آمپول ضد بارداری چیست ؟
آمپولهای پیشگیری از بارداری یكی از روش‌های هورمونی جلوگیری از بارداری می‌باشند كه بعد از قرصهای تركیبی و شیردهی، در پیشگیری از حاملگی بسیار موثر هستند. این آمپول‌ها در هر محدوده سنی برای زنان و حتی زنانی كه سابقه حاملگی نیز ندارند، قابل استفاده می‌باشد. آمپولهای ضدبارداری، حاوی مقدارزیادی هورمون پروژسترون و گاهی همراه با استروژن می‌باشند که در جهت جلوگیری از تخمک گذاری، تغییر در ترشحات دهانه رحم و غیر قابل نفوذ کردن آن برای اسپرم و همچنین نامناسب نمودن مخاط رحم برای لانه گزینی عمل می کنند.
انواع آمپولهای جلوگیری از بارداری در بازار موجود هستند که بصورت آمپول یک ماهه ، دو ماهه و سه ماهه استفاده می‌شوند.
آمپول سه ماهه، سوسپانسیون میکروکریستالی حاوی ۱۵۰ میلی گرم پروژسترون بوده و هر ۳ ماه یکبار تزریق می شود. در بین داروهای هورمونی تزریقی موجود در جهان کاربرد DMPA بیش از بقیه انواع آن می باشد و قدمت استفاده از آن به 30 سال می‌رسد.
نحوه استفاده و اثر بخشی
برای شروع مصرف آمپول سه ماهه، فردی که این روش را برای جلوگیری از بارداری انتخاب نموده است باید توسط متخصص زنان ازنظر احتمال وجود موارد منع مصرف مطلق و نسبی مصرف آمپول بررسی شود. همچنین در این ویزیت معاینه پستان و بررسی فرد از نظر زردی انجام می‌گیرد. اندازه گیری فشار خون ، قد و وزن در اولین ویزیت ضروری است. داوطلب استفاده از این روش 3 ماه فرصت دارد تا آزمایش خون از نظر بررسی تری گلیسرید و پاپ اسمیر را انجام دهد. در برخی افراد آزمایشات تکمیلی هم مورد نیاز است.
تزریق این آمپول ها معمولا طی ۵ روز اول قاعدگی ، بصورت عضلانی عمیق، در عضله قسمت فوقانی بازو یا کفل ها انجام می‌گیرد. محل تزریق نباید ماساژ داده شود.
از چند ساعت پس از تزریق آمپول، شما می توانید روابط بدون پیشگیری خود را شروع کنید. این آمپول مرتبا هر سه ماه یک بار تزریق می‌شود.
این آمپول باعث توقف آزاد شدن تخمک از تخمدان ها می‌شود . بنابراین وقتی تخمک از تخمدان ها آزاد نشود، حاملگی نیز رخ نخواهد داد . همچنین باعث غلیظ شدن ترشحات رحم شده و نمی‌گذارد اسپرم به خوبی حرکت کرده و به تخمک برسد .
اگر قرار است بعد از زایمان از این روش استفاده کنید، بهترین زمان شروع آن، 5-6 هفته پس از زایمان است .
دپوپروورا برای این افراد ممنوع است :
-
شک به بارداری
-
داشتن خونریزیهای نامنظم با منشا ناشناخته
-
داشتن سابقه‌ی سکته قلبی یا مغزی
-
فشارخون کنترل نشده
-
حساسیت به هورمونها
-
سابقه ایجاد لخته در عروق بدن
-
داشتن هر گونه بیماری یا اختلال کبد
-
داشتن افسردگی و یا سابقه ای از آن
مزایای آمپولهای سه ماهه جلوگیری از حاملگی:
- اثر بخشی بالا و سهولت استفاده آن
- قابل استفاده در هر دوره سنی (به جز افراد زیر 16 سال)
- فواصل زمانی طولانی (دوره‌های سه ماهه)
- قابل استفاده در دوران شیردهی و افزایش شیر مادر
- مناسب برای افرادی كه در استفاده روزانه از روش‌های جلوگیری از بارداری مشكل دارند (مانند كوچ نشین‌ها، افراد فراموش كار و عقب‌ماندگان ذهنی و ...)
- كاهش ابتلا به سرطان‌های آندومتر و تخمدان، بیماریهای التهابی لگن (PID)، كم خونی، فیبروم رحمی، حاملگی خارج از رحم (EP)، كاندیدیازیس واژن، دیسمنوره (در زمان قاعدگی)، میتل اشمرز و مشكلات قبل از قاعدگی(PMS)
- افزایش ندادن عوارض استروژنی به دلیل نداشتن هورمون استروژن
- عدم نیاز به قطع مصرف آمپول قبل از اعمال جراحی بزرگ
- مناسب برای زنانی كه مبتلا به دیابت یا ناراحتی تیروئید هستند
- تداخل نداشتن با تماس جنسی
- مناسب برای بیماران تشنجی (در صورتی كه كاربامازپین و فنی توئین مصرف نمی‌كنند)
- در زنانی كه شوهرانشان وازكتومی شده‌اند و در نوبت انتظار پاسخ آزمایش منفی اسپرم هستند.
- در زنانی كه سابقه سردرد میگرنی دارند، قابل استفاده می‌باشد (به شرط آن كه منجر به افزایش سر درد شدید نشود)
- در زنانی كه سابقه حاملگی ندارند.
روش کاملا خصوصی بوده و نیازی نیست که سایر افراد از بکار بردن این روش توسط شخص مطلع شوند.
*توجه
مصرف آمپول DMPA در افراد زیر 16 سال، به دلیل احتمال اثرات منفی بر رشد استخوانی توصیه نمی‌شود.
معایب آمپولهای سه ماهه پیشگیری از بارداری:
* نیاز به مراجعه به پزشک هر سه ماه یکبار دارد.
* می تواند باعث بعضی مشکلات ناراحت کننده مثل تغییر در خونریزی زمان قاعدگی شود.
* شخص را دربرابر بیماریهای مقاربتی محافظت نمی‌کند.(برای جلوگیری از بیماریهای مقاربتی و ایدز باید از کاندوم استفاده شود)
* در صورتی که شخص بخواهد حامله شود ، ممکن است چندین ماه طول بکشد تا اثرات ضد بارداری آن از بدن خارج شود.(تاخیر در بازگشت باروری)
عوارض آمپول پیشگیری از بارداری:
عارضه اصلی این آمپول ، ایجاد اختلال در قاعدگی ها (پریود ها) می باشد . اغلب قاعدگی ها نامنظم شده و گاهی اوقات مدت بیشتری طول می‌کشند . خونریزی معمولا شدید نمی باشد شما ممکن است دچار یک خونریزی کم اما طولانی مدتی شوید که درصورت نیازمی توان آن را درمان نمود . بعداز چند بار تزریق ، قاعدگی های شما ممکن است بطور کامل متوقف شوند. این وضعیت در هنگام مصرف آمپول دپوپروورا طبیعی می باشد و هیچ آسیبی به شما نخواهد رسید .
در صورتی که تزریق آمپول دپورپروورا را متوقف نمایید ، قاعدگی های شما دوباره به صورت منظم در خواهند آمد، گرچه برگشت به حالت طبیعی ممکن است برای بعضی از خانمها تا 18 ماه طول بکشد.
سایر عوارض جانبی که با مصرف آمپولهای دپوروورا گزارش شده اند عبارتند از:
* اضافه شدن وزن و چاقی
* آکنه (جوش)
* سردرد
* افسردگی
* کاهش میل جنسی
* ریزش موها
برخی عوارض مثل حاملگی نابجا و پوکی استخوان ، در صورت استفاده طولانی مدت از این دارو ، بطور نادر دیده شده اند .
امکان حاملگی بعد از قطع مصرف آمپول دپوپروورا:
اکثر خانمها می توانند بعد از گذشت حدود 10 ماه که از آخرین تزریقشان گذشت بدون مشکلی حامله شوند . با این حال در بعضی مواقع ممکن است مدت بیشتری طول بکشد.
علایم هشدار در هنگام استفاده از آمپول
در صورت بروز هر یك از علایم زیر در هنگام استفاده از DMPA باید فوری به بیمارستان مراجعه كرد
- خونریزی شدید یا طولانی
- سر درد شدید همراه با تاری دید و اختلالات بینایی (دیدن خطوط زیگزاكی، برق زدن چشم یا فلاشینگ و ...)
- زردی چشم و پوست
- افزایش فشار خون
- اختلال در تكلم و اختلال در حركت
- تاخیر در قاعدگی (در صورتی كه سابقه قاعدگی منظم در هنگام استفاده از DMPA داشته است)
آزمایش ها و معاینه های لازم :
1. اندازه گیری و ثبت وزن در هر مراجعه .
2. اندازه گیری و ثبت فشار خون (فشار خون کنترل شده از موارد منع مصرف نسبی است. در پیگیری ها، فشارخون سالانه اندازه گیری شود و به تغییر فشار خون دقت شود).
3. انجام پاپ اسمیر (بر اساس دستورالعمل کشوری)
4. اندازه گیری لیپوپروفایل (یکبار). اگر LDL پایه متقاضی خدمت از200 میلی گرم در دسی لیتر بیشتر بوده و دو فاکتور خطر عروقی20 و یا اختلالات نادر لیپیدی مانند FAMILIAL HYPER CHOLESTROLEMIA وجود داشته باشد، آغاز استفاده از روش توصیه نمی شود.
5. کنترل سالانه لیپیدهای سرم.