بستن لوله های رحم در خانم ها یک روش جراحی است که باعث عقیم شدن خانم ها می گردد. در این روش لوله های رحم بسته می شود و از انتقال تخمک به رحم جلوگیری می کند. همچنین با این کار، از رسیدن اسپرم به لوله رحم و ایجاد لقاح جلوگیری می شود. روشهای جراحی مختلفی برای انجام این کار وجود دارد که در این روش ها، لوله رحم بریده، سوزانده و یا با استفاده از یک حلقه، کلیپس یا نوار بسته می شود.
روش جراحی بستن لوله های رحم
بستن لوله های رحم در خانم ها یک عمل جراحی نسبتا ساده می باشد و این کار را می توان هم بااستفاده از بیهوشی عمومی و هم با استفاده از بی حسی موضعی انجام داد.
دو روش جراحی که امروزه بیشتر از آنها استفاده می شود عبارتند از: ۱) مینی لاپاراتومی و ۲) لاپاراسکوپی.
سایر روشهای جراحی برای بستن لوله های رحم شامل لاپاروتومی، کولپوتومی، کولدوسکوپی، هیستروسکوپی می باشد. هر کدام از این روشها دارای معایب و مزایایی می باشند. شما می توانید با مشورت با پزشکتان بهترین روش را برای بستن لوله ها انتخاب نمایید.
در روش جراحی لاپاروسکوپی، شکم را با گاز دی اکسید کربن پر می کنند بطوریکه حفره شکم به صورت یک بادکنک از رحم و لوله های رحم جدا می شود. سپس جراح با ایجاد یک برش کوچک در زیر ناف، دستگاه لاپاروسکوپ را که شبیه یک تلسکوپ می باشد را از این سوراخ وارد بدن می کند. یک برش کوچک دیگر، درست در بالای خط رویش موهای عانه ایجاد می گردد تا از طریق آن دستگاهی که برای بریدن، دوختن یا سوزاندن لوله ها مورد استفاده قرار می گیرد وارد بدن شود. کل زمان جراحی حدود نیم ساعت طول خواهد کشید.
بعد از جراحی توصیه می شود که دو تا سه روز استراحت مطلق صورت پذیرد و به مدت یک هفته نیز فعالیتهای سبک انجام شود. فعالیت جنسی را می توان وقتی که خانم احساس راحتی می نماید (معمولا بعد از یک هفته) دوباره از سر گرفت. خانم هایی که جراحی آنها از طریق مهبل انجام می شود لازم است به مدت دو هفته چیزی را در داخل مهبل خود نکنند تا از بروز عفونت جلوگیری شود.
● مزایای بستن لوله های رحم
مزایای این روش عبارتنداز:
▪ جلوگیری دائمی از بارداری
▪ تاثیر سریع آن بعد از عمل جراحی
▪ عدم اختلال در فعالیت جنسی
▪ عدم نیاز به مراقبتهای روزانه
▪ ارزان بودن آن
● معایب بستن لوله های رحم
معایب این روش عبارتند از:
▪ از انتقال بیماریهای عفونی مقاربتی جلوگیری نمی کند
▪ نیاز به عمل جراحی دارد
▪ ممکن است نتوان دوباره لوله ها را باز نمود (در صورت پشیمانی از بستن لوله ها)
▪ نسبت به عمل بستن لوله ها در مردان (وازکتومی)، عمل مشکل تر و پیچیده تری می باشد.
● امکان حاملگی مجدد در صورت باز نمودن لوله ها
بست لوله های رحمی را معمولا به عنوان یک روش دائمی در جلوگیری از حاملگی در نظر می گیرند. با این حال در بعضی از موارد می توان دوباره اقدام به باز نمودن لوله رحم نمود، هرچند که این، روش مشکل و گران می باشد.
پرسش و پاسخ هایی در مورد بستن لوله های رحمی در زنان
1.آیا بستن لوله های رحمی ، موجب توقف یا تغییر در خونریزی ماهیانه می شود؟
خیر، بیشتر تحقیقات تغییری در الگوی خونریزی بعد از بستن لوله ها پیدا نکردند. به عنوان مثال، زنانیکه از روش قرصهای خوراکی پیشگیری از حاملگی استفاده می کردند نسبت به زنانیکه لوله هایشان را بسته بودند، در صورت قطع قرص خونریزی قاعدگی بیشتر داشتند. البته ناگفته نماند که با نزدیک شدن زن به زمان یائسگی معمولاً خونریزی ماهیانه نظم کمتری پیدا می کند
2.آیا زن با بستن لوله های رحمی میل جنسی اش را از دست می دهد ؟ آیا چاق می شود؟
خیر، بعد از بستن لوله های رحمی نه تنها زن میل جنسی اش را از دست نمی دهد بلکه از آن لذت بیشتری هم می برد به دلیل اینکه دیگر نگرانی در مورد حاملگی مجدد ندارد. همچنین این جراحی بر وزن فرد اثر نگذاشته و افزایش وزن ایجاد نمی شود.
3.آیا بستن لوله های رحمی را فقط برای زنان خاص باید پیشنهاد کرد؟
خیر، قانونی جهت انجام یا عدم انجام بستن لوله ها برای افراد خاصی وجود ندارد و همچنین نباید انتخاب این روش بر فرد تحمیل گردد بلکه باید هر زنی خودش تصمیم بگیرد که آیا لوله هایش را ببندد یا خیر.
4.آیا استفاده از بی هوشی عمومی نسبت به بی حسی موضعی ارجح است؟
خیر، بی حسی موضعی کم خطر تر از بیهوشی عمومی است و همچنین بعد از بی حسی موضعی زن احساس بهتری در مقایسه با بیهوشی عمومی دارد.
5.آیا زنی که لوله هایش را بسته است در مورد حاملگی مجدد باید نگران باشد یا خیر؟
بطور کلی خیر، بستن لوله ها در زن یکی از روشهای خیلی مؤثر و تقریباً دائمی است. اگرچه 100 % مؤثر نیست لکن احتمال حاملگی بسیار پایین است. طبق تحقیقات احتمال بروز حاملگی بعد از بستن لوله ها 50 مورد از هر 1000 زن طی یکسال بعد از عمل می باشد و بعد از یکسال احتمال حاملگی ناخواسته بسیار ناچیز است.
6.حاملگی بعد از بستن لوله ها نادر است اما چرا در مواردی اتفاق می افتد؟
اغلب اوقات به دلیل حامله بودن زن حین جراحی و یا برش اشتباهی محل دیگری به جای لوله های رحمی، رخ می دهد.
7.اگر زنی بعد از بستن لوله ها تصمیم به داشتن بچه دیگری بگیرد، آیا حاملگی بر خواهد گشت؟
بطور کلی خیر، بستن لوله ها دائمی است و در صورت تمایل به بارداری مجدد باید روش دیگری را انتخاب نمایند. جراحی جهت بازگشت باروری گران و سخت می باشد و به ندرت موفقیت آمیز است و در صورت حاملگی خطر بروز حاملگی خارج رحم وجود دارد و بطور کلی می توان گفت بستن لوله ها غیر قابل برگشت است.
8.آیا بستن لوله ها در زن نسبت به مرد (وازکتومی) ارجح است؟
هر زن و شوهری باید هر دو روش را بررسی کنند و با شرایط خودشان بسنجند. هر دو روش خیلی مؤثر و بی خطر و دائمی اند و اگر هر دو روش برای هر دو فرد قابل قبول باشد، بهتر است وازکتومی انتخاب شود زیرا راحت تر و بی خطر تر و آسان تر و ارزانتر از بستن لوله ها در زن می باشد.
9.آیا بستن لوله های رحمی در زن دردناک است؟
زنهایی که بی حسی موضعی دریافت می کنند به جز در موارد نادر احساس درد ندارند ولیکن آنها در طی عمل هوشیارند و متوجه حرکت رحم و لوله های رحمی توسط پزشک می شوند که می تواند برای زن استرس ایجاد کند. در صورت ایجاد وحشت و یا درد برای زن و در دسترس بودن متخصص بیهوشی و تجهیزات مناسب بیهوشی عمومی انتخاب گردد. بعد از جراحی احساس درد و ضعف برای چندین روز یا حتی هفته وجود دارد اما فرد به زودی توانایی خود را به دست خواهد آورد.
10.یک پزشک چگونه می تواند به مراجعه کننده جهت تصمیم گیری در مورد بستن لوله های رحمی کمک کند؟
او می تواند یکسری اطلاعات در مورد کل روشهای پیشگیری بخصوصی در مورد بستن لوله های رحمی به مراجع ارائه دهد سپس به وی جهت تصمیم گیری در انتخاب این روشها کمک کند و در آخر نکاتی را که به مراجع ارائه شده جهت اطمینان از اینکه آیا مراجعه کننده متوجه شده است یا خیر، سوال نماید.
11.آیا روش بستن لوله های رحمی خطر حاملگی خارج رحمی را افزایش می دهد ؟
خیر، کاملاً بر عکس. از آنجاییکه بستن لوله های رحمی احتمال حاملگی را کاهش می دهد بنابراین خطر حاملگی خارج رحم نیز کاهش می یابد و تقریباً نادر است (حدود 6 نفر در هر 10.000 زن در سال). اگر چه در صورت شکست این روش و ایجاد حاملگی ناخواسته، خطر وجود دارد و در صورت بروز می تواند حاملگی خارج از رحم تهدید کننده حیات و زندگی فرد باشد. بنابراین پزشک باید مادر را از احتمال حاملگی خارج رحمی آگاه کند.
12.بستن لوله های رحمی در کجا می تواند انجام گیرد ؟
مینی لاپاراتومی می تواند در مراکز مامایی و جراحی که دارای تجهیزات موقت و ثابت باشد و جایی که تسهیلات زایمانی وجود دارد و در مراکز جراحی انجام گیرد. باید امکان انتقال زن به مراکز مجهزتر در صورت نیاز وجود داشته باشد. لاپاراسکوپی نیاز به مراکز مجهز جراحی و حضور متخصص بیهوشی دارد.
13.روش بستن لوله های رحمی از طریق دهانه رحم (ترانس سرویکال) چیست ؟
این روش شامل روشهای جدید دسترسی به لوله های رحمی از طریق دهانه رحم است، بدین صورت که essure یک حلقه فنر مانند می باشد که توسط هیستروسکوپ از میان واژن به داخل رحم و از آنجا به داخل هر لوله رحمی برده می شود و باعث انسداد مسیر عبور اسپرم از طریق لوله ها می گردد. این وسیله هزینه بالایی دارد و گذاشتن آن دشوار است.