امروزه با گسترده شدن اطلاعات پزشکی بانوان و خانواده ها بیماری کمتری در بین خانواده شیوع پیدا می کند ولی متاسفانه یکی از این بیماری ها که هیچ گاه از بین نمی رورد عفونت ناحیه تناسلی بانوان است که محققان برای پیشگیری از این عفونت ها ژل های بسیاری روانه بازار کرده اند بنابراین در مطلب زیر ما به مفید یا مضر بودن این ژل ها و همچنین درمان بیماری های زنانه پرداخته ایم.
بسیاری معتقدند استفاده از صابون ها و سایر مواد شوینده که معمولاً PH قلیایی دارند به تعادل اسیدی طبیعی این ناحیه صدمه می زند. حتی شستشوی این ناحیه با آب خالص منجر به افزایش pH می گردد، اما شوینده های مخصوص ناحیه ژنیتال، تعادل اسیدی این ناحیه را حفظ می کنند. در دوران قاعدگی و همچنین در زمان نزدیکی این محیط برای تجمع باکتری ها مناسب شده و امکان ابتلا به بیماریهای باکتریال که همراه با بوی زننده اند بالا می رود.
در صورت استفاده مداوم و طولانی مدت از ژل های بهداشتی شستشوی بانوان ممکن است PH واژن تغییر کند که خود عاملی برای رشد قارچ ها و میکروب ها است. ژل های بهداشتی شستشوی بانوان در صورتی که هفته ای یک بار استفاده شود مشکلی برای فرد بوجود نمی آورد اما به صورت کلی مصرف این ژل ها را توصیه نمی کنیم و در صورتی که خانمی مرتب استحمام کرده و بهداشت فردی را رعایت کند دیگر نیازی به استفاده از این ژل ها نیست. در صورت استفاده مداوم و طولانی مدت از ژل های بهداشتی شستشوی بانوان ممکن است PH واژن تغییر کند که خود عاملی است برای رشد قارچ ها و میکروب ها و ممکن است موجب بروز حساسیت در برخی افراد شود و در صورت تشخیص و تجویز پزشک زنان مجاز به استفاده از این ژل ها هستند.
با رعایت برخی نکات بهداشتی میتوانید به میزان زیادی از بروز عفونت های مجاری ادراری و مهبـلی جـلوگـیری بعمل آورید. تــرشحات طبیعی مهبل برای سلامت مهبل ضروری میباشد. در مهبل باکتریهای غیر بیماری زای طبیعی وجود دارنـد کـه وجـودشـان از بـروز عفونتهای باکتریایی و قارچی ممانعت بعمل می آورد.
ترشحات طبیعی مهبل شفاف و یا سفید،رقیق و یا غلیظ بوده اما بی بو و ایجاد سوزش و خارش نمیکند. عفونتهای باکتریایی، قارچی، انگلی و عفونتهای ادراری معمولا در زنان شایع است بطور مختصر با با علایم این بیماریها در ادامه مطلب آشنا شوید:
۱) عفونت قارچی(کلامیدیا): ترشحات سفید و پنیری شکل مهبل-تورم و درد در نواحی تناسلی-خارش شدید-مقاربت دردناک.
۲) عفونت باکتریایی: ترشحات سفید، خاکستری و زرد-بوی نامطبوع ماهی-خارش و سوزش-التهاب و تورم خفیف مهبل.
۳) عفونت انگلی(تریکومونا): خارش، سوزش و تورم شدید مهبل-ترشحات کف آلود خاکستری، زرد و یا سبز-بوی نامطبوع ماهی-درد حین ادرار و یا مقاربت جنسی.
۴) عفونت مجاری ادرار: احساس سوزش حین ادرار-وجود خون در ادرار-ادرار با بوی تند و تیره رنگ-اضطرار فراوان برای ادرار کردن حتی زمانی که مثانه نیمه پر باشد-قطره قطره آمدن ادرار-تکرار ادرار.
نکات بهداشتی ویژه دختران و زنان:
۱) پس از ادرار کردن و اجابت مزاج همیشه از سمت جلو بطرف عقب خود را بشویید. این کار از رانده شدن باکتریهای نواحی مقعد به مهبل جلوگیری میکند.
۲) در طی روز لباسهای زیر با جنس الیاف نخی به تن کنید. از پوشیدن لباسهای بدون تهویه مانند لباسهای نایلونی و ساخته شده ازسایر الیاف مصنوعی خودداری کنید. تا آنجا که ممکن است شبها بدون لباس زیر بخوابید تا مهبل با جریان هوا در تماس باشد.
۳) از پوشیدن لباسهای تنگ مانند شلوار جین، جوراب شلواری و مایو به مدت طولانی اجتناب کنید. لباسهای گشاد و راحت به تن کنید.
۴) برای شستشوی لباسهای زیر خود از شوینده های غیر معطر و ملایم استفاده کنید.
۵) از وان آب داغ و جکوزی استفاده نکنید.
۶) کاندومها و دیافراگمهای از جنس لاتکس و ژلهای اسپرم کش در برخی از زنان ایجاد تحریک میکنند که باید از سایر روشهای جلوگیری از باردار استفاده گردد.
۷) حین مقاربت جنسی از لغزنده کننده های (لوبریکیشن) پایه آب (محلول در آب) و غیر معطر استفاده کنید. از وازلین و لوبریکیشنهای حاوی سیلیکون استفاده نکنید.
۸) لباسهای زیر خود را حداقل هر دو روز در میان عوض کنید.
۹) حتما قبل و پس از آمیزش جنسی ادرار کنید.
۱۰) از پودر تالک در اطراف مهبل استفاده نکنید زیرا که پودر تالک رطوبت را در خود نگه میدارد.
۱۱) در صورتی که از تامپون در دوران قاعدگی استفاده میکنید حداکثر آن را هر ۴-۳ ساعت یکبار عوض کنید. پیش از گذاشتن تامپون دستهای خود را کاملا بشویید. در طی خواب شبانه هیچگاه از تامپون استفاده نکنید و جای آن از پد های بهداشتی استفاده کنید.
۱۲) نوار بهداشتی (پد) را میبایست هر ۶-۴ ساعت یکبار (حداکثر ۸ ساعت) عوض کرد. پیش از گذاشتن پد نیز دستهای خود را با آب و صابون بشویید.
۱۳) از تامپون، نوارهای بهداشتی و دستمال توالت معطر استفاده نکنید.
۱۴) همیشه مهبل و اطراف آن را خشک و تمیز نگه دارید. رطوبت رشد میکروبها و قارچها را سرعت میبخشد.
۱۵) بطور منظم سطح خارجی مهبل را با آب ولرم شستشو دهید. برای شستن مهبل نیازی به استفاده از صابون نمیباشد.
۱۶) حین استحمام از صابون و شامپوهای غیر معطر و ملایم استقاده کنید. از وان کف صابون نیز استفاده نکنید.
۱۷) هیچگاه لباسهای خیس و مرطوب را به تن نکنید. چنانچه لباسهایتان خیس شد فورا آن را عوض کنید.
۱۸) هنگام شامپو کردن و آب کشیدن موها حین استحمام سر خود را بسمت جلو خم کنید تا شامپو با مهبل و ناحیه تناسلی تماس نیابد.
۱۹) پس از استحمام با یک حوله نرم ناحیه تناسلی را به ملایمت خشک کنید. برای این کار میتوانید از سشوار (با درجه باد سرد ) نیز استفاده کنید.
۲۰) هیچگاه ادرار خود را نگه ندارید.
۲۱) از دوش مهبل استفاده نکنید. چراکه این عمل ترشحات و باکتریهای طبیعی و محافظ مهبل را میشوید.
۲۲) پس از استحمام ادرار کنید.
۲۳) از روابط جنسی پر خطر اجتناب کنید.
۲۴) در طی روز آب فراوان بنوشید. استرس و وزن خود را نیز کاهش دهید.
۲۵) مصرف روزانه ماست از بروز عفونتهای قارچی مهبل جلوگیری میکند.
۲۶) مصرف بی رویه و سر خود آنتی بیوتیکها میکروبهای مفید و طبیعی مهبل را از میان برده و زمینه ابتلا به عفونتهای قارچی را افزایش میدهد.
۲۷) خانمهای که در دوران حاملگی، شیر دهی ویائسگی میباشند و همچنین خانمهایی که از قرصهای ضد بارداری استفاده میکنند از آنجایی که سطوح هورمونهای بدن آنها دستخوش تغییر میشود میبایست بیشتر بهداشت فردی خود را رعایت کنند.
کاندیدیاز یا واژینیت کاندیدایی یکی از شایع‌ترین عفونتهای زنانه به‌شمار می‌آید، طوری که اغلب خانم‌ها تا سن یائسگی بارها آن را تجربه میکنند. این بیماری قارچی که با ترشحات سفید رنگ و پنیری‌شکل، خارش و التهاب ناحیه تناسلی همراه است معمولا براثر افزایش رطوبت، گرما، تعریق، لباسهای زیر تنگ و شلوارهای چسبان ایجاد میشود.
در مسافرت‌ها نیز باتوجه به اینکه مجبور هستید ساعت‌های طولانی در اتومبیل یا هواپیما و. . . بنشینید، میزان گرما و تعریق بالا می‌رود و رشد قارچها افزایش پیدا میکند. به همین دلیل است که بروز کاندیدیاز طی مسافرت بیشتر میشود، اما جای نگرانی وجود ندارد چراکه میتوانید با چند راهکار ساده از ابتلا به این بیماری پیشگیری کنید.
این قارچ ریشه‌کن نمی‌شود!
کاندیدا نوعی قارچ است که در محیط، روی پوست، داخل حفره دهان، واژن و. . . به وفور یافت میشود. به عبارتی این قارچ جزو فلور طبیعی و غیر بیماری‌زای بدن به شمار می‌آید. با این حال گاهی اوقات تحت شرایط خاص، میزان رشد آن افزایش پیدا میکند و باعث بروز بیماری میشود که در این صورت نیاز به درمان وجود دارد اما توجه داشته باشید که هیچگاه نمی‌توانیم این قارچ را به‌طور کامل از بین ببریم بلکه فقط می‌توانیم از رشد بی‌رویه آن جلوگیری کنیم.
چه علائمی دارد؟
از آنجایی که این قارچ در حالت طبیعی در بدن یافت میشود، نمی‌توان کاندیدیاز را از طریق کشت تشخیص داد، بلکه فقط از روی مشخصات ظاهری عفونت می‌توان به آن پی برد. کاندیدیاز معمولا با خارش و سوزش شدید، ترشحات سفید رنگ، غلیظ و نسبتا خشک و پنیرمانند همراه است. در معاینات نیز ترشحات، قرمزی و التهاب دستگاه تناسلی و داخل واژن قابل مشاهده است. این بیماری در آقایان هم ممکن است دیده شود اما احتمال آن بسیار کم است. از علائم آن در آقایان می‌توان به التهاب، قرمزی، سوزش، خارش و بعضا پوسته‌ریزی و ترشحات سفید رنگ از دستگاه تناسلی اشاره کرد.
عامل شماره ۱: دیابت و قند
یکی از عواملی که شرایط را برای رشد این قارچ مهیا میکند، دیابت کنترل‌نشده است. البته مصرف زیاد مواد قندی توسط افراد غیر دیابتی نیز می‌تواند باعث افزایش میزان گلیکوژن (نوعی قند مرکب) واژن و رشد این قارچ شود، بنابراین برای پیشگیری از این بیماری باید قند خون را تحت کنترل درآورد و از زیاده‌روی در مصرف مواد قندی خودداری کرد.
عامل شماره ۲: آنتی‌بیوتیک‌ها
مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها نیز می‌تواند باعث افزایش رشد قارچ در واژن شود. درواقع آنتی‌بیوتیک‌ها علاوه بر از بین بردن باکتریهای مضر باعث نابودی باکتریهای مفید نیز می‌شوند. این در حالی است که باکتریهای مفید جلوی رشد بی‌رویه قارچها را می‌گیرند، بنابراین با مصرف آنتی‌بیوتیک، تعادل فلور میکروبی بدن به هم می‌خورد و قارچها فرصت رشد پیدا میکنند. پس اگر مستعد کاندیدیاز هستید و به هر دلیل باید آنتی‌بیوتیک مصرف کنید، بهتر است به‌طور همزمان از کرم‌ها یا شیاف‌های ضد قارچ واژن ازجمله کلوتریمازول، میکونازول، نیستاتین و. . . استفاده کنید.
عامل شماره ۳: ضعف سیستم ایمنی
بیماریها و داروهای تضعیف‌کننده سیستم ایمنی نیز فرد را مستعد رشد قارچ میکنند، برای مثال مبتلایان به بیماریهای ویروسی شدید همراه با تب، مبتلایان به لوپوس و کسانی که پیوند کلیه داشته‌اند و مجبورند از داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی مثل کورتون استفاده کنند، بیشتر دچار کاندیدیاز می‌شوند.
عامل شماره ۴: قرص ضدبارداری
یکی دیگر از عواملی که رشد قارچ را زیاد میکند، مصرف قرصهای ضدبارداری است زیرا این داروها گلیکوژن واژن را افزایش می‌دهند، بنابراین خانمهایی که مستعد عفونت قارچی هستند بهتر است از دیگر روشهای جلوگیری استفاده کنند تا بیماری‌شان عود نکند.
عامل شماره ۵ Ph : اسیدی
اسیدی بودن Ph واژن از دیگر عوامل مستعدکننده رشد قارچ است. این قارچ معمولا در نیمه دوم سیکل قاعدگی یعنی قبل از عادت‌ماهانه رشد میکند، درست وقتی که Ph بدن خانم‌ها اسیدی میشود.
عامل شماره ۶: گرما و رطوبت
از دیگر عوامل تشدیدکننده کاندیدیاز می‌توان به گرما و رطوبت اشاره کرد. در واقع خانمهایی که لباسهای تنگ و چسبان می‌پوشند و فعالیت بدنی و تعریق بیش از حد دارند بیشتر به این بیماری دچار می‌شوند، پس برای جلوگیری از ابتلا به آن باید از پوشیدن لباسهای تنگ و چسبان خودداری کنید. اگر هم مجبور هستید در محیط کار شلوار بپوشید، باید از شلوارهای پارچه‌‌ای و گشاد استفاده کنید، لباس زیرتان هم باید حتما نخی باشد تا رطوب بدن را بگیرد، همچنین باید لباس زیر خود را حداقل یک تا دو بار در روز تعویض کنید.
آقایان هم در صورت ابتلا به کاندیدیاز باید از لباسهای نخی و گشاد استفاده‌کنند و ناحیه تناسلی‌شان را خشک نگه دارند، همچنین باید قندخون‌شان را تحت کنترل درآورند و در صورت علامت‌دار شدن از پمادهای موضعی ضدقارچ استفاده کنند.
پروبیوتیک‌ها به کمک شما می‌آیند
مصرف ترکیبات پروبیوتیک به جلوگیری از ایجاد کاندیدیاز کمک میکند. این ترکیبات امروزه در بسیاری از محصولات به‌خصوص مواد لبنی به کار می‌روند، البته مکمل‌های پروبیوتیک نیز در داروخانه‌ها موجود هستند و می‌توان در موارد شدید از آنها بهره برد. این ترکیبات، تعادل میکروبی را به‌نفع باکتریهای خوب تغییر داده و رشد قارچها را مهار میکنند.
قبل از مسافرت چه کار کنیم؟
در زمان مسافرت طولانی توصیه میشود از نوارهای بهداشتی روزانه استفاده کنید. این نوارها بسیار نازک‌تر از نوار بهداشتی قاعدگی هستند و به خوبی رطوبت بدن را می‌گیرند، همچنین توصیه میشود قبل از سفر مصرف ترکیبات محرک مثل ادویه‌جات تند و مواد قندی را کاهش دهید و همواره ناحیه تناسلی را خشک نگه دارید. اگر هم واقعا مستعد بیماری کاندیدیاز هستید، میتوانید برای پیشگیری قبل از سفر از ترکیبات دارویی مثل پماد یا شیاف ضدقارچ استفاده کنید.
ژلهای مخصوص شست‌وشوی بانوان نیز به حفظ بهداشت ناحیه تناسلی کمک میکنند. کسانی که زمینه کاندیدیاز دارند، می‌توانند انواع قلیایی این ژل‌ها را از داروخانه تهیه و مصرف کنند. در حال حاضر شیاف‌های واژینال حاوی ترکیبات پروبیوتیک نیز در داروخانه موجود است. این شیاف‌ها در ابتدای واژن قرار داده می‌شوند و رشد قارچ را مهار میکنند.
دارو فقط با تجویز پزشک
داروهای ضدقارچ بهتر است با نظر پزشک مصرف شوند. ضدقارچ‌های خوراکی معمولا از ترکیبات آزول به دست می‌آیند؛ ازجمله فلوکونازول، ایتراکونازول و کتوکونازول. بعضی از این ترکیبات مثل فلوکونازول در یک نوبت مصرف می‌شوند و بعضی دیگر مثل ایتراکونازول و کتوکونازول باید روزی یک تا دو بار برای چند روز مصرف شوند، بنابراین تمامی داروها احتیاط خاص خود را دارند و بعضی از آنها اگر زیاد مصرف شوند روی کبد اثر می‌گذارند، البته به‌جز آزول‌ها از ترکیبات نیستاتین نیز می‌توان استفاده کرد. داروهای ضدقارچ موضعی مثل کلوتریمازول، میکونازول و. . . نیز به صورت پماد و شیاف موجود هستند.