سلامت قبل از زمان بارداری به منظور حفظ جنین و سلامت مادر بسیار مهم است به همین دلیل رعایت نکات بهداشتی و مراقبت‌های پیش از بارداری سلامت نوزاد و مادر را ارتقا می‌دهد و باعث کاهش استرس خانواده‌ها می‌شود.
بررسی موارد خطر به افزایش بهبود سلامتی فرد و دخالت‌های لازم در این دوره صورت می‌گیرد. برای افزایش اطلاعات و تغییرات رفتاری خانم‌ها و آقایان در سنین باروری مشاوره قبل از بارداری ضروری است و موجب می‌گردد که فرد حاملگی خود را با شرایط بهتری آغاز نماید و خطراتی را که موجب عوارض بد حاملگی می‌گردد در دوران قبل از بارداری اصلاح نماید درنتیجه مشکلات آینده را برای سلامتی خود و فرزندش کاهش دهد.
بهبود سلامت قبل از بارداری موجب افزایش سلامت در دوران بارداری شده و درنتیجه پیش‌آگهی حاملگی را بهبود می‌بخشد.
عده‌ای از خانم‌های در سنین بارداری از بیماری‌های مختلف مزمن رنج می‌برند و نیز در تماس با موادی هستند که می‌توانند اثرات سوء روی بارداری آن‌ها داشته باشند و موجب سقط، مرگ نوازد ناهنجاری‌های مادرزادی و دیگر عوارض شوند.
بیماری‌هایی مانند آسم، بیماری قلبی، فشارخون، دیابت، اختلالات تیروئید، چاقی یا افزایش وزن، پوسیدگی دندان و دیگر بیماری‌های دهان که این موارد منجر به پیدایش عوارض در مادر و نوزاد می‌گردد. رفتارهای پرخطر مانند سیگار کشیدن موجب کمبود وزن هنگام تولد می‌شود ابتلا به بیماری‌های مقاربتی مثل ایدز و مصرف مواد مخدر موجب عوارض سوء حاملگی می‌گردند.
سلامت دوران قبل از بارداری اهمیت ویژه‌ای دارد زیرا بسیاری از رفتارها و تماس‌هایی که منجر به عوارض در تکامل و رشد بعدی جنین می‌گردد بیشترین اثرات سوء را در اوایل حاملگی می‌گذارند که قبل از مراجعه برای دریافت مراقبت بارداری است و یا حتی شخص نمی‌داند که حامله هست.
در هفته‌های اول (52 روز اول بارداری ) تماس با الکل، تنباکو و دیگر داروها و عدم دریافت ویتامین‌های لازم (فولیک اسید) و خطرات محل کار می‌تواند عوارض سوء روی تکامل جنین و نوزاد و عوارض سوء حاملگی برای مادر بگذارد.
اثرات مؤثر بسیاری از دخالت‌ها برای کاهش عوارض سوء ثابت‌شده‌اند که شامل مصرف فولیک اسید در کاهش نقایص سیستم عصبی کنترل مناسب دیابت، واکسیناسیون برای سرخجه و هپاتیت، ترک سیگار و الکل است .
ارتباط مستقیمی بین بهداشت دهان مادر و پیش‌آگهی حاملگی وجود دارد. کرم‌خوردگی دندان‌های مادر موجب افزایش خطر زایمان زودرس و کمبود وزن زمان تولد نوزاد می‌گردد.
اجرا مراقبت‌های پیش از بارداری شامل موارد زیر است:
.1 گرفتن شرح‌حال: در مورد سابقه بارداری و زایمان قبلی، نسبت خویشاوندی با همسر، بیماری و ناهنجاری، اختلالات روانی، رفتارهای پرخطر، اعتیاد، مصرف سیگار، رژیم غذائی خاص
.2 معاینه بالینی: اندازه‌گیری قد و وزن، کنترل فشارخون، معاینه دهان و دندان، تیروئید، قلب، ریه، پوست، پستان‌ها، شکم، اندام‌ها و دستگاه تناسلی.
.3 آزمایش‌ها و سونوگرافی: شامل آزمایش خون ازنظر کم‌خونی، دیابت و …… ، آزمایش ادرار، پاپ اسمیر و انجام سونوگرافی در صورت نیاز.
.4آموزش و مشاوره: شامل آموزش بهداشت فردی، بهداشت روان، بهداشت دهان و دندان، تغذیه، عدم مصرف مواد مخدر، سیگار، توصیه‌ها و مراقبت‌های ضروری در صورت داشتن شغل سخت و سنگین، زمان قطع روش پیشگیری از بارداری و زمان مناسب باردارشدن .
.5تجویز فولیک اسید و یا یدو فولیک.
.6ایمن‌سازی: تجویز واکسن سرخجه و توأم بزرگ‌سال در صورت نیاز.
در مشاوره‌های قبل از بارداری تأثیرات بیماری مادر بر روی حاملگی و نوزاد آینده و نیز تأثیرات حاملگی روی سلامت مادر موردبحث قرار می‌گیرد. به علت آنکه ممکن است یک بیماری در طول حاملگی شدت یافته و یا از شدتش کاسته شود. فرد می‌تواند برای باردارشدن و یا اجتناب از آن تصمیم بگیرد و برای حذف و یا کاهش تأثیرات عوامل خطر و اجتناب از عوارض سوء حاملگی توصیه‌ها و مداخلات لازم صورت گیرد.
به‌عنوان‌مثال:
-
دریافت فولیک اسید برای کاهش نقص‌های لوله عصبی
-
ترک سیگار
-
درمان عفونت‌ها ( عفونت ادراری، کلامیدیاها و یا دیگر بیماری‌های مقاربتی)
-
واکسیناسیون سرخجه
-
تغییر رژیم غذائی برای کاهش یا افزایش وزن
-
تغییر داروهای ناهنجاری زا به داروهای مطمئن‌تر و با عوارض کمتر در خانم‌ها با بیماری‌های مزمن مثل داروهای ضد فشارخون ، داروهای ضد انعقاد و نیز کنترل قند خون قبل از بارداری در خانم‌های دیابتی
-
تصحیح کمبودهای ویتامینی یا کم‌خونی
-
بهبود رفتارهای تغذیه‌ای
افرادی که نیاز بیشتری به مشاوره مراقبت پیش از بارداری دارند.
خانم‌هایی که نیاز بیشتری به مشاوره و مراقبت پیش از بارداری دارند شامل خانم‌های با حاملگی‌هایی با عوارض قبلی و با خطر بیماری‌های ژنتیکی، خانم‌های با بیماری‌های مزمن و یا مصرف داروها می‌باشند. با انجام مشاوره و مراقبت پیش از بارداری و بهبود نتیجه حاملگی و پیشگیری از عوارض سوء آن نظیر وزن کم هنگام تولد، زایمان زودرس، و ناهنجاری‌های مادرزادی جلوگیری می‌کند و باعث ایجاد جامعه سالم و صرفه‌جویی در بودجه کلی کشور خواهد شد. مراقبت‌های پیش از بارداری هم‌اکنون در کلیه مراکز بهداشتی و درمانی توسط پزشکان متخصص زنان مراکز انجام می‌گیرد و کسانی که تصمیم به بارداری برنامه‌ریزی‌شده دارند می‌توانند این خدمات را از دکتر فاطمه نعمت‌اللهی دریافت نمایند.