فیبروم چیست؟
فیبروم رحم یکی از شایع ترین مشکلاتی است که زنان معمولا در دهه های دوم ، سوم و چهارم زندگی شان آن را تجربه می کنند.
فیبروم رحم، تومورهای خوش خیم (غیر سرطانی) بافت ماهیچه ای در رحم است که به آن ها میوما یا لیومیوم نیز گفته می شود. فیبروم ها هنگامی ایجاد می گردند که یک سلول عضله منفرد در دیواره رحم تکثیر می شود، رشد می کند و تومور غیر سرطانی ایجاد می شود. ما می دانیم فیبروم ها به طور معمول خطر سرطان را نشان نمی دهند و یا به شکل سرطان گسترش نمی یابند، بنابراین نباید کلمه "تومور" شما را بترساند. فیبروم ها می توانند شکل یا اندازه رحم و برخی اوقات دهانه رحم را تغییر دهند. خانم ها معمولاً بیش از یک تومور فیبروئیدی دارند اما فیبروم ها به صورت منفرد نیز وجود دارند. این که آیا فیبروم ها باعث ایجاد علائم می شوند یا به درمان نیاز دارند، بستگی به محل، اندازه و تعداد آن ها دارد. فیبروم های رحمی در اندازه بسیار ریز (دانه برنج) تا بزرگ (گریپ فروت یا حتی خربزه) هستند و در هر قسمت از رحم ممکن است یافت شوند. فیبروم ها معمولاً در داخل یا اطراف بدنه رحم یافت می شوند، اما بعضی اوقات در دهانه رحم نیز قرار دارند. بر اساس محل قرار گیری آن ها، سه نوع فیبروم وجود دارد:
-Subserosal که در دیواره بیرونی رحم و زیر غشا یا سروز رحم قرار دارند (که شامل 55٪ فیبروم ها می باشد)
-Intramural که در داخل دیواره عضلانی رحم یافت می شوند (شامل40٪ فیبروم ها می باشد)
-Submucosal، فیبروم ساب موکوزال یا فیبروم های زیر مخاطی داخل حفره رحم که درون پوشش داخلی رحم هستند (با فراوانی 5٪)
علائم فیبروم رحمی:
فیبروم رحم می توانند توسط پایه به رحم وصل شود و یا به رباط ها یا ارگان های اطراف مانند مثانه و روده فشار وارد کند. فیبروم ها به ندرت در خارج از حفره لگن یافت می شوند.
خانم های دارای فیبروم بزرگ، فیبروم های متعدد یا فیبروم هایی که روی اندام های دیگر فشار می آورند، دارای تعداد بیشتری از علائم فیبروم رحمی می باشند. در ادامه به شایع ترین علائم فیبروم رحمی اشاره می کنیم:
• دوره های پریود طولانی و سنگین
• خونریزی نامنظم قاعدگی
• درد یا احساس فشار در لگن، کمر یا پاها
• تکرر ادرار
• یبوست
• ناباروری
و یا علائم دیگری که بر سلامتی و کیفیت زندگی فرد تأثیر می گذارند.
فیبروم ها چقدر شایع هستند؟
فیبروم ها تقریباً 35 تا 77٪ زنان در سنین باروری را تحت تأثیر قرار می دهند، اگرچه شیوع واقعی فیبروم بسیار بیشتر است زیرا بسیاری از فیبروم ها بدون علامت هستند. علت دقیق بروز فیبروم های رحمی مشخص نیست، اما شواهدی وجود دارد که نشان می دهد ممکن است ترکیبی از عوامل ژنتیکی، هورمونی و عوامل محیطی در ایجاد فیبروم های رحمی تأثیرگذار باشند.
آیا فیبروم ها می توانند توانایی باروری را کاهش دهند؟
تقریباً 5 تا 10 درصد از زنان نابارور دارای فیبروم هستند و فیبروم ممکن است به تنهایی عامل ۱ تا 4/2 درصد ناباروری ها باشد. اندازه و محل قرار گیری فیبروم ها مشخص می کند که آیا روی باروری تأثیر می گذارند یا خیر. فیبروم هایی که در داخل حفره رحمی (میوم زیر مخاطی یا فیبروم ساب موکوزال) قرار دارند یا بسیار بزرگ می باشند (با قطر بیشتر از 6 سانتی متر) و یا فیبروم هایی که در بدنه رحم (میوم داخل عضلانی) وجود دارند، ممکن است روی توانایی باروری تأثیرگذار باشند. بیشتر زنان مبتلا به فیبروم، دچار مشکلات ناباروری نخواهند شد و توصیه می شود زنان نابارور مبتلا به فیبروم و همسران شان، قبل از اقدام به درمان فیبروم به طور کامل از نظر سایر مشکلات مربوط به باروری ارزیابی شوند. با اینحال در برخی تحقیقات گزارش شده است که با برداشتن فیبروم میزان بارداری از 25٪ به 42٪ افزایش یافته است. این مطالعات از این واقعیت پشتیبانی می کنند که فیبروم ها می توانند بر ناباروری تأثیر بگذارند.
تنها یک متخصص ناباروری می تواند در ارزیابی اینکه آیا فیبروم ها ممکن است از ایجاد بارداری جلوگیری کنند یا خیر، نظر قطعی دهد.
فیبروم ها چگونه باعث ناباروری می شوند؟
فیبروم های رحمی به طرق مختلفی ممکن است بر ناباروری تأثیر بگذارند، به طور مثال:
- با تغییر در شکل دهانه رحم ممکن است بر تعداد اسپرم هایی که می توانند وارد رحم شوند تأثیر بگذارد؛
- تغییر شکل رحم همجنین می تواند در حرکت اسپرم یا انتقال جنین اختلال ایجاد کند؛
- لوله های رحمی توسط فیبروم ها می توانند مسدود شوند؛
- فیبروم ها همچنین می توانند بر ضخامت لایه داخلی حفره رحم تأثیر بگذارند؛
- و جریان خون به حفره رحم نیز می تواند تحت تأثیر قرار گیرد.
این تغییرات ممکن است بر توانایی جنین در لانه گزینی تأثیر گذاشته، باعث کاهش رشد جنین و یا سقط جنین گردند.
چه ارتباطی بین فیبروم های رحمی و باروری وجود دارد؟
فیبروم های رحمی در بعضی از خانم ها ممکن است باعث ایجاد اختلال در توانایی بارداری و یا حفظ بارداری گردند که البته مورد نادری است.
فیبروم ها در روند تخمک گذاری اختلال ایجاد نمی کنند، اما می توانند مانع از لقاح و لانه گزینی جنین شوند.
از رایج ترین فیبروم ها که روی باروری تأثیر می گذارند، فیبروم ساب موکوزال یا زیر مخاطی است. در حالی که مکانیسم دقیق رابطه بین فیبروم های رحمی و باروری مشخص نیست، اما ممکن است که فیبروم ها برای رشد خود جریان خون را از اندومتر (لایه داخلی رحم) به سمت خود منحرف کنند و در نتیجه، کاهش خونرسانی به اندومتر از ضخیم شدن آن و در نتیجه لانه گزینی تخم لقاح یافته یا ایجاد جنین جلوگیری می کند.
به ندرت، انواع دیگر فیبروم ها می توانند روی باروری تأثیر بگذارند. با اینحال فیبروم های زیر جلدی بزرگ در قسمت بیرونی رحم می توانند دهانه رحم یا لوله های رحمی را مسدود کنند و مانع از سفر اسپرم یا تخمک بارور شده شوند.
فیبروم های بزرگ یا فیبروم های متعدد که ساختار رحم را تغییر می دهند نیز ممکن است باعث سقط جنین شوند، زیرا آنها توانایی کشش و رشد رحم برای پذیرش جنین در حال رشد را محدود می کنند.
آیا درمان فیبروم رحمی بر باروری تأثیر گذار است؟
از آنجا که بیشتر زنان مبتلا به فیبروم هیچ علائمی را تجربه نمی کنند، معمولا نیاز به درمان وجود ندارد و فقط پیگیری انتظاری انجام می شود. اما برای زنانی که علائم قابل توجهی دارند، درمان فیبروم رحمی و یا برداشتن فیبروم ممکن است برای سلامتی، آسایش و کیفیت زندگی آنها ضروری تلقی شود (بسیار شبیه به آندومتریوز). بر خلاف خود فیبروم ها، برخی اوقات درمان فیبروم رحمی است که بر روی باروری تأثیر می گذارد، بطور مثال:
Endometrial ablation•
یا تخریب لایه داخلی رحم (اندومتر) که از طریق بکارگیری روش هایی مانند سوزاندن یا لیزر اندومتر، فیبروم و یا خونریزی غیر طبیعی مرتبط با فیبروم ها را درمان می کند، ممکن است باعث اختلال در بارداری و گاهی حتی از دست رفتن همیشگی توانایی بارداری گردد.
• در طی روش آمبولیزاسیون شریان رحمی، ذرات ریزی در شریان های منتهی به رحم تزریق می شوند و باعث قطع جریان خون به سمت فیبروم ها می شوند. در حالی که این درمان با موفقیت می تواند تومورهای فیبروئیدی را کوچک کرده و از بین ببرد، اما در عین حال می تواند جریان خون به تخمدان ها را نیز به خطر بیاندازد و منجر به تسریع در کاهش ذخایر تخمدان و همچنین کاهش توانایی باروری گردد.
• هیسترکتومی (برداشتن رحم)
اعمال جراحی برای از بین بردن فیبروم ها به صورت شکمی (لاپاراتومی)، لاپاراسکوپی، روباتیک، هیستروسکوپی و غیره انجام می شوند.
در صورتی که تمایل دارید در آینده صاحب فرزند شوید، مهم است که قبل از انتخاب برنامه درمانی درباره علائم فیبروم رحمی و تاثیر احتمالی آن بر باروری با متخصص زنان صحبت کنید و در مورد آن تصمیم گیری نمایید.
هنگام انتخاب یک روش درمانی، الویت های خانم باید در نظر گرفته شود. تمایل به فرزندآوری در آینده، محل، اندازه و تعداد فیبروئید، از ملاحظات اساسی هنگام درمان فیبروم رحمی می باشد. در گذشته از روش های درمانی جراحی سنتی تهاجمی مانند هیسترکتومی و میومکتومی استفاده می شد اما استفاده از جراحی های کمتر تهاجمی مانند آمبولیزاسیون عروق رحمی در حال افزایش است. استفاده از این روش های درمانی جدیدتر دلگرم کننده است. با این حال، باید متذکر شد که هر روش کمتر تهاجمی، پتانسیل عود فیبروم را دارد.
در سامانه تله ویزیت، بصورت آنلاین توسط
دکتر فاطمه نعمت اللهی ویزیت شوید. جهت تله ویزیت روی لینک زیر کلیک کنید.