حاملگی خارج از رحم، کاشت و رشد تخمک بارور شده در خارج از رحم است، نه در داخل رحم.
بارداری خارج از رحم چگونه رخ می دهد؟
در هر زن، هر ماه 1 تخمک تولید می شود و به سفر می رود تا با اسپرم مرد در لوله فالوپ ملاقات کند و بارور شود (لقاح). در یک بارداری طبیعی، تخمک بارور شده (زیگوت) سفر خود را در لوله فالوپ کامل می کند و در عرض 3-5 روز به رحم می رسد. زیگوت به رشد خود ادامه می دهد و به طور ایمن به دیواره رحم می چسبد (لانه گزینی). در 2 ماه اول رشد خود از زیگوت به جنین تبدیل می شود.
در حاملگی خارج از رحم، تخمک بارور شده نمی تواند این سفر را انجام دهد زیرا در لوله فالوپ باریک یا انسداد وجود دارد. لوله فالوپ به اندازه کافی بزرگ نیست تا زیگوت رشد کند. در نهایت دیواره های نازک لوله کشیده شده و می ترکد (پارگی). نتیجه خونریزی شدید است. بیش از 95 درصد از تمام حاملگی های خارج از رحم در لوله فالوپ رخ می دهد. در شکم (حفره شکمی) تنها 1.5 درصد، کمتر از 1 درصد در تخمدان (تخمدان) یا دهانه رحم (سرویکس) دیده می شود. با توجه به منطقه ای که حاملگی خارج از رحمی در آن قرار دارد، حاملگی لوله ای، حاملگی تخمدانی، حاملگی دهانه رحم و حاملگی شکمی تعریف می شود.
حاملگی خارج از رحم اغلب زمانی رخ می دهد که مشکلی در مسیر حرکت تخمک بارور شده از لوله فالوپ به رحم وجود داشته باشد. حاملگی خارج از رحم در زنان 35 تا 44 ساله شایع تر است.
علل حاملگی خارج رحمی چیست؟
50 درصد از زنانی که حاملگی خارج از رحم داشته اند، سابقه بیماری التهابی لگن (PID) دارند. این عفونت لوله های فالوپ (سالپنژیت) است که می تواند به رحم و تخمدان ها سرایت کند. این بیماری معمولاً در اثر عفونت‌های سوزاک و کلامیدیا ایجاد می‌شود و معمولاً از طریق رابطه جنسی منتقل می‌شود. عفونت باعث آسیب یا انسداد در لوله فالوپ می شود. به طور معمول، داخل لوله فالوپ با سلول های مویی ریز به نام مژک پوشیده شده است. این مژک ها در پیشرفت آسان تخمک از تخمدان به لوله فالوپ و سپس به رحم مهم هستند. اگر مژک ها در اثر عفونت آسیب ببینند، انتقال تخمک قطع می شود. تخمک بارور شده قبل از رسیدن به رحم در لوله فالوپ لانه گزینی می کند و در نتیجه حاملگی خارج از رحم است.
سایر شرایطی که ابتلا به حاملگی خارج از رحم را افزایش می دهد:
اندومتریوز
زمانی است که بافت طبیعی داخل رحمی در خارج از رحم یافت می شود که می تواند لوله های فالوپ را مسدود کند.
قرار گرفتن جنین در معرض دی اتیل سیلبسترول (DES)
اگر زن در دوران بارداری خود از DES (نسخه مصنوعی هورمون استروژن) استفاده کند، ممکن است نوزاد دختر در رحم او ناهنجاری در لوله های خود داشته باشد و زمانی که در آینده باردار شد، ممکن است به دلیل ناهنجاری در حاملگی خارج رحمی را تجربه کند.
مصرف هورمون ها
هورمون های استروژن و پروژسترون را می توان برای پیشگیری از بارداری یا دلایل دیگر و همچنین تنظیم چرخه قاعدگی استفاده کرد. این هورمون ها بر لوله فالوپ نیز تأثیر می گذارند و می توانند باعث شوند که تخمک بارور شده به آرامی در لوله فالوپ حرکت کند.
حتی زنانی که از داروهای ضد بارداری فقط حاوی پروژسترون استفاده می کنند، بیشتر در معرض خطر حاملگی خارج از رحم هستند. حاملگی خارج رحمی را می توان در مصرف هورمون محرک تخمدان برای IVF نیز مشاهده کرد.
استفاده از دستگاه داخل رحمی (Spiral)
این روش پیشگیری از بارداری برای جلوگیری از لانه گزینی تخمک بارور شده در رحم ایجاد شده است. با این حال، از ایجاد حاملگی خارج رحمی جلوگیری نمی کند. علاوه بر این، اگر زن در حین استفاده از IUD برای پیشگیری از بارداری باردار شود، تخمک بارور شده در جای دیگری از رحم (50%) کاشته می شود. با این حال، رابطه بین IUD و حاملگی خارج از رحم ضعیف است، زیرا احتمال باردار شدن با IUD بسیار کم است.
سابقه سقط مکرر
سیگار خطر حاملگی خارج از رحم را افزایش می دهد. این خطر وابسته به دوز است، تعداد سیگارهای مصرف شده خطر را افزایش می دهد.
علائم بارداری خارج از رحم چیست؟
-
معده درد
-
تاخیر قاعدگی یا عدم وجود قاعدگی
-
خونریزی واژینال یا لکه بینی متناوب
زن ممکن است از باردار بودن خود آگاه نباشد. علائم در حاملگی خارج از رحم پاره شده (با خونریزی شدید داخلی) و حاملگی خارج از رحم پاره نشده (هنوز ترکیده نشده است) معمول است. با این حال، این علائم ممکن است در موقعیت های دیگر (سقط جنین) نیز رخ دهد.
علائم و نشانه های حاملگی خارج از رحم 6-8 هفته پس از آخرین قاعدگی ظاهر می شود. اگر حاملگی خارج از رحم در لوله فالوپ نباشد، این علائم ممکن است دیرتر ظاهر شوند. سایر علائم بارداری (به عنوان مثال حالت تهوع، حساس شدن سینه ها و غیره) نیز ممکن است در حاملگی خارج از رحم مشاهده شود. خستگی، سرگیجه و غش ممکن است نشان دهنده خونریزی شدید داخلی و فشار خون پایین در حاملگی خارج از رحم پاره شده باشد و نیاز به درمان فوری پزشکی دارد. متأسفانه، علائم در حاملگی خارج رحمی خونریزی‌دهنده ممکن است ناشناخته بماند و این ممکن است باعث شود بیمار دچار شوک (فشار خون پایین، ریتم ضعیف و تند نبض، پوست رنگ پریده و بی‌هوشی) شود و نیاز به درمان فوری داشته باشد.
درد در حاملگی خارج رحمی اغلب اولین علامت است. درد اغلب یک طرفه است، در لگن، در حفره شکم احساس می شود و حتی ممکن است درد شانه یا گردن وجود داشته باشد. (نشت خون از یک حاملگی خارج از رحم پاره شده در زیر دیافراگم جمع می شود و درد را می توان به عنوان درد شانه و گردن توصیف کرد) درد معمولاً تیز و کوبنده است. بزرگترین نگرانی در حاملگی خارج از رحم، خونریزی داخلی در حفره شکمی است. در هر مورد مشکوک، یک برنامه درمانی اورژانسی باید آغاز شود. ضعف و سرگیجه ممکن است نشان دهنده خونریزی داخلی جدی باشد که نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد.
علائم اولیه
تمام تغییرات هورمونی در حاملگی خارج از رحم مانند حاملگی طبیعی است. خستگی، حالت تهوع، تاخیر در قاعدگی، حساس شدن سینه ها، کمردرد، درد خفیف گرفتگی در یک طرف لگن و خونریزی غیر طبیعی واژن، اغلب لکه بینی.
علائم دیررس
هنگامی که جنین در فضای باریک لوله فالوپ بیش از حد بزرگ می شود، اولین علامتی که نشان می دهد چیزی اشتباه است، درد شدید در لگن یا شکم است. اگر لوله پاره شود (ترک شود)، خون دیافراگم را تحریک کرده و باعث درد شانه می شود. سایر علائم هشدار دهنده سرگیجه و غش است.
آیا در حاملگی خارج از رحم قاعدگی وجود دارد؟
اغلب اولین علامت هشدار دهنده حاملگی خارج از رحم خونریزی و درد واژینال است. درد ممکن است فقط در یک یا همه طرف‌های شکم، شانه، گردن یا لگن احساس شود و ممکن است شدت خفیف یا تیز داشته باشد.
در حاملگی خارج از رحم، لکه بینی واژینال که پس از تاخیر قاعدگی مشاهده می شود ممکن است با خونریزی قاعدگی اشتباه گرفته شود، اما سرگیجه، غش و فشار خون پایین به دلیل از دست دادن خون است. کمردرد شدید تجربه می شود.
بارداری خارج از رحم چگونه تشخیص داده می شود؟
اولین قدم در تشخیص معاینه و ارزیابی توسط پزشک است. مرحله تست بارداری است.
در اوایل بارداری خارج از رحم، پزشک تشخیص می دهد که بیمار باردار است، اما جنین در رحم نیست. پزشک ممکن است در حین ارزیابی لگنی توده و درد را در شکم تشخیص دهد.
برخی از آزمایشات خون برای تشخیص کمک کننده است. اندازه گیری سطح گنادوتروپین جفتی انسانی (hCG) در خون مفیدترین آزمایش در مراحل اولیه است.در بارداری طبیعی در 10 هفته اول بارداری، سطح hCG هر 2 روز 2 برابر افزایش می یابد. با این حال، در حاملگی خارج رحمی، افزایش سطح hCG بسیار کندتر است و سطح آن کمتر از حد طبیعی است. (این یافته در حاملگی هایی که به سقط ختم شده است نیز قابل مشاهده است). سطح پروژسترون در خون نیز قابل اندازه گیری است. سطوح پایین تر از حد انتظار ممکن است تشخیص دهند که بارداری طبیعی نیست.
ارزیابی اولتراسوند اطلاعاتی در مورد اینکه آیا بارداری یک حاملگی خارج از رحم است یا خیر ارائه می دهد. هنگامی که امواج صوتی بالا در داخل واژن بیمار با استفاده از مبدل قرار می گیرد یا از سطح شکم (شکم) فرستاده می شود و در حال ارزیابی اندام های داخلی هستند، تصویری بر روی صفحه نمایش تشکیل می شود. پزشک باید ببیند که آیا جنین حداقل 3-5 هفته پس از لقاح در رحم رشد می کند یا خیر.
از طریق لاپاراسکوپی، پزشک می تواند اندام های تناسلی بیمار را در لگن ارزیابی کند و حاملگی خارج از رحم را تشخیص دهد. در این تکنیک یک لوله نازک با نور و دوربین در انتهای آن از طریق برش کوچکی که در شکم ایجاد می شود به داخل شکم فرستاده می شود. این ابزار به دیدن و ارزیابی اندام های شکم کمک می کند.
بارداری خارج از رحم چگونه درمان می شود؟
بارداری خارج از رحم نیاز به درمان فوری دارد. درمان زودهنگام بهترین فرصت برای حفظ لوله برای بارداری های آینده است.
دارو
اگر حاملگی خارج از رحم در مراحل اولیه کشف شود، ممکن است دارویی به نام متوترکسات تجویز شود. برای بهترین نتایج، بارداری باید کمتر از 6 هفته باشد و قطر توده لوله‌ها نباید از 3.5 سانتی‌متر تجاوز کند. سطح زیرواحد بتا (HCG) در درمان با متوترکسات باید کمتر از 5000 mIU/mL باشد. 90 درصد در درمان حاملگی خارج از رحم موثر است.
درمان با متوترکسات از سال 1987 با موفقیت مورد استفاده قرار گرفته است. این درمان بر اساس اصل مهار رشد سلول های زیگوت در حال رشد سریع عمل می کند. همچنین در درمان برخی سرطان ها استفاده می شود). اکثر عوارض جانبی خفیف و گذرا هستند، اما بیمار باید پس از درمان تحت نظر باشد. معمولاً این دارو به صورت عضلانی به صورت تک دوز تجویز می شود. اما می توان آن را به صورت داخل وریدی یا مستقیماً در بافت جنینی واقع در لوله فالوپ نیز تجویز کرد. متوترکسات همچنین می تواند در درمان حاملگی تخمدانی، شکمی و دهانه رحم که در مراحل اولیه تشخیص داده شده است استفاده شود.
درمان جراحی
هنگامی که حاملگی خارج از رحم در لاپاراسکوپی تشخیص داده شد، برخی از ابزارهای جراحی از طریق یک برش کوچک روی پوست شکم وارد شکم می شوند تا توده حاملگی خارج از رحم برداشته شود. لوله فالوپ آسیب دیده را می توان در صورت لزوم ترمیم یا برداشت. اکثر بیماران و پزشکان روش لاپاراسکوپی را ترجیح می دهند زیرا برش کوچک (برش) به بهبودی سریعتر کمک می کند. با این حال، در برخی موارد شدید، لاپاراسکوپی کافی یا مناسب نیست. لاپاراسکوپی در چسبندگی شدید یا از دست دادن خون شدید در شکم انجام نمی شود. آسیب به لوله فالوپ یا محلی سازی حاملگی ممکن است نیاز به لاپاراتومی داشته باشد.
اگر حاملگی پاره شده باشد، لاپاراسکوپی یا لاپاراتومی (یک برش عرضی از ناحیه ای که ما آن را خط بیکینی می نامیم) انجام می شود و برنامه ریزی فوری برای جلوگیری از از دست دادن خون و خارج کردن جنین انجام می شود. تمام تلاش برای حفظ و ترمیم لوله فالوپ آسیب دیده انجام می شود، اما اگر لوله فالوپ پاره شده باشد، ترمیم آن بسیار دشوار است، بنابراین معمولاً برداشتن آن ترجیح داده می شود.
آیا فردی که حاملگی خارج از رحم داشته است می تواند دوباره باردار شود؟
شانس بارداری سالم بعد از حاملگی خارج از رحم کم است، اما این بستگی به میزان آسیب دائمی لوله فالوپ دارد. اگر لوله باقی بماند، شانس بیش از 60٪ است. اگر یکی از لوله ها برداشته شود، تخمک در لوله دیگر بارور می شود، احتمال بارداری موفق 40 درصد است.
چگونه از حاملگی خارج از رحم جلوگیری کنیم؟
حاملگی خارج رحمی انواع مختلفی دارد و نمی توان از آن پیشگیری کرد. با این حال، حاملگی لوله ای، که اکثریت قریب به اتفاق حاملگی های خارج از رحم را تشکیل می دهد، با اجتناب از شرایطی که باعث آسیب به لوله های فالوپ می شود، قابل پیشگیری است. از آنجایی که نیمی از زنانی که حاملگی خارج از رحم داشته اند، سابقه PID دارند، محافظت در برابر بیماری های مقاربتی، تشخیص زودهنگام و درمان این خطر را کاهش می دهد.
حاملگی مولار با حاملگی خارج از رحم متفاوت است. حاملگی مولار رشد یک توده انگور شکل در رحم است که معمولاً از تخمک کدگذاری شده با اطلاعات ژنتیکی غیرطبیعی ایجاد می شود.
در سامانه تله ویزیت، بصورت آنلاین توسط
دکتر فاطمه نعمت اللهی ویزیت شوید. جهت تله ویزیت روی لینک زیر کلیک کنید.