مشکلات دوران قاعدگی

خونریزی قاعدگی قسمتی از سیکل قاعدگی می‌باشد.در یک سیکل قاعدگی بدن زنان تغییراتی می‌کند تا هر ماه برای باردار شدن آمادگی داشته باشد. یک سیکل قاعدگی از اولین روز خونریزی قاعدگی شروع می‌شود. متوسط زمان یک سیکل قاعدگی نرمال 28 روز است. اما یک سیکل نرمال ممکن است از 23 تا 35 روز متفاوت باشد.

ارگانهای دخیل در ایجاد یک سیکل قاعدگی عبارتد از : مغز، غده هیپوفیز، رحم و دهانه رحم، تخمدانها و لوله‌های فالوپ و واژن. 
تغییر سطح هورمونهای جنسی در بدن باعث ایجاد مراحل مختلف سیکل قاعدگی می‌شود. دو هورمون اصلی مرتبط با قاعدگی که توسط تخمدانها تولید می‌شوند عبارتند از استروژن و پروژسترون. 
هورمونهای FSH و LH که در هیپوفیز ساخته می‌شوند نیز در این امر سهیم هستند.

در یک سیکل قاعدگی چه اتفاقی می‌افتد؟

در نیمه اول سیکل میزان استروژن بالا رفته و باعث رشد و افزایش سلولهای رحمی می‌شود. در پاسخ به هورمون FSH یک تخمک در داخل یکی از تخمدانها شروع به رشد می کند. در حوالی روز 14 از یک سیکل 28 روزه در پاسخ به هورمون LH تخمک از تخمدان آزاد می شود. این مرحله تخمک گذاری نامیده می‌شود.

در نیمه دوم سیکل تخمک وارد لوله فالوپ که بین تخمدان و رحم قرار دارد می‌شود در این مرحله پروژسترون بالا رفته و رحم را آماده بارداری می‌کند. اگر در این مرحله تخمک توسط اسپرم بارور شود بارداری رخ خواهد داد. در غیر اینصورت تخمک بعد از مدتی از بین می‌رود. اگر بارداری رخ ندهد استروژن وپروژسترون کاهش می‌یابند و لایه ضخیم رحم ریزش کرده و خونریزی قاعدگی یا عادت ماهیانه را ایجاد می‌کند.

فولیکول همچنین تولید هورمون‌های جنسی استروژن و پروژسترون را افزایش داده که این هورمونها سبب ضخیم‌تر شدن پوشش داخلی رحم می‌شود، این پوشش داخلی خود را آماده کرده تا تخمک بارور شده را بپذیرد و آن را تغذیه نماید، در صورت عدم لقاح، مقدار استروژن و پروژسترون کاهش یافته و پوشش داخلی رحم، کنده و ریزش می کند و خونریزی قاعدگی شروع می شود .

همزمان با رسیدن به حوالی یائسگی،‌ تخمدانها شروع به مقاومت در برابر هورمون FSH کرده و غده هیپوفیز بیشتر FSH تولید کرده تا سطح استروژن را بالا نگه دارد، این حالت سبب سیکل قاعدگی نامرتب شده و خونریزیهای سنگین و غیرقابل پیش بینی در طول پریودها رخ می‌دهد.

عدم وجود پریود در یک سال و سطح FSH بالای ۳۰ تا ۴۰ واحد نمایانگر یائسگی می‌باشد، با توجه به اینکه میزان FSH در حوالی یائسگی در حال بالا و پایین رفتن می‌باشد لذا تنها یک نتیجه آزمایش FSH برای تشخیص یائسگی کافی نمی‌باشد

زمانی که تخمک آزاد می‌شود میزان هورمون FSH کاهش می‌یابد اما اگر تخمکی آزاد نشود میزان این هورمون همچنان بالا باقی می‌ماند، احتمالا تلاش می‌کند تا تخمدان را به این آزاد سازی تخمک تحریک کند.

هورمون FSH در زنانی که دچار کاهش توانایی تخمدان می‌شوند زیاد می‌شود، این امر در زنان چهل ساله و همچنین زنان جوانی که ذخیره تخمدانشان کاهش یافته است نیز مشاهده می‌شود. .

یک سیکل قاعدگی نرمال چه ویژگی دارد؟

سیکل قاعدگی یک خانم ممکن است در ماه‌های مختلف کاملاً شبیه هم نباشد . از طرف دیگر سیکل‌های هر نفر با دیگری متفاوت است. خونریزی‌ها ممکن است کم، متوسط و زیاد باشد و نیز طول مدت آن می‌تواند متفاوت باشد. اگرچه اکثر پریودها 3 تا 5 روز طول می‌کشد اما بین 2 تا 7 روز نرمال است. در سالهای اول شروع قاعدگی و در سنین نزدیک به یائسگی سیکلها ممکن است کاملاً نامنظم باشند.

سیکل‌های قاعدگی از چه سنی شروع می‌شوند؟

سن متوسط شروع قاعدگی حدود 12 سالگی است. اما این بدان معنی نیست که همه دختران در سن 12 سالگی قاعده می‌شوند.

یک دختر در فاصله سنی 8 تا 16 سالگی ممکن است قاعده شود.

یک خانم تا چه زمانی پریود می‌شود؟

زنان تا زمان یائسگی پریود می‌شوند. سن متوسط یائسگی حدود 51 سالگی است. یائسگی یعنی زن قادر به تولید تخمک نبوده و نمی‌تواند دیگر باردار شود. مانند قاعدگی سن شروع یائسگی هم می‌تواند متفاوت باشد.

چه زمانی باید به پزشک متخصص زنان مراجعه کرد ؟

در موارد زیر باید با پزشک خود مشورت کنید:

• عدم شروع قاعدگی تا سن 16 سالگی
• متوقف شدن بی دلیل عادات ماهیانه
• خونریزی بیش از 7 روز
• حجم زیادی از حد خونریزی
• در صورتی که در فاصله بین پریودها خونریزی داشته باشید
• درد شدید هنگام قاعدگی

چه مشکلاتی ممکن است زنان در مورد قاعدگی داشته باشند؟

زنان ممکن است مشکلات مختلفی با دوره‌های قاعدگی خود داشته باشند برخی از شایعترین آنها عبارتند از :

* آمنوره یا عدم وجود عادات ماهیانه: 

این لغت زمانی به کار می‌رود که یک دختر خانم تا 16 سالگی پریود نشده باشد ( آمنوره اولیه ) و یا اینکه عادات ماهیانه در خانمی که قبلاً قاعدگی مرتب داشته است قطع شود ( آمنوره ثانویه ). 

* علل اصلی آمنوره عبارتند از :

بارداری، شیردهی، کاهش وزن شدید دراثر یک بیماری وخیم، ورزش سنگین، استرس و رژیم‌های غذایی سخت. 

اختلالات هورمونی یا بیماریهای دستگاه تناسلی نیز ممکن است عامل بیماری باشند.

* دیسمنوره یا قاعدگی دردناک: 

عبارتست از درد خفیف تا بسیار شدید در هنگام خونریزی ماهیانه . 

معمولاً در زنان و دختران جوان علت خاصی ندارد. هورمونی به نام پروستاگلاندین عامل این مشکل است. بعضی از انواع مسکنها مانند ایبوپروفن و مفنامیک اسید می‌توانند درد را کاهش دهند. گاهی اوقات این مشکل در اثر یک بیماری به نام اندومتریوز می‌باشد .

* خونریزی غیر طبیعی از رحم : 

خونریزی غیر طبیعی رحم با خونریزی قاعدگی متفاوت است.این مشکل ممکن است بصورت خونریزی بسیار حجیم، خونریزی طولانی مدت، پریودهای بسیار نزدیک به هم و یا خونریزی بین پریودها خود را نشان دهد. در اوایل سنین قاعدگی و حوالی یائسگی این اختلالات شایعتر هستند. دیگر علل خونریزیهای غیر طبیعی رحم پولیپها، فیبروم ها‌، عفونتها و علل هورمونی هستند.

الگوهای خونریزی غیر طبیعی رحمی Abnormal uterine bleeding (AUB)

 .1 هیپر منوره: 

تداوم خونریزی بیش از 7 روز به دلیل مسائلی مانند فیبروم یا میوم زیر مخاطی، آدنومیوز، عوارض حاملگی، تومورها و نامنظمی هورمونی

 2. منوراژی: 

خونریزی قاعدگی بیش از 80 میلی لیتر (مانند دلایل هیپر منوره)

 3. متروراژی: 

خونریزیهای نامنظم در فواصل سیکلهای قاعدگی (به دلایلی مانند لکه بینی در اواسط سیکل قاعدگی در اثر تخمک گذاری، مصرف استروژن، عفونت لایه داخلی رحم-اندومتریت ، پرکاری تیروئید، پولیپهای اندومتر، و سرطانهای دهانه رحم و اندومتر (در موارد بسیار نادر)

 4. هیپو منوره: 

خونریزی قاعدگی خفیف و جزئی ومعمولا در حد لکه بینی (به دلایلی مانند مصرف قرصهای ضدبارداری، تنگی دهانه رحم یا منفذ پرده بکارت، چسبندگیهای داخل رحمی یا سندرم آشرمن- چسبندگیهای داخل رحم به دنبال مشکلاتی مانند کورتاژهای خشن)

 5. اولیگو منوره:

طول مدت دوره قاعدگی بیش از 35 روز (به دلایلی مانند کاهش وزن شدید، کم کاری تیروئید، و ... (

 6. پلی منوره: 

طول مدت دوره قاعدگی کمتر از 22 روز (به دلایلی مانند کم کاری تیروئید و خونریزی در اثرنامنظمی هورمونی)

 7. منومتروراژی: 

سیکلهای قاعدگی نامنظم همراه با افزایش یا تغییرات طول مدت و مقدار خونریزی قاعدگی (به دلایلی مانند عوارض حاملگی، سندرم تخمدان پلی کیستیک، و برخی بدخیمی‌ها)

 8. خونریزی پس از نزدیکی: 

خونریزی در اثر نزدیکی یا در اثر معاینه (به دلایلی مانند بیرون زدگی یا زخمهای مخاط دهانه رحم‌، پولیپ،سرطان و یا عفونتهای دهانه رحم)

 9. خونریزی پس از یائسگی: 

خونریزی پس از یک سال از قطع قاعدگی در فرد یائسه (به دلایلی مانند سرطان دهانه رحم و رحم، عفونتهای واژن و سرویکس، میومهای رحمی)

لازم به ذکر است که تشخیص هر کدام از این الگوها به بررسی پزشکی نیاز دارد. در ضمن بسیاری از دلایل ذکر شده، در تمام موارد مصداق پیدا نمی‌کند و پس از بررسیهای دقیق پزشکی، تشخیص برای فرد گذاشته می‌شود. بنابراین توصیه می‌شود در صورت تکرار بی‌نظمی قاعدگی، به پزشک معالج خود مراجعه کنید.

خلاصه مراحل قاعدگی:

*چرخه قاعدگی از روز نخست خونریزی آغاز می‌گردد.

*با کاهش سطح هورمونهای استروژن و پروژسترون غشاء داخلی رحم در هم شکسته و همراه با جریان خون دفع می‌گردد.

*با افزایش ترشح F.S.H رشد یک تخمک در یک فولیکول تخمدانی تحریک میگردد. این فولیکول تکامل یافته تولید استروژن میکند.

*با افزایش هورمون L.H به همراه هورمون F.S.H سبب تخمک گذاری می‌گردند. در این مرحله سطح هورمون استروژن در جریان خون افزایش اما سطح پروژسترون کاهش می‌یابد. پس از تخمک گذاری اول (تخمک) از لوله فالوپ به سمت رحم حرکت می‌کند.

*با کاهش هورمونهای L.H وF.S.H فولیکول پاره شده (پس از رها سازی تخمک) تبدیل به جسم زرد میگردد. این جسم زرد تولید پروژسترون میکند.

*در این مرحله هورمون استروژن افزایش یافته و همراه با پروژسترون سبب ضخیم گشتن غشاء رحم می‌گردند.

*هرگاه تخمک بارور نگردد جسم زرد از میان میرود و دیگر پروژسترون تولید نمیکند. بنابراین سطح هورمونهای استرژن و پروژسترون در خون کاهش یافته و غشاء داخلی رحم میریزد.

*آغاز چرخه بعدی

چند نکته:

* دوره خونریزی 3 تا 7 روز به طول می‌انجامد.

*روز نخست خونریزی، روز نخست چرخه قاعدگی محسوب می‌گردد.

تعریف تخمک گذاری

به رها شدن یک تخمک بالغ از یک فولیکول تخمدانی اطلاق میگردد.

علایم فیزیکی تخمک گذاری

.1احساس درد و ناراحتی خفیف در ناحیه تحتانی شکم

2.افزایش اندک دمای بدن

.3افزایش ترشح موکوس در مهبل

.4افزایش میل جنسی

.5حساس گشتن سینه‌ها

عوامل موثر بر زمان تخمک گذاری

1. استرس
2. بیماری
3. تغییر و تحولات ناگهانی در سبک زندگی

* معمولا روز تخمک گذاری 16-12 روز (متوسط 14 روز) پیش از آغاز قاعدگی بعدی می‌باشد.

* هنگامی که یک تخمک رها می‌گردد 12 تا 24 ساعت فرصت دارد تا توسط اسپرم بارور گردد.

*برای جلوگیری از بارداری میبایست حداقل 5-4 روز قبل و 48-24 ساعت پس از تخمک گذاری از برقراری رابطه جنسی خودداری کرد. این به این خاطر است که اسپرم قادر است 5-4 روز درون بدن زن زنده بماند.

* برای اطمینان بیشتر میبایست از 6 روز قبل از تخمک گذاری و 3 روز پس از آن از برقراری رابطه جنسی خودداری کرد.