سلامت دهان، دندان‌‌ و تاثیر آن بر باروری

طبق تحقیقات اخیر پژوهشگران، سلامت دهان و دندان نه‌‌‌ تنها می‌تواند بر قدرت باروری زنان تاثیر مثبت بگذارد بلکه در مردان نیز بیماری‌‌‌‌های لثه و پوسیدگی دندان با ضعف مایع منی و اسپرم همراه است. در طول دوران بارداری، ضعف بهداشت دهان و دندان می‌تواند احتمال ابتلا به دیابت حاملگی، پره اکلامپسی، زایمان زودرس و کم وزنی هنگام تولد را افزایش دهد. در نتیجه رعایت بهداشت دهانی و سلامت دندان و لثه‌‌ها نه‌‌‌ تنها برای مادر باردار بلکه برای جنینش نیز از اهمیت ویژ‌‌‌ه‌ای برخوردار است.

بیماری پریودنتال، لثه و سلامت خانم باردار

بیشتر تحقیقات انجام شده در این زمینه مربوط به بیماری پریودنتال و سلامت دندان‌‌ها و تاثیر آن بر باروری است. لثه‌‌‌‌‌های متورم و قرمز از علائم احتمالی بیماری پریودنتال است. برای تشخیص، متخصص بیماری‌‌‌‌‌های دهان و دندان از ابزار فلزی مخصوصی استفاده می‌کند و با بررسی بافت بین لثه و دندان سعی می‌کند متوجه علایم ابتدایی بیماری شود.

بیماری پریودنتال، التهاب مزمن لثه، بافت‌‌‌‌‌های پشتیبان و فک است. بدون درمان، پیشرفته شدن این بیماری سبب افتادن دندان‌ها و اختلالات استخوان فک می‌شود. از هر 10 نفر یک نفر به این بیماری دچار است.

این بیماری می‌تواند روی لثه‌‌ها هم اثر گذاشته و سبب تحلیل و بیماری‌‌‌‌‌های التهابی لثه شود. بیماری لثه مانند بیماری پریودنتال سبب افتادگی دندان نمی‌شود با این حال می‌تواند زمینه ساز بیماری پریودنتال باشد که خود زمینه ساز بیماری‌‌‌‌های قلبی عروقی، دیابت، بیماری‌‌‌های تنفسی و سکته مغزی است. بر اساس تحقیقات انجام شده، زنان مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک و اندومتریوز و مردان مبتلا به اختلالات نعوظی بیش از سایر افراد به بیماری‌‌‌های پریودنتال مبتلا می‌شوند.

تاثیر بهداشت دهان و دندان بر باروری مردان

مطالعات متعددی نشان داده مردانی با بهداشت دهان و دندان ضعیف چه دچار پوسیدگی‌‌‌‌‌های درمان نشده باشند و چه مبتلا به بیماری پریودنتال، دچار مشکلات ناباروری هستند.

تعداد اسپرم کم، تحرک پایین اسپرم، مورفولوژی غیر طبیعی اسپرم (شکل اسپرم) و شواهدی از عفونت باکتریایی موجود در مایع منی، با مشکلات بهداشتی مختلف دندان و دهان در ارتباط است. در حالی که اختلال نعوظ نشانه شایع ناباروری در مردان نیست، افرادی که اختلال نعوظ را تجربه می‌کنند به احتمال زیاد به بیماری لثه مبتلا هستند.

تعداد معدودی از تحقیقات نیز نشان داده است که درمان پوسیدگی و عفونت‌‌‌‌‌های دندانی باعث بهبود سلامت مایع منی می‌شود. با این حال نیاز به تحقیقات بیشتری در این زمینه هست و نتایج همه مطالعات حاکی از بهبودی ناباروری فرد پس از درمان مشکلات دهان و دندانی نیست.

تاثیر بهداشت دهان و دندان بر اسپرم

چند تئوری در مورد ارتباط سلامتی دهان و دندان و سلامت اسپرم وجود دارد:

• پوسیدگی‌‌ها و عفونت‌‌‌‌‌های دندان و بیماری لثه‌‌‌، همگی با رشد‌‌‌ میزان بالایی از باکتری‌‌ها در دهان همراه‌اند. افزایش سطح باکتری‌‌ها در دهان منجر به افزایش سطح باکتری‌‌ها در سایر مناطق بدن و باکتریواسپرمیا یا عفونت باکتریایی در مایع منی می‌شود. این موضوع زمانی تشخیص داده می‌شود که یک عفونت باکتریایی در مایع منی یافت شود. در تجزیه و تحلیل مایع منی‌‌‌، تعداد گلبول‌‌‌های سفید خون غیرطبیعی بالا‌‌‌ می‌‌تواند باکتریواسپرمیای احتمالی را نشان دهد. مطالعات نشان داده‌اند که سلامت دهان و دندان پایین با افزایش خطر باکتریواسپرمیا همراه است. برخی تحقیقات نیز نشان داده‌اند که درمان پوسیدگی و عفونت دهان منجر به کاهش یا رفع کامل باکتریواسپرمیا‌‌‌ می‌‌شود.
• هنگامی که بدن در حال مقابله با عفونت است‌‌‌، پاسخ ایمونولوژیکی بدن افزایش‌‌‌ می‌‌یابد. افزایش عفونت و پاسخ ایمنی در دهان منجر به افزایش التهاب در بدن می‌شود. این موضوع منجر به حمله سیستم ایمنی به سلول‌‌‌های سالم و غیر تهدیدکننده مانند سلول‌‌‌های اسپرم می‌شود.
• این امکان وجود دارد که عوامل خطر برای سلامتی دهان و دندان فاکتور خطری برای ناباروری باشد. برای مثال افراد سیگاری در معرض خطر ابتلا به بیماری پریودنتال هستند و سیگار کشیدن ممکن است روی باروری هم تأثیر منفی بگذارد.

تاثیر بیماری‌‌‌های پریودنتال بر باروری زنان

بیشتر تحقیقات در مورد تاثیر بهداشت دهان و دندان بر باروری انجام شده است و در حال حاضر دانشمندان در حال بررسی این موضوع روی زنان هستند.

در مطالعه‌‌‌ای که اخیرا روی 3737 زن باردار در دنیا در رابطه با ارتباط بیماری‌‌‌های پریودنتال و بارداری انجام شده است، مشخص شد زنان مبتلا به بیماری پریودنتال به طور متوسط ​​7.1 ماه طول‌‌‌ می‌‌کشد تا باردار شوند در حالی که در زنان سالم از نظر بیمار‌‌‌‌‌های دهان و دندانی این زمان به طور متوسط ​​5 ماهه است. بیماری پریودنتال می‌تواند تا 2 ماه در زمان باردار شدن یک خانم تاخیر ایجاد کند.

بیماری پریودنتال و کاهش باروری

تئوری‌‌ها و نظریات مختلفی در این باب وجود دارد. اولین ارتباط مربوط به سیستم ایمنی است. بیماری پریودنتال می‌تواند سبب افزایش و تحریک پاسخ سیستم ایمنی شود. بر عکس این موضوع هم صادق است. یعنی گاهی تحریک بیش از حد سیستم ایمنی می‌تواند سبب بروز بیماری پریودنتال شود.

ایمونولوژی تولید مثل، ارتباط بین پاسخ سیستم ایمنی و نحوه واکنش بدن به لانه گزینی و رشد جنین را بررسی می‌کند. زنانی که سیستم ایمنی بیش از حد فعالی دارند در معرض خطر ناباروری، سقط جنین و نارسایی لانه گزینی در طول IVF قرار می‌گیرند.

علل شایع ناباروری بخصوص اندومتریوز و سندروم تخمدان پلی کیستیک نیز با افزایش خطر ابتلا به بیماری پریودنتال همراه است.

بر اساس نتایج مطالعه‌ای که روی بیش از 4 هزار زن انجام شد، زنان مبتلا به اندومتریوز در مقایسه با سایر زنان بیشتر در معرض ابتلا به بیماری پریودنتال قرار دارند.

این موضوع ممکن است با اختلال در تنظیم سیستم ایمنی نیز در ارتباط باشد.

در مطالعه کوچک دیگری محققان دریافتند که زنان مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک در مقایسه با زنان فاقد این بیماری به احتمال زیاد به التهاب لثه مبتلا هستند. نکته جالب در مورد این مطالعه این است که این زنان هیچ‌ کدام سیگاری‌‌‌، دیابتی یا چاق نبودند. این موضوع نشان می‌دهد که عاملی تنها مرتبط به تخمدان پلی کیستیک مسبب التهاب و بیماری لثه است.