نظم در دوران قاعدگی مقوله‌ای است که به جرات می‌توان گفت در سلامت جنسی بویژه در دوران باروری نقش بسیار مهمی دارد. منظور از نظم، نداشتن خونریزی غیرطبیعی است البته خونریزی غیرطبیعی در هر سنی ممکن است دیده شود.
با این حال این نوع خونریزی‌ها در زمان‌های خاصی از زندگی زنان بویژه در سال‌های اول شروع پریود، حوالی 35 سالگی که پریودها کوتاه‌تر می‌شوند و نیز با نزدیک‌شدن به سنین یائسگی، شیوع بیشتری دارند. همچنین گاهی پریود اصلا اتفاق نمی‌افتد یا خونریزی خفیف‌تر یا شدیدتر می‌شود.
با اشاره به این‌که خونریزی غیرطبیعی رحم به خونریزی‌هایی گفته می‌شود که از حالت نرمال سیکل قاعدگی خارج شوند چرخه طبیعی قاعدگی در افراد مختلف متفاوت است و می‌تواند فواصل نرمال یعنی بین 24 تا 35 روزه داشته باشد. به علاوه حجم خونریزی دوران قاعدگی نیز بین 10 تا 80 سی‌سی متغیر است.
مدت خونریزی قاعدگی طبیعی نیز در افراد مختلف بین 4 تا 8 روز متفاوت است و اگر به هر دلیل سیکل قاعدگی فردی خارج از قواعد فوق باشد خونریزی غیر طبیعی رحمی اطلاق می‌شود.
به هم ریختن سیکل طبیعی قاعدگی
سیکل قاعدگی به صورت طبیعی در دو سر طیف یعنی در سال‌های شروع اولین سیکل‌های قاعدگی و در سنین نزدیک یائسگی ممکن است در محدوده طبیعی نباشد.
در یک سال اول شروع قاعدگی و سنین بلوغ به علت تخمک‌گذاری نامنظم،احتمال سیکل‌های با فواصل نامنظم و خونریزی نامنظم بیشتر است و در سنین قبل از یائسگی نیز همین طور می‌تواند باشد.
تشخیص موارد طبیعی و غیرطبیعی خونریزی قاعدگی در تمام سنین بسیار با اهمیت است و نمی‌توان صرف مرتبط کردن آن به وضعیت بلوغ یا یائسگی بیمار را بدون بررسی رها کرد.
خونریزی غیرطبیعی دوران نوجوانی
طی دو سال اول بعد از شروع خونریزی قاعدگی، بیشتر دوره‌ها بدون تخمک‌گذاری است که در محدوده 21 تا 24 روز رخ می‌دهد. در واقع، انتقال از سیکل‌های فاقد تخمک‌گذاری به سیکل‌های همراه با تخمک‌گذاری طی چند سال پس از شروع قاعدگی اتفاق می‌افتد. از آنجا که روند تکاملی باید کامل شود شخص ممکن است بعد از خونریزی اول چند ماه قاعدگی نداشته باشد و سپس دوباره خونریزی قاعدگی از سر گرفته شود.
در ضمن با تاکید بر این که در مورد خونریزی‌های غیرطبیعی دوران نوجوانی باید علاوه بر شرح حال دقیق معاینه فیزیکی دقیق از نظر نشانه‌های بلوغ و اختلالات هورمونی صورت گیرد، می‌گوید: اختلالات هورمونی از جمله اختلالات تیروئیدی، اختلالات انعقادی، ناهنجاری‌های سیستم تناسلی، توده‌های لگنی، کیست‌ها، اختلالات تخمک‌گذاری، حاملگی، بعضی از عفونت‌های سیستم تناسلی و... می‌توانند از علل خونریزی غیرطبیعی رحمی باشند.
چرا خونریزی غیرطبیعی؟
بخونریزی‌های غیرطبیعی سنین بارداری نیز زیاد اتفاق می‌افتد. در سنین باروری علل متعددی از جمله خونریزی‌های مرتبط با بارداری، مصرف داروهای هورمونی از جمله قرص‌های جلوگیری از بارداری و قرص‌های اورژانسی می‌تواند منجر به خونریزی‌های غیرطبیعی شود .
علل هورمونی مانند به هم خوردگی تعادل استروژن و پروژسترون، هورمون‌های مردانه، تیروئید، هورمون پرولاکتین، اختلالات تخمک‌گذاری، فیبروم‌ها، پولیپ اندومتر، زخم دهانه رحم، اختلالات انعقادی، بیماری‌های عفونی و تغییرات پیش بدخیمی یا بدخیمی نیز می‌تواند با علائم خونریزی غیرطبیعی و نامنظم رحمی همراه باشد. ناگفته نماند لکه‌بینی یا ترشحات قهوه‌ای رنگ در فواصل قاعدگی و خونریزی یا لکه‌بینی بعد از نزدیکی از جمله علائمی است که نیاز به بررسی دقیق دارد.
خونریزی غیرطبیعی ناشی از فیبروم‌های رحمی
انواع کیست‌های تخمدانی اعم از خوش‌خیم یا بدخیم و اندومتریوز می‌تواند باعث اختلال در سیکل قاعدگی شود. همچنین یکی از علل شایع خونریزی غیرطبیعی در زنان فیبروم‌ها یا میوم‌ها هستند.
فیبروم شایع‌ترین تومور خوش‌خیم رحمی و معمولا بدون علامت است.
فیبروم با توجه به محل رشد آن روی رحم، داخل عضله رحم یا در داخل حفره اندومتر نام‌های مختلفی دارد البته محل و سایز فیبروم و علائم آن در تعیین نوع درمان متفاوت است.
اغلب فیبروم‌ها به جراحی یا اقدام خاصی نیاز ندارد و مشکلی هم ایجاد نمی‌کند؛ ولی اگر فیبروم باعث خونریزی غیرطبیعی رحمی، نازایی یا اثر فشار روی ارگان‌های مجاور شود، ممکن است عمل جراحی لازم باشد که بسته به نوع فیبروم جراحی باز، لاپاروسکوپی یا هیستروسکوپی انجام می‌شود.
ترس از خونریزی در دوران یائسگی
خونریزی در دوران پس از یائسگی بسیار حائز اهمیت است و باید به دقت تحت بررسی قرار گیرد. مصرف هورمون، خشکی واژن، سرطان اندومتر، پولیپ و ضایعات دهانه رحم می‌تواند از علل خونریزی در این دوران باشد که باید هر کدام به دقت بررسی شود.
خونریزی غیرطبیعی رحمی در تمام سنین حائز اهمیت و نیازمند بررسی‌های کامل معاینه، سونوگرافی و بررسی آزمایشگاهی است .
همچنین در صورت لزوم باید نمونه‌برداری صورت گیرد. یکی از روش‌های تشخیصی و درمانی استفاده از هیستروسکوپی (هیستروسکوپی روشی است که در آن دوربین وارد حفره رحمی شده و با بزرگنمایی و با دقت حفره بررسی و در صورت مشاهده ضایعات داخل رحمی می‌توان اقدامات درمانی را انجام داد) و نمونه‌برداری است که در موارد خاصی از این روش هم استفاده می‌شود.
تست‌های تشخیص خونریزی غیرطبیعی
سونوگرافی: با استفاده از امواج صوتی، از اعضای داخل لگن تصویربرداری انجام می‌شود.
بیوپسی (تکه‌برداری) از آندومتر: با وسیله خاصی از دیواره رحم (آندومتر) تکه‌برداری شده و زیرمیکروسکوپ بررسی می‌شود.
سونوهیستروگرافی: به کمک یک لوله باریک مایعی داخل رحم ریخته و همزمان به کمک اولتراسوند از رحم تصویربرداری انجام می‌شود.
هیستروسالپینژوگرافی: یک ماده رنگی داخل رحم و لوله‌های فالوپ تزریق و سپس با اشعه ایکس عکس‌برداری انجام می‌شود.
کورتاژ: دهانه رحم باز و سپس بافت دیواره رحم به آرامی تراشیده شده و با میکروسکوپ بررسی می‌شود.
لاپاروسکوپی: یک وسیله باریک شبیه تلسکوپ (از طریق ایجاد برشی درست در زیر یا روی ناف) وارد بدن شده و به کمک آن داخل شکم مشاهده می‌شود.