قبل از یائسگی به سال‌های پیش از یائسگی اشاره دارد یــــعنی دورهای از زندگی زنان که در آن میزان تولید استروژن کاهش مییابد. در طول این دوره، سطح استروژن دچار نوسان میشود، که این میتواند به بروز پریودهای سنگین، نامنظم و کرامپ یا گرفتگی عضلانی منجر شود.
اما اگر دردی شدید در ناحیۀ شکم بروز کند، به ویژه اگر این درد ناگهانی، مزمن، و غیر قابل توضیح بوده یا پس از عادت ماهانه ادامه یابد، زنان باید به متخصص زنان مراجعه نمایند.
قبل از یائسگی اشاره به سال‌های پیش از یائسگی دارد، دورهای که در آن زنان نوساناتی را در چرخۀ عادت ماهانه خود تجربه میکنند.
گفته میشود که زن زمانی وارد دوره یائسگی میشود که 12 ماه متوالی را بدون عادت ماهانه سپری کرده باشد. یائسگی پایانی بر سالیان زادآوری زنان محسوب میشود.
اغلب زنان در برههای از سال‌های چهل زندگی خود وارد دوره انتقالی قبل یائسگی میشوند اما برخی از آنان نیز این دوره را در سال‌های 30 تا حتی 50 زندگی تجربه میکنند. این موضوع عمومیت دارد که زنان علایم قبل یائسگی را به مدتی بین 4 تا 8 سال تجربه کنند.
در سال‌های اولیه قبل از یائسگی زنان به طور معمول تغییرات را در زمانبندی یا شدت خونریزی پریودهای خود تجربه میکنند. در مراحل انتهایی این دوره زنان به طور معمول وارد شرایطی میشوند که دست کم دو مورد عادت ماهانه در یک روند متوالی در آنها رخ نمیدهد.
در طول دوره قبل از یائسگی، هورمونهای تولید مثل تولید شده توسط تخمدان‌ها، مقدمتاً استروژن و پرژوسترون، دچار نوسان میشوند.
اگرچه سطح استروژن و پروژسترون در طول دورۀ یائسگی دچار افت میشود، سطح این هورمون‌ها ممکن است در طول دورۀ قبل یائسگی بیش از سطح نرمال یا کمتر از سطح نرمال باشد.
در مورد هورمون تستوسترون در بدن زنان باید گفت، اغلب پژوهشهای انجام شده نشان میدهند که سطح در گردش این هورمون در بدن بیش از آنکه به یائسگی مربوط باشد به سن مرتبط است.
سطح تستوسترون بسیاری از زنان در طول سال‌های 30 زندگی رو به کاهش میگذارد و در زمان رسیدن به یائسگی به نیمی از مقدار اولیه خود میرسد.
چه چیز باعث درد تخمدان در دوره قبل یائسگی میشود؟
اغلب زنان دارای عادت ماهانه به درجات مختلفی دچار کرامپ شکم میشوند، که شامل درد در اطراف رحم یا زهدان و تخمدان‌ها است.
انقباض عضلات رحمی کمک میکند تا سلولهای دیوارۀ رحم هر ماهه ریزش کنند که این سبب کرامپ‌های عادت ماهانه میشود.
وقتی سلولهای عضلات جدار داخلی رحم در آغاز هر فرآیند عادت ماهانه ریزش میکنند، پروستاگلاندین‌ها ترشح میشوند.
این لیپیدها باعث میشوند تا رگهای خونی داخل رحم منقبض یا کوچکتر شوند که این باعث می‌گردد تا لایۀ عضلانی خارجی نیز دچار انقباض شود.
وقتی این انقباض صورت میگیرد، باعث ایجاد حس گرفتگی عضلانی میشود.
بسیاری از زنان در طول این دوره دچار درد شدید میشوند که علت آن اختلالات پزشکی زیربنایی است که اغلب اوقات شامل موارد زیرند:
• اندومتریوز
• فیبروئیدها
• بیماری التهابی لگن (PID)
در طول دوره قبل از یائسگی زنان ممکن است دچار پریودهای سنگینتر با خونریزی طولانیتر و کرامپ‌های شدید در طول عادت ماهانه شوند.
دلایل این تغییرات را باید در نوسانات استروژن و کاهش سطح پروژسترون جستجو کرد.
علایم قبل یائسگی
برخی از زنان ممکن است در طول دوره قبل یائسگی بجز بی‌نظمی بیشتر در عادت ماهانه، علایم دیگری را تجربه نکنند. در مورد دیگر زنان نوسانات ایجاد شده در هورمونهای تولید مثل ممکن است سبب ایجاد طیف گستردهای از علایم شود.
به طور معمول علایم همراه تغییرات در هورمون‌ها به عملکردهای آنها در بدن بستگی دارد.
میزان بالای استروژن اغلب اوقات سبب بروز علایم زیر میشود:
• نفخ
• کرامپ
• خونریزی سنگینتر از معمول
• فروافتادگی پستان
پایین بودن سطح استروژن میتواند سبب ایجاد علایم زیر شود:
• خشکی واژن
• اینسومنیا
• تعریق داغ و تعریق شبانه
• سردرد
• خستگی غیر قابل توضیح
• کاهش ضخامت جدار داخلی رحم بر اثر ریزش کمتر و کاهش عادت ماهانه
• استئوپوروزیس یا از دست دادن چگالی و یکپارچگی استخوان
تخمگگذاری و عادت ماهانه با پروژسترون مرتبطند. بنابراین، در طول دوره قبل یائسگی، زنان گرایشی به تجربۀ کمبود این هورمون از خود نشان میدهند.
کاهش سطح پروژسترون میتواند به موارد زیر منجر شود:
• عادت ماهانه سنگینتر از وضعیت نرمال
• بی‌نظمی عادت ماهانه
• عادات ماهانه طولانیتر از میزان نرمال
چگونگی ارتباط تغییرات خُلقی و افسردگی با هورمون‌ها هنوز مشخص نیست.
زنان دچار استرس شدید، دارای مشکلات سلامت، یا دارای تاریخچۀ افسردگی ممکن است به میزان بیشتری در معرض علایم افسردگی در طول دوره قبل یائسگی و یائسگی قرار داشته باشند.
چند راه مختلف برای درمان کرامپ‌های دردناک در محیط خانه وجود دارد. برخی از عامهپسندترین و مؤثرترین توصیهها در این مورد عبارتند از:
• استفاده از پد گرم یا کیسه آب گرم بر روی شکم به مدت 20 دقیقه یا تا زمان خنک شدن آب
• گرفتن دوش آب گرم یا حمام گرم
• اقدام به تنفس عمیق
• ورزش با شدت کم با فعالیتهایی مثل پیاده‌روی، شنا یا یوگا
• نوشیدن مقدار زیاد آب برای متوقف کردن دهیدراسیون، که میتواند باعث تشدید درد و کرامپ عضلات شود
• ماساژ ملایم شکم
اگر مداواهای خانگی به قدر کافی باعث تسکین درد نشوند، داروهای غیر نسخهای متعددی شامل فهرست زیر برای کاهش درد و کرامپ ناحیه شکم در دسترسند:
• داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی (NSAIDs)
• داروهای ضد درد غیر مخدر یا داروهای مسکن درد
• داروهای دارای اسید استیل‌سالیسیلیک مثل آسپیرین
• پدها یا ژلهای ترانسدرمال ضد درد دارای کافور، منتول، کپسیسین یا متیل سالیسیلات
برای زنان دچار کرامپ شدید دکتر ممکن است استفاده از قرص، پچ، رینگ، یا IUD کنترل بارداری با دوز کم را برای کمک به تنظیم پریود و کاهش میزان شدت آنها توصیه کند.
در موارد نادر، زنان دچار درد شدید مرتبط به عادت ماهانه یا قبل یائسگی ممکن است به طور موقت داروهای ضد درد نسخهای دریافت کنند.
تغییرات رژیم غذایی و تغییرات سبک زندگی نیز میتوانند به مدیریت یا کاهش علایم قبل یائسگی کمک کنند. زنان میتوانند موارد زیر را در مد نظر قرار دهند:
• سیراب نگه داشتن بدن برای کاهش کلی التهاب و درد
• خوردن غذاهای سالم و تبعیت از رژیم غذایی سرشار از طیف متنوعی از مواد مغذی
• خوردن غذاهای دارای فیبر زیاد مثل لوبیا، انواع آجیل، غلات کامل، سریالها، سبزیجات، و میوه برای ایجاد سهولت در هضم غذا و کمک به گوارش در بدن و دفع استروژن و پروستاگلاندینهای زائد
• خوردن غذاها و نوشیدنیهای کمچرب یا محدود کردن میزان کل چربی مصرفی به ویژه چربیهای اشباع یا ترانس
• تلاش برای محدود کردن مصرف غلات و قندهای تصفیه شده
• خوردن پروتئینهای کم‌چربی مثل ماهی، مرغ پوست کنده، و پروتئینهای گیاهی به جای گوشت قرمز
• خودداری از خوردن غذاهی سرخ شده، بسته بندی شده، فرآوری شده و دارای مواد نگهدارنده
• ورزش منظم
• کاهش استرس در حد امکان
اگرچه شواهد بالینی محدودی در حمایت از کاربرد آنها در دسترس است، بسیاری از مکملها و دوزهای بالای برخی ویتامینها گمان میرود که در کاهش درد و کرامپ مؤثرند. به هر حال، مکملها به شکل بالقوه میتوانند سبب ایجاد عوارض جانبی شده یا با برخی داروها وارد فعل و انفعال منفی گردند، بنابراین مردم همیشه باید پیش از مصرف آنها با پزشک مشورت کنند.
مکملهای گیاهی و ویتامینهایی که میتوانند در درمان درد، التهاب و کرامپ مفید باشند عبارتند از:
• ویتامین D
• اسیدهای چرب امگا - 3
• ویتامین E
• کلسیم
• دیهیدرواپیاندروسترون (DHEA)
• فیتواستروژنها
چه چیز دیگری میتواند باعث ایجاد درد در طول دوره قبل از یائسگی شود؟
زنان ممکن است به دلایل مختلف که به طور مستقیم ارتباطی به عادت ماهانه ندارند در طول دوره پیشیائسگی درد را در محدودۀ تخمدان خود تجربه کنند. این دلایل عبارتند از:
• کیستهای تخمدان یا رحم یا تودههای غیر نرمال پر از مایعی که اغلب بیضررند اما ممکن است پاره شوند و در صورت بزرگ بودن باعث ایجاد درد و کرامپ میگردند
• تودههای غیر سرطانی تخمدان یا رحم که بر دستگاههای موجود در ناحیۀ لگن فشار میآورند
• سندرم تخمدان پلیکیستیک (PCOS)
• بیماری التهابی لگن
• عفونتهای ناحیه لگن
زنان ممکن است در دورۀ پس از یائسگی در ریسک بالاتری برای ابتلاء به برخی انواع سرطان تخمدان قرار داشته باشند.
اگرچه تودههای غیر سرطانی نیز ممکن است علایم مشابهی ایجاد کنند، برخی از نشانه‌های بیشتر شایع سرطان تخمدان شامل موارد زیر است:
• درد مزمن
• احساس نفخ و حالت پربودگی ناگهانی پس از آغاز غذا خوردن
• احساس نیاز عاجل و مکرر به ادرار کردن
• خستگی غیر قابل توضیح
• تغییرات عادت ماهانه
• احساس درد در هنگام سکس در برخی مواقع
چه هنگامی به متخصص زنان مراجعه کنیم؟
زنانی که به درد شدید، مزمن یا غیر قابل توجیه در ناحیۀ شکم دچار هستند همیشه باید به متخصص زنان مراجعه کنند.
وقتی زنی دچار بی‌نظمی عادت ماهانه یا پریودهایی میشود که سنگینتر از معمول هستند نیز باید به متخصص زنان مراجعه کند.
زنان در عین حال باید برای گرفتن اطلاعات و راهنمایی در مورد چگونگی تسکین دیگر علایم قبل از یائسگی مثل گرگرفتگی، خشکی واژن، تعریق شبانه یا اختلال بی‌خوابی با پزشک مشورت کنند.