کمبود استروژن چه عوارض و نشانه هایی دارد؟

هرچند بدن مردان نیز مقدار کمی استروژن تولید می کند، با اینحال استروژن یک هورمون زنانه است. کاهش استروژن می تواند باعث نگرانی فرد شود و نشانه خطراتی برای سلامتی باشد. اگرچه استروژن عمدتاً به رشد زن در دوران بلوغ و چرخۀ تولید مثل مربوط است، اما بر همه موارد، از سلامت استخوان تا سلامت عاطفی تأثیر می گذارد. میزان استروژن در زنان در هر سنی ممکن است به دلایل مختلف، پایین بیاید. در این مقاله به بررسی علتهای پایین بودن استروژن در خانمها و اثرات منفی آن می پردازیم. در انتها روشهای تشخیص و درمان استروژن پایین را به طور کامل تشریح می کنیم. 

موارد زیر جزو مهمترین حقایق درباره سطح پایین استروژن در بدن خانمهاست که برای شروع بحث اشاره به آنها لازم است:
• استروژن عمدتاً توسط تخمدان ها تولید می شود.
• سطح پایین استروژن می تواند اثرات متعددی روی بدن داشته باشد.
• زنان مبتلا به اختلالات خوردن مانند بی اشتهایی یا پرخوری، بیشتر در معرض خطر پایین بودن سطح استروژن قرار دارند.

دلایل کمبود استروژن

سطح استروژن به دلایل مختلف بسیاری تغییر می کند. ورزش بیش از حد ممکن است باعث پایین آمدن سطح استروژن در بدن شود. همچنین هر وضعیتی که روی تخمدان ها تأثیر بگذارد، می تواند سطح استروژن بدن را پایین بیاورد.
سن، مهمترین عامل برای کم شدن استروژن است. با بالا رفتن سن زنان و نزدیک شدن به یائسگی، به طور طبیعی سطح استروژن کم می شود. در واقع، کاهش سطح استروژن چندین سال قبل از یائسگی آغاز می شود. (مرحله پیش از یائسگی)
سطوح استروژن ممکن است به دلایل مختلفی از جمله موارد زیر کاهش یابد:
• نارسایی زودرس تخمدان
• شرایط مادرزادی مانند سندرم ترنر
• اختلالات تیروئید
• ورزش بیش از حد
• کاهش وزن شدید در اثر شیمی درمانی
• عملکرد پایین غده هیپوفیز
سابقه‌ خانوادگی-هورمونی نیز می تواند خطر ابتلا به استروژن پایین را افزایش دهد.

عوارض و نشانه های کمبود استروژن

علائم احتمالی پایین بودن سطح استروژن شامل دوره های پریودی نامنظم، ناباروری و افسردگی است. استروژن یکی از هورمونهای اصلی بدن است، بنابراین تأثیرات آن بسیار گسترده است. علائم پایین بودن سطح استروژن عبارتند از:

• اختلال در قاعدگی: استروژن یکی از هورمون های اصلی و مؤثر در چرخه قاعدگی است. استروژن پایین ممکن است باعث ایجاد دوره های نامنظم یا توقف قاعدگی شود.
• ناباروری: سطوح پایین استروژن می تواند مانع از تخمک گذاری شده و در نتیجه باعث ناباروری شود.
• استخوان های ضعیف: استروژن به حفظ سلامت و استحکام استخوان ها کمک می کند. با کاهش سطح استروژن، ممکن است استخوانها تحلیل بروند. به عنوان مثال، زنان بعد از یائسگی در معرض خطر افزایش پوکی استخوان و شکستگی استخوان هستند.
• مقاربت دردناک: استروژن می تواند روی روان‌سازی واژن تأثیر بگذارد. اگر سطح استروژن بیش از حد پایین باشد، خشکی واژن ایجاد شده و رابطه‌ جنسی دردناک می شود.
• گُر گرفتگی: گر گرفتگی معمولاً در طول دوره یائسگی به علت سطوح پایین استروژن اتفاق می افتد.
• افسردگی: استروژن به افزایش مقدار سروتونین کمک می کند. سروتونین یک ماده شیمیایی در مغز است که باعث بهبود خلق و خو می شود. کمبود استروژن ممکن است موجب کاهش سروتونین و در نتیجه تغییرات خلقی یا افسردگی شود.
• افزایش عفونت های دستگاه ادراری: کاهش سطح استروژن می تواند به نازک شدن بافت مجرای ادرار و در نتیجه افزایش عفونت های دستگاه ادراری منجر شود.
• تأثیر بر وزن: هورمون ها از جمله استروژن در کنترل وزن و نحوه ذخیره سازی چربی در بدن نقش دارند. سطوح پایین استروژن مانند دوران پیری و یائسگی ممکن است منجر به افزایش وزن شوند. در دوران یائسگی ممکن است مکان ذخیرۀ چربی در بدن زنان تغییر کند. معمولاً چربی‌ها در ناحیه‌ باسن و ران‌ ها ذخیره می‌ شوند اما با کاهش سطح استروژن، این مکان ها تغییر می کنند. براساس تحقیقات، کاهش استروژن در میانسالی با افزایش چربی شکمی همراه است. اگرچه افزایش وزن ناشی از پایین بودن میزان استروژن یک امر شایع است، اما می‌توان از آن جلوگیری کرد. استفاده از رژیم غذایی سالم و انجام ورزش منظم می‌تواند احتمال افزایش وزن در زنان را کم کند.

نشانه های کمبود استروژن

تشخیص پایین بودن سطح استروژن معمولاً با معاینه فیزیکی، بررسی سابقه پزشکی و علائم بیمار آغاز می‌شود. نشانه های آشکار استروژن پایین شامل گرگرفتگی و پریود نشدن است. اما برخی از این علائم ممکن است در اثر بیماری های دیگری مانند مشکلات تیروئیدی نیز ظاهر شوند. ممکن است پزشک برای تعیین علل پایین بودن سطح استروژن، آزمایش خون تجویز کند. همچنین پزشکان معمولاً آزمایش های بیشتری تجویز می کنند تا مطمئن شوند مشکلات بیمار از سطح پایین استروژن است و نه بیماری های دیگر.

درمان کمبود استروژن

لزوماً تمام زنان مبتلا به استروژن پایین به درمان نیاز ندارند. اما اگر علائم پایین بودن استروژن، نگران کننده باشد، درمان مناسب نیاز است. درمان بر اساس علت پایین بودن استروژن و علائم موجود، برای هر شخص متفاوت است. مهمترین روشهای درمان استروژن پایین عبارتند از:

هورمون درمانی

می توانید از جایگزینی هورمون برای درمان استروژن پایین استفاده کنید. معمولاً پزشکان داروهای جایگزین هورمون (HRT) را برای سطوح پایین استروژن تجویز می‌ کنند. انواع مختلفی از HRT در دسترس هستند. پزشک گاهی اوقات ترکیبی از هورمون های زنانه یعنی استروژن و پروژسترون را پیشنهاد می کند. ترکیب هورمون ‌ها ممکن است به متعادل شدن میزان استروژن در برخی از زنان مبتلا به علائم استروژن پایین کمک کند. پزشکان معمولاً ترکیبی از داروهای جایگزین هورمونی (HRT) را برای دوران پیش یا بعد از یائسگی تجویز می‌ کنند. عوارض جانبی HRT ممکن است التهاب، سردرد و خونریزی واژینال باشد.

می‌توانید HRT را به صورت خوراکی، موضعی، واژینال یا قرص‌های زیر پوستی استفاده کرده یا آن را تزریق کنید. دوز تعیین شده دارو برای افراد مختلف، متفاوت است. معمولاً داروهایی تجویز می شوند که با کمترین دوز بتوانند مشکل را کاهش دهند. همه زنان نمی‌توانند از HRT استفاده کنند، برای مثال، HRT ممکن است برای زنانی با سابقه سکته مغزی، حمله قلبی یا فشار خون بالا مناسب نباشد. بنابراین قبل از استفاده از HRT، درباره خطرات و مزایای آن با پزشک خود صحبت کنید.

استروژن درمانی

گاهی اوقات، پزشکان تنها استروژن را برای درمان برخی از زنان مبتلا به کمبود استروژن تجویز می کنند؛ به عنوان مثال برای زنانی که تخمدان‌های خود را از دست داده‌اند، استروژن درمانی کافی است. در برخی از موارد، پزشکان برای درمان علائم شدید دوران یائسگی نیز درمان با استروژن را تجویز می کنند.

درمان های طبیعی

مفید بودن داروهای طبیعی برای افزایش سطح استروژن به صورت علمی ثابت نشده است. با این حال ایجاد تغییرات اندکی در سبک زندگی و رژیم غذایی می تواند برای بهبود این مشکل مفید باشد. این تغییرات عبارتند از:
حفظ وزن سالم: از آنجایی که پایین بودن شدید وزن می تواند باعث کاهش سطح استروژن شود، حفظ وزن سالم ممکن است میزان استروژن بدن را متعادل کند.
کاهش تمرینات: ورزش شدید می‌تواند باعث کاهش تولید استروژن شود، بنابراین کاهش شدت تمرینات ورزشی ممکن است در افزایش سطح این هورمون مؤثر باشد.
سویا: مطالعاتی در مورد مزایای سویا برای درمان پایین بودن سطح استروژن انجام شده است. یافته ها نشان می دهند که ایزوفلاون‌های سویا می توانند علائم یائسگی ایجاد شده در اثر پایین بودن میزان استروژن را کاهش دهند. البته افزایش مصرف سویا ممکن است برای همه زنان مناسب نباشد، بنابراین بهتر است قبل از مصرف با پزشک خود مشورت کنید.

نکته پایانی درباره کمبود استروژن

سطح پایین استروژن می تواند بر سلامت کلی زنان تأثیر بگذارد. اگر علائمی از پایین بودن استروژن در بدنتان مشاهده کردید با پزشک خود مشورت کنید. اگرچه نتایج درمان به علت مشکل بستگی دارند، اما معمولا HRT ها مفید هستند. به یاد داشته باشید که مدت زمان درمان با HRT با توجه به وضعیت هر زن، متفاوت است.