می توانند کیفیت اسپرم را تحت تاثیر قرار دهند.
-
مشکلات انتقال اسپرم به علت مشکلات جنسی مانند انزال زودرسیا زود انزالی؛ برخی بیماری های ژنتیکی مانند فیبروز کیستیک؛ مشکلات ساختاری مانند انسداد در بیضه؛ آسیب یا صدم به اندام های تولید مثل.
-
در معرض عوامل خاص محیطی. مانند آفت کش ها و دیگر مواد شیمیایی و اشعه. سیگار کشیدن، مصرف الکل، ماری جوانا یا گرفتن داروهای خاص مانند انتخاب آنتی بیوتیک ها، داروهای درمان فشار خون، استروئیدهای آنابولیک و غیره، همچنین می تواند بر باروری تاثیر بگذارد. قرار گرفتن در معرض حرارت مکرر، مانند سونا یا وان های دارای آب داغ، می تواند دمای هسته بدن را افزایش دهد و ممکن است تولید اسپرم را تحت تاثیر قرار دهد.
-
آسیب های مربوط به سرطان و درمان آن، شامل اشعه درمانی یا شیمی درمانی. درمان سرطان گاهی اوقات شدیداً می تواند تولید اسپرم را مختل کند
علل نازایی زن
علل ناباروری زنان ممکن است عبارتند از:
-
اختلالات تخمک گذاری، که بر آزادسازی تخمک از تخمدان ها تاثیر می گذارد. و این شامل اختلالات هورمونی مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک است. هیپرپرولاکتینمی، یک بیماری که در آن شما پرولاکتین بیش از حد دارید - هورمونی است که باعث تولید شیر مادر می شود - همچنین ممکن است در تخمک گذاری دخالت کند. هورمون تیروئید پیش از حد (هیپرتیروئیدیسم) یا بیش از حد کم (کم کاری تیروئید) می تواند بر چرخه قاعدگی یا ناباروری تاثیر بگذارد. سایر علل اساسی ممکن است شامل ورزش بیش از حد، اختلالات در خوردن، آسیب یا تومور باشد.
-
ناهنجاری های رحمی یا دهانه رحم، از جمله ناهنجاری ها شامل بازشدن دهانه رحم، پولیپ های رحم یا شکل رحم. تومورهای غیرسرطانی (خوش خیم) در دیواره رحم (فیبروئید رحمی) ممکن است به ندرت با مسدود کردن لوله های فالوپ باعث ناباروری شوند. در اغلب موارد، فیبروئید ها مانع تخمک گذاری تخمک های بارور می شوند.
-
آسیب یا انسداد لوله فالوپی، که اغلب به علت التهاب لوله های فالوپی ایجاد می شود. این می تواند نتیجه بیماری التهابی لگنی باشد که معمولا توسط یک عفونت منتقله جنسی، اندومتریوز یا چسبندگی ایجاد می شود.
-
آندومتریوز، که وقتی که بافت اندومتری خارج از رحم رشد می کند، ممکن است بر عملکرد تخمدان، رحم و لوله های فالوپ تاثیر بگذارد.
-
نارسایی اولیه تخمدان (اولیه یائسگی)، زمانی که تخمدان ها دیگر فعالیتی نمی کنند و قاعدگی تا قبل از 40 سالگی به پایان می رسد. با وجود اینکه علت اغلب ناشناخته است، برخی عوامل مرتبط با اوایل یائسگی، از جمله بیماری های سیستم ایمنی، برخی از شرایط ژنتیکی مانند سندرم ترنر یا حاملگی سندرم X ضعیف، رادیوتراپی یا شیمی درمانی و سیگار کشیدن.
-
چسبندگی لگنی. عوامل زیادی می‌توانند باعث چسبندگیی های لگنی شوند. یکی از عواملی که باعث چسبندگی و انسداد لوله‌های رحمی میشود، عفونت است. عفونت به واسطه میکروب‌های مختلف می‌تواند باعث التهاب لوله‌ها شود و افرادی که مبتلا به عفونت‌های مکرر و شدید لوله‌های رحمی می‌شوند و به موقع مراجعه به پزشک ندارند و تحت درمان قرار نمی‌گیرند، ممکن است دچار چسبندگی و به دنبال آن ناباروری شوند.
علل دیگر در زنان عبارتند از:
-
سرطان و درمان آن. برخی از سرطان ها - به ویژه زنان مبتلا به سرطان تولید مثل - اغلب به شدت بر باروری زنان تاثیر می گذارد. هر دو پرتو و شیمی درمانی ممکن است باروری را تحت تاثیر قرار دهند.
-
شرایط دیگر. تأخیر در بلوغ یا فقدان قاعدگی (آمنوره)، مانند بیماری سلیاک، کنترل ضعیف دیابت و برخی از بیماریهای خودایمنی مانند لوپوس، می تواند باروری زن را تحت تاثیر قرار دهد. ناهنجاری های ژنتیکی نیز ممکن است باعث احتمال تخمک گذاری و بارداری کم شود
عوامل خطر که سبب ناباروری می شود
بسیاری از عوامل خطر چه ناباروری مرد و چه زن یکسان هستند. آنها عبارتند از:
-
سن. باروری زن به تدریج با افزایش سن کاهش می یابد، به خصوص در اواسط سی سالگی همچنین باروری از سن 37 سالگی به سرعت کاهش می یابد. ناباروری در زنان مسن ممکن است به دلیل تعداد و کیفیت تخمک، و یا مشکلات بهداشتی باشد که بر باروری تاثیر می گذارد. باروری مردان بالای 40 سال ممکن است از مردان جوانتر کمتر باشد و ممکن است بیشتر بیماری های ژنتیکی را به فرزندان خود منتقل کنند، مانند اختلالات روانپزشکی یا سرطان های خاص.
-
استفاده از تنباکو. کشیدن تنباکو یا ماری جوانا توسط هر دو شریک احتمال حاملگی را کاهش می دهد. سیگار کشیدن نیز ممکن است احتمال درمان باروری را کاهش دهد. سقط جنین مکرر در زنان سیگاری بیشتر است. سیگار کشیدن باعث افزایش خطر اختلال نعوظ و کاهش تعداد اسپرم در مردان می شود.
-
مصرف الکل. برای زنان، هیچ امنیتی در طول بارداری یا حاملگی در هنگام مصرف الکل وجود ندارد. اگر قصد دارید باردار شوید، از مصرف الکل اجتناب کنید. مصرف الکل، خطر احتمال نقص های هنگام تولد را افزایش می دهد و ممکن است باعث ناباروری شود. برای مردان، مصرف بیش از حد الکل می تواند تعداد اسپرم و تحرک آن را کاهش دهد.
-
اضافه وزن داشتن. شیوه زندگی بدون تحرک و داشتن اضافه وزن ممکن است خطر ناباروری را افزایش دهد. شمارش اسپرم مردانه نیز ممکن است در اثر اضافه وزن صورت بگیرد..
-
کمبود وزن. زنانی که در معرض خطر ابتلا به مشکلات باروری هستند، شامل مواردی هستند که اختلالات خوردن مانند بی اشتهایی و پراشتهایی عصبی و زنانی که رژیم غذایی بسیار کم کالری یا محدودی را دنبال میکنند.
-
مسائل مربوط به ورزش. ورزش ناکافی باعث چاقی می شود که خطر ناباروری را افزایش می دهد. در اغلب موارد، مشکلات تخمک گذاری ممکن است با فعالیت شدید و تمرین زیاد در زنانی که اضافه وزن ندارند همراه باشد.
پیشگیری از ناباروری
برخی از انواع ناباروری قابل پیشگیری نیستند. اما چند راهکار ممکن است شانس بارداری شما را افزایش دهد.
زوجین
داشتن مقاربت مکرر و چند بار در دوران تخمک گذاری برای بالاترین میزان بارداری. داشتن مقاربت با حداقل 5 روز قبل از شروع و تا یک روز پس از تخمک گذاری، شانس ابتلا به بارداری را افزایش می دهد. تخمک گذاری معمولا در وسط چرخه - نیمه سیکل قاعدگی - برای اکثر زنان با چرخه قاعدگی حدود 28 روز از هم جدا.
مردان
برای مردان، اگر چه بسیاری از انواع ناباروری ها قابل پیشگیری نیستند، این استراتژی ها ممکن است کمک کنند:
-
اجتناب از مصرف مواد مخدر و دخانیات و مصرف بیش از حد الکل، که ممکن است باعث ناباروری مردان شود.
-
اجتناب از درجه حرارت بالا، چون این می تواند تولید اسپرم و تحرک آن را تحت تاثیر قرار دهد. اجتناب کنید از حمام گرم و حمام بخار ، اگر چه این اثر معمولا موقت است.
-
جلوگیری از قرار گرفتن در معرض مواد سمی صنعتی یا محیطی که می تواند تولید اسپرم را تحت تاثیر قرار دهد.
-
محدود کردن داروهایی که ممکن است باروری را تحت تاثیر قرار دهد، چه داروهای تجویزی و چه غیر تجویزی. با پزشک خود در مورد داروهایی که مرتبا مصرف می کنید مشورت کنید، اما داروهای تجویزی خود را بدون تجویز پزشکتان متوقف نکنید.
-
ورزش ملایم. ورزش منظم ممکن است کیفیت اسپرم را بهبود بخشد و شانس باردار شدن شما را افزایش دهد.
زنان
تعدادی از استراتژی ها برای زنان ممکن است احتمال بارداری را افزایش دهد:
-
ترک سیگار. توتون و تنباکو اثرات منفی چندگانه بر باروری دارد (بر سلامت عمومی خود و سلامت جنین). اگر سیگار می کشید و قصد باردار شدن دارید، همین حالا آن را ترک کنید.
-
اجتناب از مواد مخدر و مصرف الکل. این مواد ممکن است روی توانایی شما در باردارشدن و یک بارداری سالم تأثیر بگذارد. از نوشیدن الکل و یا استفاده از داروهای تفریحی مثل ماری جوانا یا کوکائین خودداری کنید.
-
محدود کردن کافئین. زنانی قصد باردارشدن را دارند ، برای بارداری می توانند مصرف کافئین را محدود کنند. برای راهنمایی در مورد مصرف کافئین با پزشک خود حتما مشورت کنید.
-
ورزش ملایم. ورزش منظم بسیار مهم است، اما تمرین بسیار شدید که دوره های ورزش شما کم و یا غالبا انجام می شود ، بر روی باروری تاثیر می گذارد.
-
اجتناب از وزن نامتعادل. اضافه وزن یا کمبود وزن ممکن است بر تولید هورمون شما تأثیر بگذارد و باعث ناباروری شود.
تشخیص ناباروری
قبل از آزمایش ناباروری، پزشک متخصص یا کلینیکی که به آن مراجعه کرده اید برای درک عادت های جنسی شما از شما سوالاتی میپرسد و ممکن است بر اساس این عادات به شما پیشنهاداتی بدهد. در برخی از زوج های نابارور، علت خاصی یافت نمی شود (ناباروری غیرقابل توضیح).
تشخیص ناباروری می تواند هزینه دار باشد، و گاهی اوقات برای شما ممکن است ناراحت کننده باشد . بسیاری از بیمه های پزشکی ممکن است هزینه درمان باروری را پرداخت نکنند. به هرحال هیچ تضمینی وجود ندارد که شما حتی پس از تمامی آزمایشات و مشاوره ها بتوانید باردارشوید .
آزمایش برای مردان مخصوص تشخیص ناباروری
باروری مردان نیازمند آن است که بیضه ها اسپرم کافی سالم تولید کنند و اسپرم به طور موثری به واژن زنان و سپس به تخمک منتقل شود. تستهای ناباروری برای مردان تلاش میکند هر یک از این فرآیندهای نقص دار را مشخص کند. ممکن است یک معاینه فیزیکی کلی داشته باشید، که شامل بررسی اندام تناسلی شما می شود.
آزمایش های خاص باروری ممکن است شامل موارد زیر باشد:
-
آنالیز اسپرم. پزشک شما ممکن است یک یا چند نمونه اسپرم را درخواست کند. اسپرم به طور کلی توسط خودارضایی یا با قطع رابطه جنسی و انزال مایع منی خود به یک ظرف تمیز بدست می آید. یک نمونه آزمایشگاهی از اسپرم شما آنالیز و تجزیه و تحلیل می شود. در برخی موارد اسپرم ممکن است در نمونه های ادراری آزمایش شود.
-
تست هورمونی. شما ممکن است یک آزمایش خون برای تعیین سطح تستوسترون و سایر هورمونهای مردانه داشته باشید.
-
آزمایش ژنتیکی. آزمایش ژنتیکی صورت می گیرد تا مشخص شود که آیا نقص ژنتیکی ناشی از ناباروری وجود دارد یا خیر.
-
نمونه برداری (بیوپسی) از بیضه. ممکن است بیوپسی از بیضه برای شناسایی ناهنجاری هایی که موجب ناباروری و اصلاح اسپرم برای استفاده از تکنیک های کمک باروری مانند IVF می شود ،انجام شود.
-
تصویربرداری، ممکن است مطالعات تصویربرداری مانند MRI مغزی، اسکن تراکم استخوان ، سونوگرافی ترانسرکتال یا اسکروتال یا آزمایش وازوگرافی انجام شود.
-
تست های تخصصی دیگر. در موارد نادر، دیگر آزمایش هایی برای ارزیابی کیفیت اسپرم ممکن است انجام شود، مانند ارزیابی یک نمونه منی برای ناهنجاری های DNA
آزمایش برای زنان مخصوص تشخیص ناباروری
باروری زنان به آزاد کردن تخمک های سالم داخل تخمدان ها وابسته است. دستگاه تولید مثل باید به تخمک اجازه عبور از لوله های فالوپ را بدهد و برای باروری با اسپرم لقاع یابد. تخمک بارورشده باید به سمت رحم سفر کند و در دیواره های رحم لانه گزینی کند. تستهای ناباروری زنان برای این است که مشخص کند کدام یک از این فرآیندها دچار مشکل میشود و بارداری را در شخص مختل می کند .
شما ممکن است یک معاینه فیزیکی کلی داشته باشید، که شامل معاینه اندام تناسلی شما می شود.
آزمایش های خاص باروری ممکن است شامل موارد زیر باشد:
-
تست تخمک گذاری. یک آزمایش خون، سطح هورمون شما را اندازه گیری می کند برای تعیین اینکه شما تخمک گذاری داشته اید یا خیر.
-
هیستروسالپنگوگرافی. هیستروسالپنگوگرافی یک نوع اشعه ایکس است که به رحم زنان و لوله‌های فالوپ تابانیده میشود. این نوع اشعه ایکس از مواد کنتراست استفاده میکند. به طوری که لوله‌های رحم و فالوپی به وضوح در تصاویر اشعه ایکس نشان داده می‌شوند. پزشک ممکن است این آزمایش را انجام دهد تا اطمینان حاصل شود که لوله‌های شما به درستی بسته شده‌اند. این آزمایش همچنین می‌تواند بررسی کند که انقباض لوله‌گذاری در لوله‌ها در باز کردن لوله‌های فالوپ موفق بوده است یا نه؟نوع اشعه ایکس مورد استفاده فلوروسکوپی نامیده میشود که یک تصویر ویدئویی به جای تصویر ثابت ایجاد میکند.
-
آزمایش ذخیره تخمدان. این تست کمک می کند تا کیفیت و مقدار تخمک های موجود برای تخمک گذاری را تعیین کند. این روش اغلب با تست هورمون در اوایل چرخه قاعدگی آغاز می شود.
-
آزمایش های هورمونی دیگر. سایر آزمون های هورمونی سطح هورمون های تخمک گذاری و همچنین هورمون های هیپوفیز که پروسه های تولید مثل را کنترل می کنند، چک میکند.
-
تست های تصویربرداری. سونوگرافی لگن، بیماری های رحمی یا لوله فالوپ را مشخص میکند. گاهی اوقات یک هیستروسونوگرافی برای دیدن جزئیات داخل رحم که در یک سونوگرافی عادی مشاهده نشده ، استفاده می شود.
بسته به وضعیتتان، ممکن است به ندرت آزمایش شما شامل موارد زیر باشد:
-
هیستروسکوپی. بر اساس علائم شما، پزشک ممکن است از یک هیستروسکوپی برای بررسی بیماریهای رحمی یا لوله فالوپ استفاده کند. در طول هیستروسکوپی، پزشک دستگاهی را ، از طریق دهانه رحم به داخل رحم وارد می کند تا اختلالات بالقوه را مشاهده کند.
-
لاپاروسکوپی. این عمل جراحی حداقل تهاجمی شامل ایجاد یک برش کوچک زیر ناف شما و قرار دادن یک دستگاه نازک که به دوربین مجهز است برای بررسی لوله های فالوپ، تخمدان ها و رحم می باشد. لاپاروسکوپی ممکن است اندومتریوز، جای زخم، انسداد یا اختلالات لوله های فالوپ، و مشکلات تخمدان و رحم را شناسایی کند.
-
آزمایش ژنتیک. تست ژنتیک به تعیین اینکه آیا نقص ژنتیکی باعث ناباروری می شود یا خیر، کمک می کند.
قبل از اینکه علت ناباروری مشخص شود، نباید همه یا حتی بسیاری از این آزمایشات را انجام دهید. دکتر شما تصمیم می گیرد که چه آزمایش هایی و در چه زمانی انجام شود.
در سامانه تله ویزیت، بصورت آنلاین توسط
دکتر فاطمه نعمت اللهی ویزیت شوید. جهت تله ویزیت روی لینک زیر کلیک کنید.