دهانه رحم آن قسمتی است از رحم است که وارد مهبل میشود. دهانه رحم اندام عضلانی کوچک و محکمی است با دهلیزی در وسط آن که از مهبل به درون رحم امتداد می‌یابد. دهانه رحم تنها بخشی از رحم است که هنگام معاینه زنان قابل دیدن است.
وسیله معاینه: با دخول ابزار مخصوصی بنام اسپکولوم در مهبل.
کار دهانه رحم:
-1 دهانه رحم از رحم در برابر هجوم میکروبها و ذره های خارجی محافظت میکند.
-2 دهانه رحم ورود اسپرم به حفره رحم را میسر می‌سازد.
-3 دهانه رحم محافظ رشد جنین در دوران بارداری است.
-4 دهانه رحم هنگام زایمان باز میشود تا کودک بیرون آید.
سرویست
التهاب دهانه رحم است.
علت:
-1 میکروبها،قارچها و انگل‌ها
-2زخمهای ثانوی ناشی از زایمان یا عمل جراحی.
-3فقدان مادرزادی مخاط دهانه رحم.
نشانه:
-1بارزترین نشانه آن ترشحات مهبلی (لوکوره) است.این ترشحات ممکن است گاه مخاطی باشند بی‌رنگ، گاه ماده‌ای که به سفیدی یا زردی میزند.
-2نشانه دیگر خونریزی مهبل پس از نزدیکی است.
-3در حالتهای وخیم، خون قاعدگی فراوانتر از معمول است یا پیش یا پس از عادت ماهانه مختصری خونریزی میشود.
امکان اختلال در بارداری: در بعضی از موارد آری که در این صورت لازم است برای ادامه عادی دوران بارداری سرویسیت درمان شود.
درمان: در صورت وجود عفونت، باید با داروی مناسب عفونت زدایی شود. شستشوی مهبل به این امر کمک میکند و چه بسا مانع بازگشت عفونت ناشی از یک قارچ یا یک انگل می‌گردد.
خوردگی ساده دهانه رحم را میتوان با نیترات داراژان یا بوسیله کوتریزاسیون (انعقاد با برق) درمان کرد.
درمان خورگی وسیع یا کیستها مستلزم استفاده بیشتر و فعالتر از کوتریزاسیون است.
بزرگ شدن مزمن دهانه رحم را میتوان با سوزاندن درمان کرد، ولی چه بسا در صورت شدت امر، بستری شدن در بیمارستان و قطع دهانه رحم نیز لازم شود.
چگونگی کوتریزاسیون دهانه رحم: این عمل را میتوان در مطب پزشک نیز انجام داد. برای اینکار از دستگاهی استفاده میکنند که به نوکی فلزی منتهی میشود.این نوک فلزی را با برق گرم میکنند و با آن زخم را می‌سوزانند و به این ترتیب بافت زخمی یا عفونی را از بین می‌برند.پس از این کار بافت سالم مجددا رشد میکند و تمام دهانه رحم را میپوشاند.
میزان دردناک بودن عمل سوزاندن: خیر دردناک نیست و فقط با اندکی ناملایمی همراه است.ممکن است پس از عمل احساس حرارت در مهبل شود یا گرفتگی عضلات رخ دهد،اما عمل به هیچ وجه معلولیتی در پی ندارد.
مدت سوزاندن: اگر پزشک زنان با تجربه‌ای آن را انجام دهد فقط چند ثانیه.
پیامدهای این عمل: اغلب به مدت 8 تا 10 روز ترشحات مهبل افزایش می‌یابد. این ترشحات چه بسا فراوان، با بویی زننده و خاکستری رنگ باشد. 7 تا 8 روز پس از عمل نیز ممکن است مهبل برای تخلیه بافتهای عفونی خونریزی کند.
احتیاط‌های لازم پس از عمل سوزاندن: باید بمدت 12 تا 14 روز نه رابطه جنسی داشت و نه مهبل را شستشو داد. بعد از این مدت شستن مهبل ضروری است و با تخلیه پوسته و قشر سیاه روی زخم در روز دوازدهم یا چهاردهم پس از عمل، برای جلوگیری از عفونت دوباره باید به مدت سه هفته هر روز مهبل را با آب گرم و اسید شستشو داد.
نیاز به درمان موضعی پس از سوزاندن زخم: برخی متخصصان زنان توصیه میکنند برای جلوگیری از عفونت دوباره هر روز آنتی بیوتیک، خواه بصورت قرص، خواه بشکل اوولهای زنانه،مورد استعمال قرار گیرد.
آیا در صورت بازگشت سرویست ظن تومور می‌رود؟ آری و در چنین صورتی به نمونه‌برداری از دهانه رحم و معاینه میکروسکوپی نمونه برداشته شده اقدام میشود.
نمونه برداری با مالش و رنگ آمیزی مخصوص(تست پاپانیکولائو)چیست؟ روشی است مبتنی بر نمونه برداری از یاخته‌های سطح مهبل و دهانه رحم و معاینه این یاخته‌ها پس از رنگ آمیزی مخصوص.
ارزش این نمونه برداری برای تشخیص سرطان چقدر است؟ با این کار میتوان خیلی زود یاخته‌های سرطانی را در همان مرحله‌های اولیه رشد تشخیص داد و به درمان فوری اقدام کرد.
آیا همه زنان باید برای تشخیص سرطان مورد این تست قرار گیرند؟ بجا خواهد بود چنانچه همه زنان پس از بیست سالگی هر سال یکبار تست پاپانیکولائورا را انجام دهند.ناگفته نماند که این آزمایش با مشاهده هر زخم مظنونی صورت میگیرد.
آیا این آزمایش دردناک است؟ این نمونه برداری کاملا بی‌درد است و ظرف چند ثانیه به کمک سنبه مخصوص و مالش آن بر سطح دهانه رحم و مهبل انجام میشود.
پولیپ دهانه رحم
غده کوچک خوش خیمی است که در سوراخ دهانه رحم پدید می‌آید و معمولا به ساقه کوچکی(پایه) وصل است. اندازه این غده از یک نخود گرفته تا یک گیلاس متفاوت است
علت رشد پولیپ در دهانه رحم: علت آن ناشناخته است و ممکن است هم زنان جوان دچار آن شوند و هم زنان سالمند.
نشانه‌های وجود پولیپ در دهانه رحم: ترشحات مهبلی خونریزی مختصر در فاصله قاعدگیها، پیش یا پس از قاعدگی، گرفتگی عضلانی. اما ممکن است پولیپ دهانه رحم با هیچ نشانه‌ای همراه نشود.
روش درمان: باید آن را برداشت، خواه در مطب پزشک زنان خواه در بیمارستان. این عمل کوچکی است که جز مختصری احساس ناراحتی پیامد دیگری ندارد.
آیا پولیپ‌ها گرایش به بازگشت دارند؟ پولیپی که برداشته میشود دیگر رشد نمی‌کند. اما در زنی که پولیپ داشته، گرایش به تشکیل پولیپهای دیگر هست که آنها را نیز باید برداشت.
آیا پولیپهای دهانه رحم بدخیم هم هستند؟ بندرت
آیا پولیپ مزاحم بارداری است؟ معمولا نه.
بزرگ شدن دهانه رحم
رشد مفرط یا کش آمدن دهانه رحم است که علت آن ناشناخته است و می‌تواند هم با التهاب همراه باشد و هم نباشد. بزرگ شدن دهانه رحم اغلب با فرو افتادگی رحم، سیستوسل یا رکتوسیل همراه است.
نشانه بزرگ شدن دهانه رحم: اگر بزرگ شدن دهانه رحم با سیستوسل، رکتوسل یا فروافتادگی رحم همراه باشد، نشانه‌های آن زهرابی یا راست روده ای است. اگر بزرگ شدن دهانه رحم تنها باشد، نشانه آن یا فشار بر مهبل است یا وجود توده‌ای برآمده در مدخل مهبل.
آیا بزرگ شدن دهانه رحم به روابط جنسی زیان می‌رساند؟ آری، حضور توده‌ای در درون مهبل نزدیکی را دردناک و حتی ناممکن می‌سازد.
درمان: اگر بزرگ شدن دهانه رحم با سیستوسل یا فرو افتادگی رحم همراه باشد، دهانه رحم را در جریان عمل جراحی ترمیمی، خواه از راه شکم، خواه از راه مهبل، در می‌آورند. اگر با ناراحتیهای دیگر همراه نباشد، آن را با عمل جراحی قطع میکنند.
آیا عمل قطع دهانه رحم عملی است خطرناک؟ نه، این عمل، عمل کوچک و کم اهمیت تلقی میشود، خطر آن کم و ناراحتیهای پس از عمل اندک است.
برش دهانه رحم در کجا صورت میگیرد؟ در حفره مهبل.
آیا قطع دهانه رحم مانع بارداری مجدد است؟ بارداری مجدد ممکن است، اما زایمان باید اغلب با سزارین باشد چون غالبا انبساط برای عبور کودک کافی نخواهد بود.
آیا ممکن است بزرگ شدن دهانه رحم به سرطان بینجامد؟ نه
سرطان دهانه رحم
آیا سرطان دهانه رحم بیماری است شایع؟ آری سرطان دهانه رحم یکی از شایع‌ترین سرطانها در زن است و ریشه اصلی آن ناشناخته است.
سرطان دهانه رحم معمولا در چه سنی بروز میکند؟ سرطان دهانه رحم ممکن است در هر سنی بروز کند، ولی در سنین بین 40 تا 60 شایعتر است.
آیا سرطان دهانه رحم موروثی است؟ نه
آیا محتاطانه تر آن است که برای پیشگیری از سرطان، هر نابهنجاری در دهانه رحم فوری معالجه شود؟ آری، بسیاری از متخصصان حاذق زنان اعتقاد دارند که خوردگیها، زخمها، التهابها، زائده‌های خوش خیم ناحیه دهانه رحم به شکل گیری سرطان کمک میکند.
نخستین نشانه‌های سرطان دهانه رحم چیست؟ ممکن است سرطان در آغاز با هیچ نشانه‌ای همراه نباشد و همین امر خود معاینه منظم مهبل را موجه می‌سازد. بعدها ممکن است نشانه‌هایی ظاهر شود مانند ترشحات مهبلی، خونریزی پس از نزدیکی یا شستشوی مهبل یا خونریزی بی دلیل در فاصله عادتهای ماهیانه.
از چه مرحله‌ای میتوان سرطان را با تست پاپانیکلائو تشخیص داد؟ از همان آغاز
سرطان نافراگیر دهانه رحم چیست؟ این سرطان که سرطان "درجا" نیز می‌نامند به سطحی‌ترین لایه مخاط محدود می‌ماند و به لایه‌های عمیقتر گسترش نمی‌یابد. این اصطلاح برای تمیز این سرطان از سرطانهای فراگیر است که بافتهای زیر لایه سطحی و حتی عروق لنفاوی و خونی را نیز فرا میگیرند.
آیا مثبت بودن پاسخ تست پاپانیکولائو برای تایید تشخیص سرطان دهانه رحم کافی است؟ نه. در صورت مثبت بودن جواب آزمایش، برای آنکه تشخیص قطعی شود، باید آنرا با نمونه‌برداری و کورتاژ تکمیل کرد. پاسخ مثبت پاپانیکولائو هم می‌تواند نمایانگر سرطان دهانه رحم باشد هم سرطان رحم.
سرطان دهانه رحم را چگونه درمان میکنند؟ بستگی به میزان گسترش سرطان دارد.
برای درمان آن سه روش وجود دارد: بریدن دهانه رحم(کونیزاسیون)، جراحی گسترده و برداشتن دهانه رحم و رحم، هیستر کتومی، لوله‌های فالوپ، تخمدانها و لنفاوی موجود در آن ناحیه، استفاده از رادیوم و پرتوهای ایکس و همراه سازی این دو با جراحی.
چه کسی درباره نوع درمان تصمیم میگیرد؟ پزشک متخصص زنان با توجه به میزان فراگیری و گسترش سرطان تصمیم میگیرد.
امکان درمان سرطان دهانه رحم چقدر است؟ همه انواع سرطانهای دهانه رحم را میتوان در مرحله آغازین با رادیوم، پرتوهای ایکس یا جراحی یا هر این سه با هم مداوا کرد. درصد مداوا با افزایش میزان گسترش سرطان کاهش می‌یابد و در مرحله پیشرفته، درصد مرگ بالاست و تعداد موارد بهبودی خیلی اندک.
آیا استقرار رادیوم در مهبل دردناک است؟ نه، رادیوم را معمولا در کپسول می‌گذارند و وقتی مقدار لازم تشعشع جذب شد آن را خارج میکنند.
آیا کار گذاشتن رادیوم ناراحتیهایی در پی دارد؟ آری، لوازمی که در مهبل قرار میگیرند به نسبت حجیم است، ولی با تجویز داروهای آرامش بخش از ناراحتیهای حاصل می‌کاهند.
آیا درمان با پرتوهای ایکس اغلب با درمان بوسیله رادیوم همراه میشود؟ آری، در هفته‌های پیش و پس از کار گذاشتن رادیوم، برای دسترسی به آن بخشهایی که تشعشع رادیوم به آنها نمی‌رسند، از پرتوهای ایکس استفاده میکنند.
آیا کار گذاشتن رادیوم با پیامدهایی همراه است؟ آری و شایع ترین ناراحتیهای درمان سرطان دهانه رحم با رادیوم عبارت است از اختلال در کار روده‌ها، احساس سوزش و ادرار مفرط.
آیا پس از درمان با رادیوم ممکن است سرطان از نو بازگردد؟ آری، برخی سرطانها در برابر رادیوم مقاومت میکنند و رادیوم تاثیری بر آنها نمی‌گذارد و بازگشت سرطان به میزان گسترش بیماری هنگام کار گذاشتن رادیوم و درمان با اشعه ایکس بستگی دارد.
آیا پس از درمان سرطان دهانه رحم با رادیوم، بیمار می تواند زندگی عادی داشته باشد؟ در بسیاری از موارد آری.
آیا پس از اینچنین درمانی بارداری ممکن است؟ بارداری ممکن نیست چون درمان با رادیوم امکان کار تخمدانها را از بین میبرد.عادت ماهانه نیز قطع میشود.