خونریزی نامنتظره مکرراً در زنانی که قرص پیشگیری از بارداری یا دیگر اشکال پیشگیری از بارداری مثل دستگاه داخل رحمی (IUD) استفاده میکنند، اتفاق میافتد.
خونریزی نامنتظره به خونریزی واژن یا لکهبینی که در فواصل بین عادتهای ماهانه یا در دوران بارداری بروز میکند اشاره دارد.
خون مزبور معمولاً به رنگ قرمز روشن یا قرمز تیره متمایل به قهوهای، بسیار شبیه به خونی است که در ابتدا یا انتهای پریود وجود دارد. به هر حال، بسته به مورد، این خون ممکن است شبیه به خون عادت ماهانه باشد.
خونریزی نامنتظره مکرراً در زنانی که قرص پیشگیری از بارداری یا دیگر اشکال پیشگیری از بارداری مثل دستگاه داخل رحمی (IUD) استفاده میکنند، اتفاق میافتد. به هر حال اختلالات پزشکی متعددی نیز میتوانند سبب خونریزی غیر معمول از واژن شوند. هر زنی که در مورد علت خونریزی از واژن خود دچار شک و تردید است باید به پزشک مراجعه کند.
علل
عوامل فهرست زیر میتوانند در زنان غیر باردار خونریزی غیر منتظره ایجاد کنند:
• پیشگیری از بارداری هورمونی
• دستگاه‌های کنترل بارداری داخل رحمی (IUDs)
• انواع عفونت
• فیبروئیدها
پیشگیری از بارداری هورمونی
زنانی که از کنترل بارداری هورمونی استفاده میکنند اغلب دچار خونریزی غیر منتظره میشوند، مشخصاً اگر به تازگی به سمت استفاده از روشهای پیشگیری از بارداری چرخش کرده باشند. خونریزی نامنتظره ممکن است به مدت چند ماه ادامه یابد زیرا بدن در حال تنظیم شرایط خود با اشکال جدید کنترل بارداری بسر میبرد.
خونریزی نامنتظره در عین حال میان زنانی که برای دور زدن پریودهای خود به شکل نادرست از قرص‌های پیشگیری استفاده میکنند شایع است.
بسته قرص ماهانه به طور معمول حاوی مصرف سه هفته قرص هورمونی و یک هفته قرص‌های پلاسبو (دارونما) است. در طول هفتۀ پایانی مصرف قرص، پریود بروز میکند زیرا زنان در این مقطع دیگر هورمونهای پیشگیری از بارداری مصرف نمیکنند.
برخی از زنان مایلند بدون پریود بمانند. این گروه از زنان ممکن است به مدت سه هفته قرص‌های هورمونی مصرف کنند و آنگاه بدون یک هفته مصرف دارونما برای سه هفتۀ بعدی نیز مجدداً از قرص‌های هورمونی استفاده نمایند. بسیاری از پزشکان معتقدند که چنین کاری در هر مقطع به مدت 3 ماه رویکردی ایمن محسوب میشود.
دیگر قرص‌های پیشگیری از بارداری هورمونی، بعضاً حاوی اتینیل‌استرادیول و لوونورگسترول، فاصلۀ میان پریودها را افزایش میدهند. برای مثال، فرد مصرف کنندۀ این داروها ممکن است هر سه ماه یک بار شاهد بروز پریود در خود شود. این روش پیشگیری از بارداری نیز ممکن است باعث ایجاد خونریزی نامنتظره گردد.
زنان مصرف کنندۀ ضد بارداریهای هورمونی بیشتر محتمل است که دچار خونریزی نامنتظره شوند اگر:
• مصرف یک قرص را از یاد ببرند یا آن را در زمان نامناسب مصرف کنند
• بیمار باشند، به ویژه اگر دچار استفراغ شده یا به اسهال مبتلا شده باشند
• مصرف داروی تازهای را آغاز کرده باشند.
دستگاه‌های داخل رحمی
این دستگاهها اشکال عامهپسندی از کنترل بارداری محسوب میشوند. در این روش نیازی به مصرف روزانۀ قرص نیست، و دستگاه جاگذاری شده میتواند تا چند سال کارآیی خود را حفظ کند.
دستگاه‌های داخل رحمی هورمونی یک داروی پیشگیری از بارداری به نام پروژستین ترشح میکنند، در حالی که نوع آزاد کنندۀ مس این دستگاهها بدون استفاده از هورمون از بارداری پیشگیری میکند. هر دو نوع مزبور باعث ایجاد تغییراتی در چرخۀ عادت ماهانه میشوند، و هر گونه اختلالی در این مورد میتواند به بروز خونریزی نامنتظره منجر شود.
خونریزی مورد اشاره به ویژه در 3 ماه نخست استفاده از دستگاه داخل رحمی شایع است.
انواع عفونت
اختلالات و عفونتهای فهرست شده در زیر میتوانند به بروز خونریزی نامنتظره منجر شوند:
• عفونتهای واگیردار مقاربتی (STIs) مانند کلامیدیا یا سوزاک
• واژینیتیس (واژینیت)
• بیماری التهابی لگن
هر عفونتی میتواند سبب بروز علایم اضافی شود که عبارتند از:
• کفآلود شدن ادرار
• درد در ناحیۀ لگن
• بوی نامعمول
• ترشحات غیر نرمال از واژن
• احساس سوزش در ناحیۀ لگنی
• احساس درد در هنگام مقاربت جنسی
• پریودهای سنگین
تمامی موارد ذکر شده در بالا نیاز به مداخلۀ پزشکی دارند.
اندومتریوز
اندومتریوز زمانی بروز میکند که بافت مشابه بافت جدار داخلی رحم در جایی دیگر در ناحیۀ لگن رشد میکند. این بافت ممکن است به درون تخمدانها یا لولههای تخمبر (فالوپ) یا در اطراف مثانه یا رودهها گسترش یابد.
اندومتریوز سبب بروز طیفی از علایم از جمله موارد فهرست زیر میشود:
• درد شدید در طول عادت ماهانه
• درد لگن در هنگامی که قاعدگی در کار نیست
• احساس درد در طول سکس
• تهوع در طول پریود
• یبوست یا اسهال در طول پریود
• لکهبینی یا خونریزی در فاصلۀ میان پریودها
درد ناشی از اندومتریوز ممکن است به قدری شدید باشد که مانع از انجام فعالیت روزمره توسط زنان شود.
اندومتریوز در عین حال ممکن است باردار شدن را برای زنان با مشکل همراه کند.
فیبروئیدها
فیبروئیدهای رحم تودههای غیر نرمال هستند که درون یا در اطراف رحم شکل میگیرند. دلایل متعددی شامل مسائل ژنتیکی و هورمونها در پیدایش فیبروئید رحم دخالت دارند.
برخی از زنان دچار فیبروئید فاقد هر گونه علامت هستند. دیگران خونریزی نامنتظره را تجربه میکنند. علایم دیگر در این مورد عبارتند از:
• احساس فشار و درد در ناحیۀ لگن
• پریودهای سنگین
• تکرر ادرار
• یبوست
• درد پشت
• درد پا
• استفراغ یا برونریزی ناتمام
فیبروئیدها ممکن است بسیار کوچک باشند یا احتمال دارد که آنقدر بزرگ باشند که باعث پیچش و کج شدن رحم شوند.
خونریزی نامنتظره در بارداری
در حدود 30 درصد زنان باردار خونریزی نامنتظره را در طول مراحل اولیۀ بارداری تجربه میکنند. این وضعیت میتواند نشان دهندۀ موارد زیر باشد:
• حساس بودن دهانه رحم در زن
• خونریزی ناشی از القاء
• هماتوم تحت مزمن
• از دست دادن بارداری یا بارداری خارج رحمی
زنان در صورت بروز خونریزی در هر مقطع از بارداری باید با پزشک مشورت کنند.
دهانه‌ی رحم حساس
دهانه‌ی رحم در پایۀ رحم جایگیر شده است. در طول بارداری دهانه‌ی رحم نرم و حساستر میشود. مقاربت جنسی و معاینۀ واژن ممکن است باعث تحریک و آزردگی آن شوند.
اگر خونریزی از دهانه‌ی رحم به مقاربت جنسی یا معاینۀ آن مرتبط نباشد میتواند نشانهای از عدم کفایت سرویکال تلقی شود. این وضعیت زمانی ایجاد میشود که دهانه‌ی رحم پیش از رشد کامل بچه در رحم شروع به باز شدن میکند، که وضعیتی است که در آن ریسک وضع حمل زودرس افزایش مییابد.
خونریزی القاء
این خونریزی هنگامی ایجاد میشود که تخمک باور شده درون رحم کاشته میشود.
خونریزی القاء به طور معمول بین 6 تا 12 روز پس از لقاح و چند روزی پیش از اولین پریود قطع شده ادامه پیدا میکند.
خونریزی مزبور اغلب به قدری سبک است که هیچ نیازی به استفاده از تامپون یا پد خونریزی نیست. بسیاری از زنان دچار این نوع خونریزی حتی متوجه باردار بودن خود نیز نمیشوند.
هماتوم تحت مزمن
این نوع هماتوم هنگامی بروز میکند که جفت از مبدأ القاء خود جدا میشود. خونریزی ناشی از این وضعیت ممکن است سبک بوده یا سنگین باشد.
هماتومهای تحت مزمن اغلب اوقات بی‌ضررند، اما هر گونه خونریزی در دورۀ بارداری باید توسط پزشک مورد ارزیابی قرار گیرد.
از دست دادن بارداری و بارداری خارج رحمی
حتی خونریزیهای شدید نیز همیشۀ اوقات باعث از دست دادن بارداری نمیشوند. در حدود 50 درصد زنانی که دچار تجربۀ خونریزی در طول سه ماهۀ اول بارداری میشوند جنین خود را از دست نمیدهند.
از دست دادن بارداری هنگامی اتفاق میافتد که بارداری به خودی خود در طول 20 هفتۀ اول بارداری به شکست میانجامد. پس از هفتۀ 20 بارداری این وضعیت مردهزایی نام دارد. در حدود 25 درصد کل بارداریها به از دست دادن جنین منتهی میشوند.
بارداری خارج از رحم شیوع بسیار کمتری دارد و وقتی بروز میکند که جنین به جای رحم درون لولههای فالوپ القاء میشود.
خونریزی ناشی از سقط ناخواستۀ جنین یا بارداری خارج رحمی ممکن است سنگین بوده و با گرفتگیهای عضلانی ناحیۀ شکم همراه باشد.
در صورت عدم درمان صحیح و کامل، بارداری خارج از رحم میتواند بسیار خطرناک باشد. اگر زنی ظن به بروز بارداری خارج از رحم در مورد خود داشته باشد باید بلافاصله تحت مراقبت پزشکی قرار گیرد.
چه هنگامی به متخصص مراجعه کنیم
خونریزی نامنتظره ممکن است علتی برای نگرانی نداشته باشد. این نوع خونریزی در اغلب اوقات یک عارضۀ جانبی داروهای پیشگیری از بارداری یا آزردگی سرویکال است. موارد خفیف خونریزی نامنتظره معمولاً بدون مداخلۀ پزشکی و خود به خود از بین میروند.
به هر حال زنان باید در صورت همراه بودن خونریزی نامنتظره با علایم دیگر حتماً به پزشک مراجعه کنند. مشکلات مربوط به دستگاه‌های داخل رحمی یا بیماریهای واگیردار جنسی یا فیبروئیدها در صورت عدم درمان میتوانند به بروز عوارض متعددی منجر شوند.
زنان در صورت بروز خونریزی واژن غیر قابل توجیه در طول بارداری باید به متخصص زنان مراجعه کنند. در برخی از موارد خونریزی مورد اشاره ممکن است صرفاً نشان دهندۀ حساسیت دهانه‌ی رحم باشد، و با وجود بر این میتواند نشانگر مشکلات جدیتر نیز تلقی شود.
درمان
درمان خونریزی نامنتظره به طور معمول وابسته به علت بروز آن است. پدهای کوچک ممکن است تمامی تمهیدات مورد نیاز برای این وضعیت باشند.
در موارد عفونت، دکتر ممکن است تجویز آنتیبیوتیک یا سایر داروها را در دستور کار قرار دهد. اگر علت بروز خونریزی در زن نوع پیشگیری از بارداری وی باشد، دکتر ممکن است استفاده از روشی دیگر را به فرد توصیه کند.
آزردگی دهانه‌ی رحم در اغلب اوقات نیازی به درمان ندارد. اگر کسی دچار هماتوم تحت مزمن باشد، دکتر وی را مورد پایش قرار داده و ممکن است استراحت در بستر را تجویز نماید.
اگر خونریزی نتیجۀ از دست دادن بارداری باشد، دکتر از اقدامی پزشکی به نام اتساع و کورتاژ برای خارج کردن بافت استفاده میکند.
در حالی که خونریزی نامنتظره معمولاً عاملی برای نگرانی نیست، زنان باید در مورد هر گونه خونریزی بروز یافته در دورۀ بارداری به پزشک متخصص مراجعه کنند.
اگر زنی در فاصلۀ میان پریودها دچار خونریزی میشود، این احتمال وجود دارد که ریشۀ مشکل در نوع پیشگیری از بارداری مورد استفادۀ وی نهفته باشد؛ یا این احتمال هست که زن دچار عفونت باشد. در صورت تکرار موارد خونریزی، سنگین یا شدید بودن آن، یا ایجاد ناراحتی از جهات دیگر، زنان باید به مراجعه کنند.