بیماریهای جنسی، از بیماری های نسبتاً شایعی هستند که از شخصی به شخص دیگر به دنبال تماس جنسی منتقل می شوند.
شایع ترین بیماریهای مقاربتی
این بیماری ها همیشه و در تمام مراحل با علائمی همچون ترشحات، درد و سوزش همراه نیستند و گاهی تا بروز عوارض جدی لگنی و تناسلی بدون علامت باقی می مانند و از آنجا که فرد ناقل از ابتلای خود بی خبر است و دنبال درمان نمی رود، این بیماری ها میان افراد جامعه شیوع پیدا می کند.
۲۱ نمونه بسیار شایع از این عفونت ها «کلامیدیا» و «سوزاک» هستند. شیوع بیماری های مقاربتی به خصوص کلامیدیا و سوزاک در هر کجای جهان زنگ خطری برای بالارفتن آمار ابتلا به اچ آی وی/ ایدز در یک دهه آینده است چرا که ثابت شده حدود ۲۰ تا ۳۰۰ درصد از افراد مبتلا به اچ آی وی/ ایدز قبل از ابتلا به این بیماری چند بار دچار عفونت هایی مانند کلامیدیا و سوزاک شده اند.
سوزاک (گونوره) و کلامیدیا از بیماری های مقاربتی (STD) عمده محسوب می شوند. راه عمده انتقال آنها تماس جنسی محافظت نشده با فرد ناقل است.
متاسفانه اغلب افراد مبتلا به این بیماری ها ممکن است هیچ علامتی نداشته باشند؛ مثلا ثابت شده ۵۰ درصد از خانم های مبتلا به سوزاک علائمی همچون ترشح واژن، درد زیر شکم یا تب و لرز ندارند. حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد از آقایان مبتلا به این بیماری نیز بی علامت هستند.
بیماری های مقاربتی
در مورد کلامیدیا حتی این آمار بالاتر هم می رود؛ طوری که ۸۰ تا ۹۰ درصد از عفونت های کلامیدیایی در آقایان و خانم ها با هیچ علامتی همراه نیستند. در این صورت فرد احساس نیاز به درمان پیدا نمی کند و نزد پزشک نمی رود و با هر تماسی جنسی محافظت نشده می تواند این بیماری را به شریک جنسی خود منتقل کند.
به همین دلیل در برخورد با این بیماران علاوه بر درمان فردی همیشه باید شریک جنسی بیمار نیز تحت درمان قرار بگیرد حتی اگر هیچ علامتی نداشته باشد. اگر هر دو با هم درمان شوند و به یکدیگر وفادار بمانند، می توانند زندگی بدون کلامیدیا و سوزاک را تجربه کنند.
سوزاک یا کلامیدیا چه تفاوتی دارد؟
یکی از نکات مهم در مورد این دو بیماری، همپوشانی علائم آنهاست؛ یعنی گاهی آنقدر علائم سوزاک و کلامیدیا به هم نزدیک می شود که پزشک در تشخیص بیماری به مشکل بر می خورد. گاهی نیز فرد همزمان به هردوی این بیماری ها مبتلا می شود. به همین دلیل با مشاهده هر یک از نشانه های آنها باید همزمان برای کلامیدیا و سوزاک تحت درمان قرار بگیرد.
دوره کمون (نهفته) این دو بیماری بین ۲ تا حداکثر ۵ روز طول می کشد. این عفونت ها در آقایان اغلب به صورت التهاب و وجود چرک در پیشابراه، تکرر و سوزش ادرار و ترشح زرد مایل به سبز از نوک مجراست. ترشحات در کلامیدیا هم بیشتر خاکستری و دودی رنگ هستند.
علامت اصلی این ۲ بیماری در خانم ها ترشحات واژن است که معمولا اوایل حجمشان کم است و با گذشت زمان افزایش پیدا می کند، اما به طور کلی حجم این ترشحات برخلاف عفونت های ناشی از تریکوموناس خیلی زیاد نیست. رنگ ترشحات واژینال در خانم ها نیز مانند ترشحات در آقایان است.
طرز تشخیص بیماری
در صورت شک به وجود کلامیدیا و سوزاک اگر از ترشحات مجرا در آقایان و واژن و دهانه رحم (در صورت گرفتاری دهانه رحم) در خانم ها نمونه برداری کنیم و روی آن رنگ آمیزی گرم انجام دهیم، عامل بیماری سوزاک (دیپلو کوک گرم منفی داخل سلولی) را پیدا خواهیم کرد.
البته از طریق کشت ترشحات نیز می توان بعد از ۲۴ تا ۴۸ ساعت عامل بیماری سوزاک را تشخیص داد، اما کشت کلامیدیا دشوار است و صددرصد جواب نمی دهد. به همین دلیل در سال های اخیر برای تشخیص آن در ترشحات تناسلی از روش های مولکولی (NAAT) استفاده می شود.
علاوه بر اینها، از طریق آزمایش خون نیز می توان به وجود این دو بیماری پی برد.
البته با آزمایش ادرار هم می توان این بیماری ها را تشخیص داد اما باید حتما برای آزمایشگاه ذکر شود که نمونه ادرار برای تشخیص این دو بیماری گرفته می شود.
به هر حال پزشکان وقتی متوجه می شوند فرد تماس جنسی محافظت نشده داشته و به این علائم مبتلا شده است، بدون درخواست آزمایش، درمان کلامیدیا و سوزاک را آغاز می کنند چرا که این دو عفونت از شایع ترین بیماری های مقاربتی محسوب می شوند.
به این ترتیب هم در هزینه صرفه جویی می شود و هم بیمار سریع تر بهبود پیدا می کند و با احتمال کمتری عفونت را به دیگران انتقال می دهد.
درمان بسیار ساده با آنتی بیوتیک
درمان کلامیدیا و سوزاک بسیار ساده است و با آنتی بیوتیک انجام می شود. سوزاک را می توان با تزریق عضلانی یک دوز ۲۵۰ تا ۵۰۰ میلی گرمی از سفتریاکسون یا تزریق اسپکتینومایسین یا مصرف یک قرص سیپروفلوکساسین یا یک قرص افلوکساسین ۴۰۰۰ یا یک سفیکسیم ۴۰۰ میلی گرمی درمان کرد.
برای درمان کلامیدیا نیز معمولا برای ۷ تا ۱۰ روز، هر ۱۲۲ ساعت یک بار کپسول داکسی سایکلین ۱۰۰ میلی گرمی تجویز می شود.علاوه بر این، مصرف یک گرم (۲ کپسول ۵۰۰ میلی گرمی) اریترومایسین نیز کلامیدیا را درمان می کند. درمان کلامیدیا و سوزاک باید همزمان انجام گیرد و داروها برای شریک جنسی نیز تجویز شوند.
بیماران به مشاوره رفتاری نیاز دارند
تمام افرادی که با علائم کلامیدیا و سوزاک به پزشک مراجعه می کنند و همچنین شرکای جنسی آنها، علاوه بر دارو و درمان به مشاوره فردی نیز احتیاج دارند تا از عواقب رفتار پرخطر خود آگاهی یابند و از این پس کاندوم استفاده کنند.
این افراد همچنین باید آزمایش اچ آی وی/ ایدز بدهند. تحقیقات نشان داده در هر کجای دنیا که این بیماری ها افزایش پیدا می کند، بعد از یک دهه آمار اچ آی وی/ ایدز نیز بالا می رود. مثلا در تایلند ۲۰ تا ۳۰ درصد از خانم های مبتلا به اچ آی وی/ ایدز قبل از ابتلا به این ویروس، یک یا چند بار دچار بیماری های سوزاک، کلامیدیا و زگیل تناسلی شده اند.
لازم به ذکر است که کاندوم تا 9۶ درصد از انتقال کلامیدیا، سوزاک و اچ آی وی/ ایدز جلوگیری می کند، بنابراین روشی مطمئن برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری ها محسوب می شود، اما اگر کاندوم حین استفاده پاره شود درست مثل این است که فرد اصلا از آن استفاده نکرده باشد.
انتقال بیماری های مقاربتی الزاما فقط از طریق رابطه جنسی واژینال نیست بلکه رابطه جنسی مقعدی و دهانی نیز می تواند باعث انتقال این بیماری ها به ناحیه حلق یا مقعد شود؛ حتی اگر شریک جنسی بدون علامت باشد. با این حال اگر فردی اصرار به انجام این روابط داشته باشد باید حتما از کاندوم استفاده کند.
درضمن این بیماری ها عمدتا از طریق بوسیدن منتقل نمی شوند.
عفونت امروز،ناباوری فردا
درمان نشدن سوزاک و کلامیدیا در آقایان ممکن است منجر به درگیری بیضه و بروز اپیدیمیت حاد شود. اپیدیمیت جزئی از متعلقات بیضه است که اسپرم ها پس از تولید در بیضه، از آن عبور می کنند و وارد لوله منی بر می شوند.
در اپیدیمیت ، بیضه آنقدر دردناک می شود که حتی راه رفتن رفتن عادی هم برای فرد غیرممکن خواهد شد. گاهی نیز این دو بیماری باعث بزرگی و التهاب بیضه (اورکیت) می شوند. درمان تمام این عوارض، همان درمان اولیه بیماری سوزاک و کلامیدیاست.
بی اهمیتی به درمان این دو بیماری در خانم ها نیز می تواند منجر به بیماری التهابی لگن شود. عفونت حفره لگنی هم با علائمی چون تب و درد شدید زیر شکم همراه است، طوری که بیمار با کوچک ترین فشار روی ناحیه زیر ناف درد خیلی شدیدی پیدا می کند.
درواقع میکروب های کلامیدیا و سوزاک می توانند لوله های فالوپین در رحم (محل عبور اسپرم برای رسید به تخمک) و همچنین دهانه رحم و واژن را دیگر کنند. در این صورت اگر بیماری درمان نشود، فرد در خطر چسبندگی لوله های رحمی قرار می گیرد.
بسیاری از خانم هایی که در ایران دچار نازایی هستند متاسفانه در گذشته به عفونت های التهابی ناحیه لگن ناشی از سوزاک و کلامیدیا مبتلا شده اند.