بلوغ و پریود (عادت ماهانه)
زمانیکه دختری به بلوغ می رسد (معمولاً در سنین۸ تا ۱۳ سالگی)، هورمونها در بدن رشد فیزیکی جدیدی را آغاز می‌کنند، مثلاً پستانها شروع به رشد می‌کنند. حدود۲ سال بعد از شروع رشد پستانها، اولین خونریزی پریود (قاعدگی) در یک دختر اتفاق می افتد.حدود ۶ماه قبل از آغاز اولین دوره ی قاعدگی ( اولین پریود)، دختر ممکن است متوجه افزایش ترشح از دستگاه تناسلی خود شود که مساله‌ای شایع در میان دختران است و نباید از آن نگران باشد مگر آنکه این ترشحات بسیار بد بو باشد یا باعث خارش گردد. اولین قاعدگی زمانی اتفاق می‌افتد که همه ی اجزاء دستگاه تناسلی دختر بالغ شده باشند و بتوانند با یکدیگر کار کنند.
با بلوغ دختر، هورمونهایی از هیپوفیز (یکی از غدد موجود در مغز) ترشح میشود که این هورمونها تخمدانها را وادار به ساخت هورمونهای زنانه می‌کنند. این هورمونهای زنانه استروژن و پروژسترون نامیده میشوند .
پس از شروع دوره های قاعدگی یک دختر (شروع پریود دختر) و بلوغ جسمی او ، در هر ماه یک تخمک از درون تخمدان آزاد میشود که به این عمل تخمک گذاری می‌گویند. تخمک وارد لوله‌های فالوپ میشود و از طریق آن به سمت رحم حرکت میکند. اگر در طی این مسیر تخمک توسط یک اسپرم مرد بارور شود تخم ایجاد میشود و تخم به سمت رحم رفته و در آنجا لانه گزینی میکند و با چسبیدن به دیوارة رحم شروع به بزرگ شدن و رشد می‌نماید تا در پایان ۹ماه به یک نوزاد کامل تبدیل شود.
در صورتیکه تخمک با اسپرم برخورد نداشته باشد – مسأله‌ای که در اکثر دروه‌های پریود (قاعدگی) اتفاق می‌افتد- تخمک بارور نمی‌شود و از بدن دفع میشود. در این صورت رحم که خود را آماده پذیرایی از تخم بارور کرده بود و دیواره اش ضخیم شده بود ، با تشکیل نشدن تخم (بارور نشدن تخمک) به حالت اول خود برمی‌گردد و برای این کار بافت اضافی رحم شروع به ریزش میکند. ریزش بافت و مخاطات که خونی است همان خونریزی قاعدگی است.پس خونریزی قاعدگی فقط شامل خون نیست بلکه بافت اضافی و مخاطات خونی است که از رحم به بیرون ریخته میشود.
این وقایع هر ماه یکبار اتفاق می‌افتد.
و این وقایع ماهانه در طول زندگی یک خانم طبیعی ادامه می‌یابد تا اینکه زن در حدود سن ۵۰سالگی به یائسگی برسد. یائسگی به این معنی است که زن همة تخمک‌های موجود در تخمدانها را آزاد کرده است و دیگر تخمک ندارد. بنابراین دوره‌های قاعدگی نیز تمام میشود و دیگر امکان بچه‌دار شدن برای او نیست.
بلوغ و پریود (عادت ماهانه) چیست؟
عادت ماهیانه (پریود) خونریزی ماهانه از رحم بانوان می باشد. به نامهای دیگری مانند قاعدگی ، منس و پریود و رگل هم خوانده می شود.خون پریود یا قاعدگی ترکیبی از خون کامل و بافتهای ریزش کرده رحم می باشد.اکثر دوره های قاعدگی بین ۳ تا ۵ روز طول می کشد.
سیکل قاعدگی یا سیکل پریود چیست؟
خونریزی قاعدگی قسمتی از سیکل قاعدگی یا سیکل پریود می باشد.متوسط زمان یک سیکل قاعدگی نرمال ۲۸ روز است.اما یک سیکل نرمال پریود ممکن است از ۲۳ تا ۳۵ روز متفاوت باشد. از روز اول این پریود تا روز اول پریود بعدی ، یک چرخه یا سیکل پریود نام دارد . مثلا اگر شما ۲ مهر ، ۵ آبان ، ۳ آذر پریود شده باشید ، سیکل اول شما ۳۳ روز و سیکل دوم شما ۲۷ روز بوده است .
در یک سیکل قاعدگی یا سیکل پریود چه اتفاقی میفتد؟
در نیمه اول سیکل پریود میزان استروژن بالا رفته و باعث رشد و افزایش سلولهای رحمی می شود.در پاسخ به هورمون FSH ، در هر تخمدان ، چند فولیکول شروع به رشد می کنند.هر فولیکول ، حاوی یک تخمک نا بالغ است . در حوالی روز ۱۴ از یک سیکل ۲۸ روزه در پاسخ به هورمون LH ، یکی از فولیکولها که زرنگ تر و سالم تر از بقیه بوده و توانسته تخمک را بالغ کند ، پاره شده و تخمک را به داخل لوله آزاد میکند . این مرحله تخمک گذاری نامیده می شود.
در نیمه دوم سیکل پریود (یعنی پس از تخمک گذاری ) ، تخمک وارد لوله فالوپ (لوله رحم ) می شود.در این مرحله پروژسترون بالا رفته و رحم را آماده بارداری می کند.اگر در این مرحله تخمک توسط اسپرم بارور شود بارداری رخ خواهد داد.در غیر اینصورت تخمک بعد از مدتی از بین می رود.اگر بارداری رخ ندهد استروژن وپروژسترون کاهش می یابند و لایه ضخیم رحم ریزش کرده و خونریزی قاعدگی یا عادت ماهیانه را ایجاد می کند.
خونریزی پریود هر چند وقت یکبار تکرار می شود؟
همانگونه که سن شروع بلوغ در دختران متفاوت است، دوره‌های قاعدگی نیز برای دختران متفاوت است. دوره ی قاعدگی برای بعضی دختران ممکن است ۲۸روز، برای بعضی دیگر ۲۴روز، ۳۰روز و یا حتی ۳۵روز طول بکشد. حتی ممکن است در یک فرد ، سیکل طبیعی بطور ثابت ، یک عدد نباشد . مثلا ماه قبل ۳۲ روزه و این ماه ۳۰ روزه باشد.
دختران نوجوان و جوان ممکن است قاعدگی نامنظم داشته باشند که بخصوص در اولین دوره‌های قاعدگی بیشتر دیده میشود. برای مثال یک دختر که به تازگی قاعده شده است ممکن است ۲ماه متوالی دور‌های ۲۸روزه داشته باشد و در طی یک ماه بعد هیچ خونریزی نداشته باشد یا حتی دو خونریزی متوالی با فاصله زمانی بسیار کم بین آنها داشته باشد. معمولاً پس از چندین ماه، دوره‌های قاعدگی از نظم بهتری برخوردار میشود.
در قاعدگی خونریزی به چه میزان است و چند روز طول می کشد؟
مدت زمان خونریزی در پریود نیز ثابت نیست و ممکن است تغییر کند. بعضی دختران در پریود فقط ۳ روز خونریزی دارند. بعضی دیگر ممکن است ۷روز و یا حتی بیشتر خونریزی داشته باشند.
مقدار خونریزی نیز ممکن است متفاوت باشد. بعضی از دختران آنقدر مقدار خونریزی اندکی دارند که حتی ممکن است شک کنند که آیا پریود شده‌اند یا نه. بعضی دیگر ممکن است خونریزی شدیدتری داشته باشند. برای اکثر دختران خونریزی در حد چند قاشق غذاخوری تا کمتر از نصف یک استکان (حدود ۱۲۰میلی‌لیتر) است که ممکن است زیاد به نظر آید ولی طبیعی باشد. اما میزان طبیعی خونریزی ، در منابع علمی ، ۳۰ تا ۸۰ میلی لیتر ذکر شده است .
باید متوجه بود که حتی از یک ماه به ماه بعد ممکن است مقدار خونریزی و تعداد روزهای خونریزی در یک دختر متفاوت باشد. در صورتیکه از بی‌نظمی و یا مقدار خونریزی خود نگرانی دارید بهتر است تا با یک پزشک مشورت کنید.
یک سیکل قاعدگی نرمال چه ویژگی دارد؟
سیکل قاعدگی یک خانم ممکن است در ماههای مختلف کاملاً شبیه هم نباشد. از طرف دیگر سیکل های قاعدگی هر نفر با دیگری متفاوت است.خونریزیها ممکن است کم ، متوسط و زیاد باشد و نیز طول مدت آن می تواند متفاوت باشد . اگرچه اکثر پریودها ۳ تا ۵ روز طول می کشد اما بین ۲ تا ۷ روز نرمال است.در سالهای اول شروع قاعدگی و در سنین نزدیک به یائسگی سیکلها ممکن است کاملاً نامنظم باشند.اما در کل بهتر است بدانید طول یک سیکل طبیعی ممکن است از ۲۱ تا ۳۵ روز متغیر باشد.
یک خانم تا چه زمانی پریود می شود؟
زنان تا زمان یائسگی پریود می شوند.سن متوسط یائسگی حدود ۵۰ سالگی است.یائسگی یعنی زن قادر به تولید تخمک نبوده و نمی تواند دیگر باردار شود.مانند قاعدگی سن شروع یائسگی هم می تواند متفاوت باشد.معمولا در سالهای قبل از یائسگی ، الگوهای نا منظمی از خونریزی ایجاد می شوند.
من که سنم از سن بلوغ گذشته، پس چرا پریود نمی شم؟
عادت ماهیانه دختران بعد از رسیدن به بلوغ اتفاق می‌افتد که البته سن بلوغ بین ۸ تا ۱۳ سال در دختران متفاوت است. اما اینکه بعضی دخترها زودتر و یا دیرتر به بلوغ برسند، طبیعی است. معمولا اولین عادت ماهیانه ۲ تا ۲/۵ سال بعد از اولین نشانه‌های بلوغ (که اغلب رشد پستان‌هاست) اتفاق می‌افتد. البته در بعضی دخترها کمتر از یک‌سال بعد از بلوغ و یا ۳ سال بعد از بلوغ هم عادت ماهیانه دیده میشود که طبیعی است. روش دیگری که بتوان زمان اولین عادت ماهیانه را حدس زد، ترشحات مهبل است که حدود ۶ ماه قبل از اولین عادت ماهیانه این ترشحات به صورت شفاف، سفید و مخاطی شکل دیده میشوند. سن اولین پریود (عادت ماهیانه) به ارث هم بستگی دارد و شاید در مادر هم این اتفاق دیرتر افتاده باشد، بنابراین صرف اینکه ۱۴ سالگی گذشته و عادت ماهیانه رخ نداده مشکل‌ساز نیست. دیرتر شروع شدن پریود به عواملی دیگر هم بستگی دارد مثل لاغری شدید، کم‌خوری عصبی،ورزشکار بودن (ورزش شدید و دائمی)، استرس‌های شدید یا بعضی بیماری‌های خاص هم در تاخیر عادت ماهیانه دخالت دارند
چرا پریود منظمی ندارم؟
گاهی اینقدر در مورد عادت ماهیانه دقت میشود که انگار قرار است همه چیز مثل ساعت کار کند. در بین خانم‌ها این‌طور شایع شده که عادت ماهیانه باید هر ۴ هفته یکبار اتفاق بیفتد، در حالی‌که در اکثر خانم‌ها بی‌نظمی‌های زیادی در عادت ماهیانه وجود دارد. معمولا چرخه عادت ماهیانه ۲۸ روزه است، اما این عدد برای همه و حتی برای یک خانم در تمام طول سال ثابت نیست و ممکن است بین ۲۴ تا ۳۴ روز متغیر باشد. اولین روز عادت ماهیانه،روز اول چرخه یک خانم محسوب میشود. معمولا در روز چهاردهم یکی از تخمک‌ها از تخمدان خارج میشود که به آن تخمک‌گذاری می‌گویند و در صورت عدم حاملگی دو هفته بعد پوشش درونی رحم ریزش پیدا کرده و عادت ماهیانه اتفاق می‌افتد. معمولا تا ۲ سال بعد از اولین عادت ماهیانه بی‌نظمی‌های زیادی وجود دارد، اما بیماری،کاهش وزن شدید و استرس زیاد هم باعث بی‌نظمی در قاعدگی میشوند. حتی در مسافرت و یا تغییرات عمده زندگی (مثل مهاجرت و جابجایی) هم اختلال در زمان قاعدگی دیده میشود. طول مدت عادت ماهیانه هم از ۲ تا ۱۰ روز متفاوت است وحتی این مسئله هم همیشه در یک خانم ثابت نیست. بنابراین اگر داروی خاصی مصرف نشود،بیماری مشخصی وجود نداشته باشد و یا عدم تعادل هورمونی مطرح نباشد، بی‌نظمی در قاعدگی طبیعی است اما اگر این مسئله بسیار شدید و همیشگی شده است بهتر است با پزشک زنان صحبت شود تا مشکل زمینه‌ای به‌خصوص عدم تعادل هورمونی بررسی شود، به خصوص اگر این مسئله در دختر خانم‌ها بیش از ۳ سال طول بکشد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
-
عدم شروع قاعدگی در موارد زیرتا سن ۱۶ سالگی
-
متوقف شدن بی دلیل عادات ماهیانه بیش از ۲ ماه
-
خونریزی بیش از ۱۰ روز
-
حجم زیاده از حد خونریزی
-
در صورتی که در فاصله بین پریودها خونریزی داشته باشید
-
درد شدید هنگام قاعدگی
نوع و محل درد قاعدگی:
درد معمولاً در محل کمر و زیر شکم و پهلوها ظاهر میشود و به صورت قولنجی است، یعنی شدت آن کم و زیاد میشود. درد در روز اول شدید است و به تدریج کاهش می‌یابد. دردگاهی با تهوع، استفراغ، ضعف، خستگی و سردرد همراه است. درد قاعدگی ممکن است در همه دوره‌های خونریزی یا فقط در بعضی از دوره‌ها اتفاق بیافتد.
قاعدگی دردناک معمولاً با افزایش سن و پس از ازدواج و زایمان کاهش می‌یابد.
اقدامات مفید جهت کاهش و رفع درد قاعدگی:
۱٫ ماساژ شکم، کمر، پهلوها و استفاده از حوله گرم یا کیسه آب‌گرم و پوشاندن لباس گرم.
۲٫ خم شدن روی آرنج .و زانوها (به حالت چمباتمه)
۳٫ انجام برخی نرمش‌ها و پیاده‌روی و حمام کردن با آب گرم
۴٫ استفاده از غذاهای ساده و زود‌هضم و مقوی و پرهیز از غذاهای نفاخ و سنگین
۵٫ مصرف دم‌کرده‌های خانگی مانند بابونه، گل‌گاو‌زبان،چای سبز و مایعات گرم مانند چای کمرنگ
با تجویز پزشک می‌توان از داروهایی جهت تسکین درد استفاده نمود. مثل استامینوفن، مفنامیک‌اسید و بروفن
ممکن است در مواردی که درد شدید باشد پزشک قرصهای پیشگیری از بارداری را تجویز کند.
علائم قاعدگی دردناک کدامند؟
کلمۀ اختلال قاعدگی به دردهایی اشاره میکند که در سطح زیر و اغلب در وسط شکم ایجاد میشوند و همزمان با دوران قاعدگی هستند. یعنی این دردها هم شب آغاز قاعدگی و هم روز آن شروع میشوند و از ۱ تا ۵-۴ طول می‌کشند.این دردها که از نوع کوفتگی یا کولیک هستند، گاهی اوقات آن قدر شدیدند که فرد مجبور میشود دست از تمام فعالیت هایش کشیده و دراز بکشد. آن طور که زنان می‌گویند این دردها زیر شکم تا زیر کمر و حتی کلیه هایشان را فرامی‌گیرد. این دردها همراه با علائم متفاوتی هستند: تهوع، میگرن، خستگی، کسالت، اسهال، استفراغ و غیره. در واقع, قاعدگی برای برخی زنان تبدیل به یک فاجعۀ ماهانه واقعی شده است. قاعدگی ۱۴ بار در سال اتفاق می‌افتد و می‌توان دریافت که این وضعیت می‌تواند یکی از دلایل مهم غیبت های مکرر باشد. چه غیبت از مدرسه در بین دختران نوجوان و چه غیبت های شغلی در بین زنان جوان.