دلیل، علائم و درمان پارگی پرینه در زایمان طبیعی

تولد کودک و زایمان گاهی ممکن است منجر به ایجاد پارگی‌هایی شود که از عوارض زایمان طبیعی است. یکی از این پارگی‌ها، پارگی ناحیۀ است که احتمال وقوع آن هنگام زایمان بین ۱۰ تا ۲۰ درصد است. به ناحیه میان واژن و مقعد در زنان پرینه می گویند، اگر در طول دوران بارداری عضله این ناحیه تقویت نشود نمی تواند هنگام زایمان طبیعی توانایی کشسانی و انعطاف پذیری خوبی داشته باشد و در نتیجه فشار سر کودک برای خروج، منجر به پارگی می شود.

پارگی پرینه در زایمان طبیعی

حدود 90 درصد از مادران در حین زایمان طبیعی دچار پارگی دهانه واژن می شوند. در حقیقت پارگی خفیف دهانه واژن جزیی از روند بسیاری از زایمان های طبیعی است، بطور معمول 99 درصد پارگی های دهانه واژن و پرینه در زایمان طبیعی بصورت خفیف هستند و به سرعت التیام پیدا می کنند.

با این حال بسیاری از مادران از پارگی دهانه واژن در حین زایمان طبیعی می ترسند و می خواهند با هر هزینه ای از آن جلوگیری کنند. می توان گفت که تقریباً غیر ممکن است که از پارگی پرینه در زایمان طبیعی اجتناب کرد، اما می توان احتمال آسیب شدید آن را کاهش داد.

دلیل پارگی پرینه

در حین مرحله دوم زایمان طبیعی، سر کودک به درون واژن پایین می آید و به سمت ناحیه میان دوراه یعنی ناحیه بین واژن و مقعد که پرینه نام دارد حرکت می کند. پوست ناحیه پرینه که بین واژن و مقعد قرار دارد، باید نازک شود و دور سر کودک کش بیاید.

همان طور که سر جنین به سمت جلو حرکت می کند، لبه بیرونی و خروجی واژن به اندازه دور سر کودک باز می شوند. اگر پوست و عضله ناحیه پرینه به اندازه کافی توانایی کشسانی و انعطاف پذیری نداشته باشند، منجر به پارگی این ناحیه می شوند.

عواملی که احتمال پاره شدن ناحیه بین واژن و مقعد را افزایش می دهند شامل موارد زیر هستند:

کودک درشت
نژاد آسیایی
صورت جنین به سمت جلو باشد
افزایش وزن زیاد در بارداری
اولین زایمان طبیعی

هیچ مادری در حین زایمان طبیعی نمی تواند پاره شدن میان دوراه را احساس کند زیرا در این مرحله فشار بسیار زیادی اتفاق می افتد که درد پارگی در مقابل آن ناچیز است. در اغلب موارد مادر تا قبل از زمانی که پزشک به او اطلاع دهد که پارگی اتفاق افتاده، نمی تواند متوجه آن شود به همین دلیل با شنیدن این خبر کاملاً متعجب می شود.

در سامانه تله ویزیت، بصورت آنلاین توسط دکتر فاطمه نعمت اللهی ویزیت شوید. جهت تله ویزیت روی لینک زیر کلیک کنید.

https://www.televisit24.com/drnematolahi

انواع پارگی پرینه در زایمان طبیعی

این پارگی‌ها در اولین زایمان طبیعی شایع‌تر است و میزان آن از شکاف‌ها و خراش‌های کوچک تا پارگی عمیق در ماهیچه‌های پایین لگن را شامل می‌شود. هنگام زایمان طبیعی ممکن است در زمان خروج، سر نوزاد به ناحیۀ پرینه فشار وارد کند و باعث کشیدگی پوست و ماهیچه‌های اطراف ناحیۀ واژن شود. در چنین حالتی پزشک ممکن است تصمیم به عمل اپیزیوتومی بگیرد که برای انجام آن، برشی را در ناحیۀ پرینه ایجاد می‌کند تا خروج کودک را تسریع کند، اما واقعیت این است که حتی در صورت ایجاد برش اپیزیوتومی، باز هم خطر پارگی ‌وجود خواهد داشت. پارگی پرینه در اثر زایمان می‌تواند درجه‌های مختلفی داشته باشد. انواع پارگی‌های ممکن در فرایند زایمان شامل موارد زیر است:

پارگی ناحیه پرینه (بین واژن و مقعد) به 4 دسته تقسیم می شود:

پارگی پرینه درجه اول:

پارگی درجه اول، یک پارگی سطحی شامل پوست پرینه و بافت اطراف دهانۀ واژن است. این نوع پارگی اغلب آن‌قدر کوچک است که معمولاً بدون بخیه یا تنها با چند بخیه به سرعت التیام می‌یابد و عموماً آزاردهنده نیست.

پارگی پرینه درجه دوم:

پارگی درجه دوم عمیق‌تر است و به ماهیچه‌های زیرین کشیده می‌شود. این پارگی نیاز به بخیۀ لایه به لایه دارد، باعث درد و ناراحتی می‌شود و معمولاً التیام آنها چند هفته طول می‌کشد. بخیه‌ها در دوره التیام جذب می‌شود.

پارگی پرینه درجه 2 شامل پارگی پوست و ماهیچه زیر آن بوده و معمولاً به چند بخیه احتیاج دارد.

پارگی های شدید تر بسیار نادر بوده و در 1 درصد موارد اتفاق می افتند که معمولاً ناشی از برش دادن این ناحیه توسط پزشک صورت می گیرد که به آن اپیزیوتومی گفته می شود.

پارگی پرینه درجه 3

در پارگی پرینه درجه 3 ،پوست واژن، پوست بین واژن و مقعد (ناحیه پرینه) و عضله اطراف مقعد پاره می شوند.

پارگی پرینه درجه 4

پارگی پرینه درجه 4 مانند پارگی درجه 3 بوده با این تفاوت که عضله اسفنکتر مقعد و بافت اطراف مقعد را نیز شامل می شود. هر دوی پارگی درجه3 و 4 می تواند عملکرد عضلات مقعد و لگن را تحت تاثیر قرار دهند.

سایر پارگی‌ها:

همچنین این پارگی ممکن است در بافت‌های دیگر نیز رخ دهد. برخی از زنان در بالای واژن، نزدیکی مجرای ادرار دچار پارگی می‌شوند. این حالت تحت عنوان پارگی نزدیک به مجرای ادرار (periurethral) نیز شناخته می‌شود. این پارگی اغلب بسیار کوچک است و بدون بخیه یا تنها با چند بخیه التیام می‌یابد. با توجه به این که این پارگی عضله را درگیر نمی‌کند، معمولاً با سرعت بیشتری بهبود می‌یابد و نسبت به پارگی پرینه درد کمتری دارد. با این حال، این پارگی معمولاً باعث احساس سوزش در زمان ادرار می‌شود.

دلایل افزایش احتمال پارگی درجه سوم یا چهارم

پارگی‌های هنگام زایمان می‌تواند برای هر کسی اتفاق بیفتد، اما احتمال بروز آنها در افراد زیر بیشتر است:

زنانی که اولین زایمان طبیعی خود را تجربه می‌کنند.
زنانی که سابقۀ زایمان طبیعی داشته‌اند و پارگی درجه سوم یا چهارم برای آنها اتفاق افتاده است.
زنانی که زایمان آنها با استفاده از وسایل کمکی جهت خروج سر، به خصوص فورسپس صورت گرفته است.
زنانی که عمل اپیزیوتومی را در زایمان‌های گذشتۀ خود انجام داده‌اند.
زنانی که کودک آنها بزرگ‌تر از حالت عادی است.
زنانی که کودک آنها در وضعیت خلفی قرار داشته باشد.
زنانی که در زمان زایمان، فشار بیشتر و طولانی‌تری می‌آورند.
زنانی که فاصلۀ بین دهانۀ واژن و مقعد در آنها کوتاه‌تر از حد متوسط است.

درمان و بهبود پارگی زایمان

در صورت وقوع پارگی یا انجام عمل اپیزیوتومی، این ناحیه از بدن شما نیاز به بخیه خواهید داشت. پزشک ابتدا با تزریق مستقیم داروی بی‌حسی به نواحی مورد نظر، آنها را بی‌حس می‌کند و پس از آن با توجه به میزان پارگی، ناحیۀ مورد نظر را به صورت لایه به لایه بخیه خواهد زد. پس از بخیه، باید به مدت حداقل ۱۲ ساعت روی محل زخم، یخ بگذارید. اگر پارگی بیشتر از یک شکاف کوچک باشد، احتمال درد بیشتر خواهد بود. در این صورت شاید پزشک با توجه به درد شما، داروی مسکن تجویز کند. آزردگی ناشی از این پارگی‌ها ممکن است سه ماه یا بیشتر طول بکشد. اگرچه در پارگی‌های سطحی، دوران نقاهت ممکن است تنها چند هفته طول بکشد. در اینجا نکته‌هایی در مورد دورۀ نقاهت بعد از پارگی‌های شدید درجه سوم یا چهارم ارائه شده است:

ادرار یا مدفوع کردن می‌تواند دردناک باشد. از پزشک خود بخواهید تا برای شما نرم‌کنندۀ مدفوع تجویز کند و می‌توانید مصرف آن را تا چندین هفته ادامه دهید.
در صورت نیاز به دفع، خودتان را نگه ندارید و به دستشویی بروید، زیرا ممکن است دچار یبوست شوید.
تا زمانی که پزشک به شما اجازه نداده است، رابطۀ جنسی نداشته باشید.
از قرار دادن شیاف یا هر چیز دیگری در داخل مقعد خودداری کنید.
پارگی اسفنکتر یا پارگی منتهی به رکتوم در زنان، احتمال بی‌اختیاری در دفع گاز معده یا مدفوع را افزایش می‌دهد. اگر از این مشکلات رنج می‌برید با پزشک خود در این مورد صحبت کنید.

روش های جلوگیری از پارگی پرینه

نوعی از پارگی‌های هنگام زایمان که کمتر شیوع دارد نیز پارگی دهانۀ رحم، لب‌های واژن یا پارگی عمیق‌تر در بافت واژن است. اگر زایمان شما آهسته و کنترل‌شده باشد، ناحیۀ پرینه زمان لازم برای کشیدگی را پیدا می‌کند و در این صورت احتمال پارگی رحم کاهش می‌یابد. برای مثال وقتی سر نوزاد در حال خارج شدن است؛ در این حالت نیازی به فشار آوردن بیش از حد شما نیست.

نتایج برخی از مطالعات نشان می‌دهد که استفاده از کیسۀ آب گرم و قرار دادن آن روی پرینه در آخرین بخش از مرحلۀ دوم زایمان که همان مرحلۀ فشار آوردن برای خروج کودک است، خطر پارگی‌های شدید را تا حد قابل توجهی کاهش می‌دهد. در نهایت شاید بهتر است به دنبال پزشکی باشید که معمولاً از اپیزیوتومی استفاده نمی‌کند و تجربۀ زیادی در زایمان بدون پارگی و برش در پرینه دارد، اما به یاد داشته باشید شما و پزشک نمی‌توانید همه چیز را کنترل کنید. ممکن است هیچ راهی برای جلوگیری از پارگی وجود نداشته باشد، به خصوص اگر اندازۀ کودک بزرگ‌تر از حالت عادی است یا در موقعیت دشواری قرار دارد یا بافت‌های شما بسیار ظریف و ضعیف باشند.

پیش بینی این که کدام یک از مادران دچار پارگی پرینه می شوند، بسیار دشوار است. با این حال راه کار هایی هستند که شما می توانید با انجام آن احتمال پارگی پرینه و عود آن پس از پاره شدن را به حداقل برسانید مانند: