امروزه با پیشرفت علم و تکنولوژی، برای تمام محققان عرصه ناباروری معلوم شده که نازایی تنها یک مشکل زنانه نیست، بلکه فاکتورهای مردانه نیز در این امر دخالت دارند و با وجود آنکه در گذشته عنوان می‌شده که بخش عمده‌ای از علل ناباروری را باید در زنان جست‌وجو کرد، پزشکان امروز اذعان دارند که نقش زوجین در این امر یکسان است و زن و مرد هر دو حدود ۳۵ تا ۴۰ درصد از علل ناباروری را شامل می‌شوند.
چه زمان زوج را نابارور می‌دانیم؟
زن و شوهری که به مدت یک سال به صورت مداوم و بی‌وقفه بدون بهره‌مندی از هیچ نوع ابزار و وسیله پیشگیری برای بچه‌دار شدن تلاش می‌کنند اما با وجود تلاش‌های آن‌ها بارداری انجام نمی‌شود، باید هوشیار باشند و برای بررسی موقعیت خود نزد متخصص ناباروری بروند. این در حالی است که زوج در طول یک سال بعد از سیکل قاعدگی خونریزی زن و همزمان با مکانیسم آماده شدن تخمک برای بچه‌دار شدن اقدام کنند. به این ترتیب در هر سیکل قاعدگی که ۱۲ دفعه در سال اتفاق می‌افتد، ۱۰ تا ۲۰ تخمک با‌لغ می‌شود و در نهایت یک تا ۲ عدد از آن‌ها آزاد می‌شود. در این حالت یک روز بعد از رابطه زناشویی اسپرم به سمت لوله‌های رحمی که تخمک در آن‌ها مستقر است حرکت می‌کند و بارداری شکل می‌گیرد.
در شرایطی که این روند ۱۲ بار بعد از سیکل قاعدگی زن و تخمک‌گذاری او انجام شود و بارداری اتفاق نیفتد در این حالت باید احتمال نازایی این زوج مورد بررسی قرار گیرد که چه دلیلی برای آن وجود دارد. اینگونه نیست که به همین سادگی به زوج بگوییم نابارور است.
عوامل ناباروری در مردان
دلایل مختلفی احتمال ناباروری را در مردان به وجود می‌آورد که بروز هر یک از این احتمال‌ها می‌تواند بارداری را در زوج دچار اختلال کند. در این شرایط متخصصان پس از ۱۲ بار تکرار تلاش برای بچه‌دار شدن، در صورت به دست نیامدن نتیجه و مشخص شدن این موضوع که دلیل ناباروری در مرد نهفته است برای بررسی‌های بیشتر، کسب نتیجه و شناسایی و درمان علت ناباروری اقدام می‌کنند. در این شرایط گاهی ممکن است اسپرم سالم وجود نداشته باشد یا اسپرم شکل و فرم مناسبی برای باروری نداشته باشد. علاوه بر این گاهی ممکن است اسپرم به اندازه کافی فعال و محرک نباشد
احتمال‌های دیگری نیز وجود دارد که ناباروری در مردان را سبب می‌شود و آن این است که اسپرم در مسیر رسیدن به رحم و پیش از لقاح از بین برود یا امکان رسیدن اسپرم به تخمک به دلایلی وجود نداشته باشد یا عوامل مناسب برای لقاح وجود نداشته باشد که در این۲ مورد اخیر باید فاکتورهای مناسب برای بارداری اسپرم و تخمک را مورد بررسی قرار داد. همه این‌ها موجب می‌شود تا با وجود تلاش‌های زوج بارداری اتفاق نیفتد.
۱۰ درصد از مردانی که نابارور هستند به دلیل آنکه در گروه افراد آزواسپرمی قرار می‌گیرند ناباروری را تجربه می‌کنند. این گروه در بافت بیضه خود هیچ اسپرمی ندارند . آزواسپرمی ۲ عامل دارد؛ گاهی ممکن است مجاری‌ای که اسپرم را از بیضه تخلیه می‌کند مسدود شده باشد که یکی از مهم‌ترین علت‌های این انسداد می‌تواند ابتلا به عفونت‌های جنسی و حتی عفونت‌های ادراری باشد که فرد در سال‌های دور یا نزدیک تجربه کرده است.
در این شرایط باید فورا برای درمان اقدام کرد
در بعضی موقعیت‌ها مردان باید خیلی سریع برای درمان ناباروری اقدام کنند و نیازی نیست برای ۱۲ ماه روند درمانی را ادامه دهند. وقتی بیضه مرد به علت بیماری دچار عفونت شده باشد یا بر اثر حادثه یا تصادف، ضربه در گذشته یا در حال حاضر ضربه خورده باشد باید برای بررسی بیشتر سریع‌تر به متخصص ناباروری مراجعه کند. علاوه بر این در شرایطی که رویش مو‌ها در بدن مرد طبیعی نباشد یا مرد دچار کوتاهی یا بلندقامتی مفرط باشد، در این شرایط نیز بهتر است هر چه سریع‌تر برای درمان ناباروی اقدام کند و در نهایت افرادی که در خانواده آن‌ها سابقه ناباروری وجود دارد به ویژه در میان بستگان درجه یک آن‌ها، بهتر است برای درمان زود‌تر به متخصص مراجعه کنند و نیازی نیست برای مشخص شدن اختلال در روند ناباروریشان ۱۲ ماه صبوری به خرج دهند.
هزینه‌های درمان چقدر است؟
از آنجا که بسیاری از تجهیزات و داروهایی که برای درمان ناباروری در کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد، وارداتی است، تحریم‌های اخیر تاثیر زیادی بر هزینه‌های تامین دارو و تجهیزات گذاشته و این مسئله موجب شده تا هزینه‌های درمان ناباروری دو برابر شود. در حال حاضر هزینه هر دوره درمان ناباروری اعم از دارو، خدمات پاراکلینیکی و اتاق عمل بسته به میزان مشکلات زوج‌ها بین ۲. ۵ تا ۵ میلیون تومان هزینه به دنبال دارد و هر زوج برای درمان باید ۳ تا ۴ دوره درمانی را پشت سر بگذارد که بخشی از این هزینه‌ها مربوط به بخش تشخیص دلایل نازایی برای برخی زوج‌هاست. در این شرایط جراحی‌های تشخیصی به زوج‌ها توصیه می‌شود که در کنار سونوگرافی و آزمایش‌های مختلف حدود ۵۰ تا ۵۰۰ هزار تومان هزینه دارد و مابقی هزینه‌ها در بخش درمان مربوط به داروهایی است که باید توسط زوج مصرف شود، مثل نسخه‌ها و داروهایی که گاهی باید سه تا چهار بار برای درمان قطعی تجویز شود.
شایع‌ترین علت ناباروری در مردان
۸۰ تا ۹۰ درصد مردان به دلیل الیگواسپرمی ناباروری را تجربه می‌کنند. این گروه از مردان اسپرم تولید می‌کنند اما اسپرم آن‌ها مشکلاتی دارد. مثلا گروهی از این مردان تعداد اسپرم کمی دارند و تعداد اسپرم آن‌ها زیر ۲۰ میلیون در میلی‌لیتر است. این مسئله دلایل مختلفی دارد و گاهی موقتی و قابل درمان است. باید توجه داشت در این شرایط اسپرم توانایی رسیدن به تخمک را ندارد و نمی‌تواند فرد را بارور کند که خوشبختانه برای درمان این مورد راه‌حلی وجود دارد و می‌توان با خارج کردن تخمک از بدن زن و تزریق کردن اسپرم مرد به داخل تخمک زن برای باروری اقدام کرد.
در مواردی که اسپرم وجود دارد اما توانایی رساندن خود به تخمک را ندارد یعنی تحرک لازم را ندارد یا در جای خود تحرک نشان می‌دهد و نمی‌تواند از مسیر لوله‌های رحمی به تخمک برسد، می‌توان با راهکارهایی برای غلبه بر این اختلال اقدام کرد و درمان را انجام داد.
تراتواسپرمی و ناباروری مردان
یکی دیگر از عواملی که باعث ناباروری در مردان می‌شود و در بسیاری از مردان نابارور دیده می‌شود تراتواسپرمی است که به شکل ظاهری و وضعیت اسپرم‌ها مربوط می‌شود. در شرایطی که بیش از ۴ درصد اسپرم‌های مرد شکل طبیعی و نرمال نداشته باشد، در این شرایط قادر به ایجاد جنین طبیعی نیستند. بروز این اختلال دلایل مختلفی دارد که یکی از مهم‌ترین آن‌ها آسیب به بافت بیضه و عوامل بیرونی و محیط است که به طور مستقیم بر اسپرم و ظاهر آن نیز تاثیر می‌گذارد