در دوران بارداری، رشد جنین موجب فشار بر دهانه رحم می شود. این فشار می تواند پیش از آمادگی جنین برای تولد، منجر به باز شدن دهانه رحم شود. این عارضه نارسایی دهانه رحم یا ضعف دهانه رحم نام دارد که می تواند به سقط یا زایمان زودرس منتهی شود. اما بطور کلی این عارضه در هر 100 بارداری تنها در 1 بارداریوجود دارد.
تنها هدف بارداری، به سلامت رساندن جنین به ماه نهم است.
البته دلیل اکثر سقط ها در سه ماهه اول بارداری، ناهنجاری های کروموزومی است. اما در سه ماهه دوم و سوم، نارسایی دهانه رحم دلیل عمده از دست رفتن بارداری بشمار می اید. اما خوشبختانه بر طبق گزارشات، این عارضه به هیچ عنوان متداول نیست.
علت ایجاد نارسایی دهانه رحم چیست؟
هر یک از دلایل زیر می تواند موجب ایجاد این عارضه شود:
- سابقه جراحی دهانه رحم
- آسیب دیدگی در زایمان قبلی
- شکل غیرطبیعی رحم یا دهانه رحم بدلیل نقص مادرزادی همه سابقه آسیب یا جراحت دهانه رحم مانند عمل کورتاژ (به دلیل سقط)
- استفاده از داروی دی اتیل استیلی بسترول.
چگونه می توانم از وجود این عارضه مطلع شوم؟
نارسایی دهانه رحم در معاینات بارداری بطور مرتب بررسی نمی شود، به همین دلیل معمولاً تنها پس از سقط در سه ماهه دوم یا سوم مشخص می شود. اما می توان با انجام یک سونوگرافی پیش از بارداری یا در اوایل بارداری، از احتمال خطر نارسایی دهانه رحم یا عوامل محرک ان مطلع شد. پزشک شما می تواند این عارضه را بوسیله معاینه لگن و یا سونوگرافی تشخیص دهد. در سونوگرافی میزان گشادی و طول دهانه رحیم اندازه گیری می شود.
نارسایی دهانه رحم تا میزان شایع است؟
ضعیف یا نارسایی دهانه رحم تقریبا در یک تا دو درصد بارداری ها رخ می دهد. ولی با این حال می توان گفت که نارسایی دهانه رحم دلیل ۲۵ درصد از سقط های سه ماهه دوم بشمار می رود.
درمان نارسایی دهانه رحم چیست؟
برای درمان این عارضه می توان طی یک عمل جراحی، دهانه رحم را بست. این جراحی دوخت دهانه رحم نام دارد و معمولا بین هفته های ۱۶-۱۴ بارداری انجام می شود. و برای جلوگیری از بروز مشکل در زمان زایمان، بخیه های دوخت بین هفته های ۳۸-۳۶ بارداری برداشته می شوند. با این حال کشیدن بخیه ها و باز کردن دهانه رحم منجر به زایمان فوری نمی شود.
در صورت بروز موارد زیر، دوخت دهانه رحیم کارساز نیست:
- اگر نارسایی و ضعف دهانه رحم افزایش یافته باشد
- دهانه رحم ۴ سانتی متر باز شده باشد
- کیسه آب پاره شده باشد
مشکلات احتمالی حاصل از دوخت دهانه رحم عبارتند از: پارگی رحم، خونریزی شدید زایمان، مشکلات مثانه، پارگی دهانه رحم، زایمان زودرس و پارگی زودرس کیسه آب. احتمال بروز این مشکلات بسیار پایین است، بطوریکه بیشتر پزشکان بر این باورند که دوخت دهانه رحم می تواند جان جنین را نجات دهد، به همین دلیل ارزش رویارویی با مشکلات احتمالی را دارد.
دوخت دهانه رحم
از آنجاییکه اگر دهانه رحم ضعیف بوده و یا دچار «نارسایی دهانه رحم» باشد، احتمال تولد نوزاد پیش از موعد زایمان افزایش می یابد، چرا که دهانه رحم بسیار زوردتر از زمان مشخص باز می شود. در این شرایط پزشک می تواند برای پیشگیری از تولید زودهنگام، دهانه رحم را بدوزد.
سرکلاژ یا دوخت دهانه رحم چیست؟
دهانه رحم پایین ترین بخش رحم است و تا واژن امتداد دارد. برای درمان نارسایی این عضو در دوران بارداری از عمل جراحی بنام سرکلاژ برای دوختن دهانه رحم استفاده می شود.
به چه منظور از دوخت دهانه رحم استفاده می شود؟
جراحی دوختن دهانه رحم در صورتی انجام می شود که دهانه رحم با فشار حاصل از پیشرفت بارداری در معرض خطر باز شدن قرار داشته باشد.
چه زمانی دهانه رحم را می دوزند؟
مناسب ترین زمان جراحی دوخت دهانه رحم، ماه سوم و یا به عبارتی هفته ۱۴-۱۲ بارداری است. با این حال ممکن است برخی از بانوان دیرتر از این زمان به این جراحی نیاز داشته پس از شروع باز و یا کوتاه شدن دهانه رحم بسیار ضروری خواهد بود.
اگر نیاز به جراحی اورژانسی سرکلاژ یا دوخت دهانه رحم داشته باشید، در بارداری بعدی نیز احتمالاً به این عمل نیاز خواهید داشت.
درمان جایگزین جراحی دوخت دهانه رحم چیست؟
اگر دهانه رحم در اواخر بارداری دچار تغییرات شود، یا باز شده باشد، استراحت مطلق می تواند بهترین جایگزین باشد.
مزایای دوخت دهانه رحم چیست؟
دوخت دهانه رحم از زایمان زودهنگام یا سقط در اثر نارسایی دهانه رحم پیشگیری می کند. این عمل جراحی در ۸۵ تا ۹۰ درصد موارد موفقیت آمیز است. این جراحی زمانی موثر است که نارسایی دهانه رحم شدید باشد، اما متاسفانه تشخیص این نارسایی بسیار دشوار است و ممکن است دقیق نباشد.
چرا همه بانوانی که سابقه زایمان پیش از موعد دارند، نمی توانند از دوخت دهانه رحم استفاده کنند.
تنها بانوانی که دارای دهانه رحم غیرطبیعی یا ضعیف هستند می توانند از این جراحی استفاده کنند. چرا که در بانوان دیگر حتی با کمک این جراحی، سایر مشکلات می توانند موجب زایمان زودهنگام شوند. کسانی که تحت عمل جراحی دوخت دهانه رحم قرار می گیرند، برای کنترل مشکلاتی همچون عفونت و درد زایمان پیش از موعد، باید بطور مرتب معاینه شوند.
پیش از جراحی دوخت دهانه رحم باید چه کرد:
- پیشینه پزشکی شما بررسی می شود
- تعدادی آزمایش از دهانه رحم شما انجام می شود و متخصص بارداری های پرخطر، یک سونوگرافی واژینال نیز انجام می دهد.
- پزشک شما در مورد روش های کنترل درد در جراحی توضیح خواهد داد.
- بهتر است سوالات و موارد نگرانی خود را یادداشت کنید تا در مورد آنها با پزشک تان مشورت کنید.
در طی عمل جراحی دوخت دهانه رحم چه می گذرد؟
بیشتر بانوان در طی جراحی از بیهوشی، بی حسی نخاعی یا اپیدورال برای تسکین درد بهره می برند. پزشک پس از بیهوشی یا بی حسی، با نوعی نخ مقاوم دور دهانه رحم را بخیه و سپس گره می زند، بطوریکه تمامی دهانه بسیار محکم بسته شود.
روند پس از جراحی چگونه خواهد بود؟
- ممکن است پس از جراحی برای چند ساعت یا یک شب در بیمارستان بمانید تا از نظر علائم زایمان زودرس، انقباضات رحمی یا درد تحت نظر باشید.
- شاید بلافاصله پس از جراحی دچار کمی خونریزی و گرفتگی عضلانی خفیفی شوید که پس از چند روز متوقف می شوند. علاوه بر این علائم ممکن است شاهد ترشحات غلیظ واژینال نیاز باشید که تا پایان بارداری ادامه خواهند داشت.
- داروهای لازم برای جلوگیری از عفونت و زایمان زودرس به شما داده می شود.
- ۳-۲ روز پس از جراحی باید در خانه استراحت کنید و از آنجام هرگونه فعالیت غیر ضروری همه پزشک تان به شما خواهد گفت دقیقا از چه زمانی اجازه دارید فعالیت روزمره خود را آغاز همه اغلب توصیه می شود از یک هفته پیش از جراحی تا حداقل یک هفته پس از آن از برقراری رابطه جنسی اجتناب کنید.
بخیه های دهانه رحم تا چه زمانی باید بسته بمانند؟
می توان تا پیش از پاره شدن کیسه آب یا شروع انقباضات دهانه رحم بخیه ها را حفظ کرد. در بیشتر موارد می توان بدون هیچ مشکلی بخیه ها را در مطب پزشک کشید. روند این کار شبیه به تست پاپ اسمیر است و شاید با کمی خونریزی خفیف همراه باشد.
دوخت دهانه رحم چه خطراتی دارد؟
احتمال بروز خطر به اندازه ای پایین است که اکثر متخصصین زنان این روش را نوعی نجات زندگی جنین به شمار می آورند و معتقدند انجام این کار ارزش رویارویی با خطرات احتمالی را دارد.
خطرات احتمالی:
- انقباضات زودرس رحمی
- ناتوانی دهانه رحم (نا توانایی دهانه رحم جهت باز شدن هنگام زایمان)
- پارگی کیسه آب
- عفونت دهانه رحم
- پاره شدن دهانه رحم بر اثر شروع زایمان قبل از کشیدن بخیه های دوخت
- برخی خطرات ناشی از بیهوشی عمومی مانند: حالت تهوع و استفراغ
چه علائمی پس از دوختن دهانه رحم، نشان دهنده بروز یک مشکل است؟
بهتر است با مواجه شدن با هر یک از علائم زیر پس از دوخت دهانه رحم حتما به پزشک متخصص زنان خود مراجعه کنید:
- انقباض یا گرفتگی رحم
- درد زیر شکم یا انتهای کمتر که مانند درد زایمان بطور مرتب شدت می گیرد و کاهش می یابد.
- خونریزی واژینال
- تب بالای ۳۷٫۸ درجه سانتیگراد
- حالت تهوع واستفراغ
- ترشحات بدبوی واژینال
- پاره شدن کیسه آب جنین یا نشت آب از واژن
آیا در بارداری های بعدی نیز باید از دوخت دهانه استفاده کرد؟
بیشتر بانوانی که در یک نوبت بارداری خود به دوخت دهانه رحم نیاز دارند، معمولاً در بارداری های بعدی نیز به این جراحی نیاز خواهد داشت.