زنان به دلیل ساختار بدنی خاصی که دارند،باید بیشتر مراقب سلامت خود باشند. ناراحتی‌های زنان از شایع‌ترین مشکلاتی است که می‌تواند جسم زن را آزرده کند بنابراین باید نسبت به علائم هرچند کوچک حساس بود و به موقع نسبت به رفع آنها اقدام کرد. رحم به‌عنوان یکی از اجزای مهم دستگاه تناسلی زنانه که تخمدان‌ها را دربر گرفته، نقش مهمی در باروری زنان ایفا میکند و کوچک‌ترین نقصانی در این اندام، احتمال ناباروری را برای آنها به‌بار می‌آورد. ایجاد هر گونه آسیب، زخم یا عفونتی در داخل دیواره رحم می‌تواند بهانه‌ای برای آغاز چسبندگی رحمی باشد. به عبارتی، چسبندگی رحم به موقعیتی اطلاق میشود که در بافت دیواره پوششی رحم زخم‌هایی ایجاد میشود.
علائم این حالت روی حفره رحمی تاثیر گذاشته و معاینات دقیق پزشکی لازم است تا هرچه سریع‌تر پزشکان بتوانند بیماری را تشخیص داده و اقدامات درمانی را آغاز کنند. از شایع‌ترین علائم چسبندگی رحمی می‌توان به ناباروری، نامنظمی سیکل ماهیانه مانند کاهش خونریزی‌ها یا قطع ناگهانی سیکل‌های قاعدگی، درد دوره‌ای در ناحیه لگن و سقط‌های مکرر جنین اشاره کرد.
انواع چسبندگی‌ها در زنان
1- چسبندگی داخل رحم است
۲- چسبندگی در داخل لگن
هر یک از این دو حالت، موضوعی جداگانه است.
چسبندگی داخل رحمی در شرایط معمولی برای هیچ زنی اتفاق نمی‌افتد، چرا که پوشش درونی رحم یا مخاط آندومتر در رحم به طور طبیعی و مرتب ایجاد میشود و ریزش میکند که باعث به وجود آمدن قاعدگی میشود. اما گاهی اوقات تحت شرایطی این مخاط از بین می‌رود و کم‌کم به دلیل فقدان آندومتر، قسمت‌های مختلف داخلی رحم به هم می‌چسبند که اصطلاحا به آن «نشانگان آشرمن» گفته می شود.
چسبندگی رحم
چسبندگی رحم یا سندرم آشرمن، چسبندگی داخل رحمی در داخل رحم و یا دهانه رحم است. در بسیاری از موارد دیواره های جلویی و پشتی رحم به یکدیگر می چسبند. در موارد دیگر، چسبندگی فقط در قسمت کوچکی از رحم ظاهر می شود. میزان چسبندگی خفیف، متوسط یا شدید است. چسبندگی می تواند نازک یا ضخیم باشد، لکه دار در محل یا درهم و برهم باشد. چسبندگی معمولا عروقی نیست، که یک ویژگی مهم در درمان می باشد.
در بعضی موارد، چسبندگی هیچ علائمی نشان نمی دهند، اما نشانه های رایج عبارتند از:
- پریودی های بسیار سبک یا قطع دوره (آمنوره).
این حالت زمانی رخ می دهد که بافت زخم جایگزین اندومتر (پوشش داخلی رحم) شده است. در این حالت بافت در طول چرخه قاعدگی طبیعی خونریزی می کند. گاهی، بافت زخم، باز شدن دهانه رحم را متوقف می کند و باعث توقف جریان خونریزی قاعدگی می شود.
- درد لگن و گرفتگی
- درد شدید قاعدگی
- ناباروری یا سقط جنین مکرر
- اگر این علائم را دارید، باید با پزشک خود ملاقات داشته باشید. ما می توانیم هیستروسکوپی را برای بررسی پوشش رحم انجام دهیم و چسبندگی را بررسی کنیم. هیستروسکوپی یک روشی است که در آن یک تلسکوپ نازک، انعطاف پذیر، تلویزیونی را به داخل واژن و از طریق دهانه رحم وارد می کند تا به طور مستقیم داخل رحم مشاهده شود.
- همچنین می توانیم سونوگرافی ترانس واژینال برای اندازه گیری ضخامت اندومتر خود و بیوپسی رحم انجام دهیم تا بتوانیم بافت های اندومتری معمولی را بررسی کنیم.
دلایل چسبندگی رحم
چسبندگی رحم معمولا توسط آسیب به بافت رحم ایجاد می شود، مانند:
- کورتاژ تشخیصی یا کورتاژ برای سقط جنین
- کورتاژ مجدد برای خارج کردن باقی مانده جفت یا جنین
- جراحی رحم
- عفونت رحم یا لگن
- خونریزی شدید پس از تولد نوزاد
- مشکلات آندومتریوز
- سل ریوی - در کشورهای در حال توسعه رایج است
- با این حال، گاهی اوقات علت دقیق بیماری مشخص نیست
چسبندگی داخل رحمی چه علائم و عوارضی دارد؟
اگر چنین چسبندگی‌ای در رحم اتفاق بیفتد زنان ممکن است نازایی پیدا کنند، چرا که بافت داخل رحم محل لانه‌گزینی جنین است و با آسیب دیدن آن خطر نازایی به وجود می‌آید. همچنین ممکن است موجب سقط‌های مکرر یا دردهای زیر شکم یا قطع قاعدگی شود.
عوارض چسبندگی رحم
ناباروری شایع‌ترین پیامد چسبندگی رحم به شمار می‌رود و به عبارتی، 43 درصد از زنان مبتلا به چسبندگی‌های رحمی از ناباروری رنج می‌برند. بی‌نظمی‌های قاعدگی نیز بین زنانی که با این بیماری دست و پنجه نرم می‌کنند، به وفور مشاهده میشود.
در این میان آمارها نشان می‌دهد که نیمی از زنان مبتلا به چسبندگی رحم دچار ناباروری می‌شوند و شمار زیادی هم هرگز دچار بی‌نظمی‌های قاعدگی نمی‌شوند. شواهد حاکی از آن است که حدود 90درصد از موارد چسبندگی رحم از عوارض سقط جنین به‌شمار می‌رود ولی عفونت‌هایی مانند «سل دستگاه تناسلی» که در آمریکا شیوع بسیاری دارد، در بروز چسبندگی‌های رحمی نقش دارد.
علائم چسبندگی رحم
برای چسبندگی داخل رحم هیچ علامت خاصی وجود ندارد. ممکن است در بیماران خونریزی قاعدگی کم یا قطع شود یا قاعدگی دردناک، نازایی و سقط مکرر داشته باشند و وقتی بیمار با این علائم به پزشک مراجعه میکند احتمال ابتلا به چسبندگی رحم قوت می‌گیرد.
درمان چسبندگی رحم
وسیله‌ای داخل رحم قرار داده میشود تا این چسبندگی‌ها آزاد شود و سپس هورمون جایگذاری میشود تا مجددا چسبندگی ایجاد نشود. درمان این عارضه صددرصد نیست، ولی روش‌های درمانی از جمله روشی که ذکر شد روش‌های خوبی هستند که با روش‌های کمکی دیگر به کار گرفته میشود.
یک تا دو ماه برای ترمیم زمان لازم است تا بیمار قاعدگی‌اش از سر گرفته شود و بافت داخل رحم خود را ترمیم کند. اگر با این شیوه درمان صورت بگیرد، معمولا بازگشت اتفاق نمی‌افتد و مشکلی پیش نخواهد آمد. ولی بهتر است که اصلا نگذاریم این چسبندگی به وجود بیاید و در واقع پیشگیری از آن بهترین اقدام است.
جلوگیری از چسبندگی رحم
برای پیشگیری از ابتلا به چسبندگی رحم توصیه می شود قبل از ابتلا به نازایی و دچار شدن به جراحی های گزاف، پس از مشاهده هر گونه علامت عفونت به پزشک مراجعه کنید.بهتر است به طور مرتب حداقل یکی دو بار در سال به پزشک زنان مراجعه کنید و اگر عفونت لگنی داشته باشید، تحت درمان قرار بگیرید. به محض اینکه دچار ترشحات بد بو شده و احساس سوزش و خارش داشتید، باید سریع به پزشک مراجعه کنید. همچنین سالیانه برای تست پاپ اسمیر مراجعه کنید.
در صورت ازدواج، جلوگیری از بارداری برای مدت طولانی توصیه نمی شود. برخی زنان، هم دیر ازدواج می کنند و هم 7 تا 10 سال بعد از ازدواج تمایل به بارداری ندارند. این امر خطر ابتلا به اندومتریوز و عوارض ناشی از آن که چسبندگی رحم است را افزایش می دهد.
تشخیص چسبندگی رحم
تشخیص مستقیم این مشکل امکانپذیر نیست. پزشک با مشاهده علائم شما و یا اگر مشکلات باروری هم داشته باشید. به چسبندگی رحم شک میکند و با لاپاراسکوپی و یا عکس رنگی این عارضه مشخص میشود.
درمان چسبندگی رحم چگونه است؟
- اگر چسبندگی دردی ایجاد نکرده است و نمی خواهید باردار شوید، نیازی به درمان نیست. می توانید با پزشک خود در مورد گزینه ها و پیامدهای عدم درمان صحبت کنید. درمان چسبندگی رحم معمولا شامل جدا شدن بافت زخم و تلاش برای جلوگیری از ترمیم بافت زخم در محل چسبندگی است.
- هیستروسکوپ برای حذف چسبندگی داخل رحمی مورد استفاده قرار می گیرد، اما هنوز هم باعث سقط جنین می شود. لاپاروسکوپی نیز برای بررسی سطح رحم و جلوگیری از انجام آن به وسیله هیستروسکوپی انجام می شود. برای حذف بافت زخم، پزشک متخصص ممکن است به تجزیه چسبندگی هیستروسکوپی بپردازد. این یک عمل سرپایی است که در آن دکتر با استفاده از هیستروسکوپ به مشاهده لایه رحم و آشفتگی بافت زخم می پردازد. اگر بافت زخم پراکنده و نازک باشد، ممکن است پزشک بتواند از خود هیستروسکوپ استفاده کند تا از بین برود. اگر عمیق باشد، قیچی جراحی می تواند مورد استفاده قرار گیرد.
- اولتراسونوگرافی با وضوح بالا نیز همراه با هیستروکتومی استفاده می شود .
در موارد شدید، ممکن است بیش از یک روش برای موفقیت در برطرف کردن چسبندگی رحم استفاده شود. علاوه بر این، ممکن است هورمون یا NSAIDS (داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی) تجویز شود تا از چسبندگی دوباره جلوگیری شود. گاهی اوقات جراح توصیه می کند یک کاتتر پلاستیکی در داخل رحم قرار گیرد تا دیواره های رحم دور باقی بماند تا زمانی که کاملا بیمار خوب شود.
- پس از هیستروسکوپی چسبندگی رحم، در هر گونه حاملگی، احتمال عوارضی مانند زایمان زودرس، خونریزی سه ماهه سوم و عدم وابستگی جفت به رحم افزایش می یابد.
می توان با چند روش از رشد دوباره بافت زخم جلوگیری کرد:
هورمون درمانی
ممکن است یک رژیم 30 روزه استروژن خوراکی تجویز شود تا رحم را از بافت قدیمی پاک کند و اندومتری سالمی را دوباره بسازد.
بالون داخل رحمی
یک بالون پزشکی بالقوه یا IUD ( حاملگی با وجود دستگاه ای یو دی) که در حفره رحم قرار می گیرد می تواند به رحم کمک کند که بافت نرمال را دوباره بازسازی کند.
هیستروسکوپی تکراری
به طور معمول، پزشک پس از یک یا دو هفته بعد از هیستروسکوپی دوره قبلی، هیستروسکوپی دوم یا سوم را برنامه ریزی می کند. این هیستروسکوپی برای حذف هر گونه بافت باقی مانده می باشد. بهبود پس از هیستروسکوپی متفاوت است. اگرچه بیشتر خانم ها دوباره مطابق قبل پریود می شوند، باردار می شوند و می توانند بارداری را به سرانجام برسانند.
چسبندگی داخل لگنی
آن چسبندگی که بین مردم مصطلح است در واقع چسبندگی لگن است که در اطراف رحم یا بیرون از رحم اتفاق می‌افتد که بین رحم، تخمدان‌ها، جداره روده و جداره شکم یا جداره لگن چسبندگی ایجاد میکند.باز هم عفونت‌ها در صدر علل به وجود آمدن این عارضه هستند. عفونت‌های ناشی از میکروب «کلامیدیا» یکی از علت‌های این چسبندگی است.
بیماری‌هایی که می‌تواند ابتلا به چسبندگی رحم را زیاد کنند، کدامند؟
یکی از بیماری‌هایی که می‌تواند احتمال ابتلا به چسبندگی رحم را زیاد کند آندومتریوز است که در این بیماری، بافت داخل رحم بیرون از رحم ایجاد میشود و می‌تواند چسبندگی‌های زیادی را داخل لگن ایجاد کند.در عفونت‌های ناشی از بیماری سل و نیز در کسانی که آپاندیسیت کهنه دارند و دیر به آن رسیدگی شده یا سوراخ شده، همچنین در زنانی که اعمال جراحی شکمی داشته‌اند یا به عنوان نمونه، روده‌شان مورد جراحی قرار گرفته ممکن است چسبندگی در لگن و شکم ایجاد شود. ایجاد بیماری‌های شکمی مانند آپاندیسیت در افراد اجتناب‌ناپذیر است و هیچ‌کس نمی‌تواند جلوی آن را بگیرد ولی توصیه می‌کنیم که برای هر نوع بیماری، هر چقدر زودتر اقدام شود و از پیشرفت آن جلوگیری شود.
در سامانه تله ویزیت، بصورت آنلاین توسط
دکتر فاطمه نعمت اللهی ویزیت شوید. جهت تله ویزیت روی لینک زیر کلیک کنید.